Jej twórcą jest profesor psychologii Marsha Linehan, która na co dzień pracowała z pacjentkami z zaburzeniami osobowości z pogranicza ( borderline ). Jej podopieczne często przejawiały tendencje samobójcze.
W początkowym etapie swojej pracy Linehan stosowała tradycyjną terapię poznawczo-behawioralną. Ta forma terapii nie odnosiła jednak oczekiwanych rezultatów u tej grupy pacjentek. Narzekały one głównie na to, że terapeuci behawioralni oczekują od nich szybkich i trwałych zmian za pomocą rygorystycznych metod. Uważały, że zarówno ich bliscy, jak i terapeuci, unieważniają ich cierpienie i umniejszają wkładany wysiłek w pracę nad zmianą.
Dołącz do serwisu Zdrowie na Facebooku!
Marsha Linehan, obserwując cały proces terapeutyczny, dostrzegła pewien obszar do zmiany, w który postanowiła ingerować. Wyszła więc naprzeciw oczekiwaniom pacjentów, dokonując istotnych modyfikacji klasycznej terapii poznawczo-behawioralnej i dostosowując tym samym proces terapeutyczny do leczonej populacji.
Można przyjąć, że dialektyczna terapia behawioralna opiera się na trzech głównych założeniach:
1. behawioryzmie, tj. metodach i technikach zmiany zachowania
2. treningu uważności (mindfulness), tj. ćwiczeniu byciu w chwili obecnej, akceptacji a zarazem dystansowania się od problemu;
3. dialektyki, czyli równoważenia akceptacji i zmiany w zetknięciu ze sztywną postawą i impasem oraz poszukiwania "ziarnka prawdy" w każdym zachowaniu i wypowiedzi pacjenta;
Z pacjentką na huśtawce
Autorka za pomocą trafnej metafory, tak opisuje "dialektykę" w terapii:
"Jest to tak, jak gdybyśmy siedziały razem z pacjentką na przeciwnych końcach huśtawki; jesteśmy z sobą połączone deską tej huśtawki. Terapia jest procesem poruszania się do góry i na dół, przy czym każda z nas przesuwa się do tyłu i do przodu na huśtawce, próbując ją zrównoważyć, tak abyśmy mogły się razem znaleźć na środku i wspiąć się, jeśli można tak powiedzieć na wyższy poziom. Ten wyższy poziom, reprezentujący wzrost i rozwój, można rozumieć jako syntezę poprzedniego poziomu. Po osiągnięciu równowagi proces rozpoczyna się ponownie. Jesteśmy na nowej huśtawce, próbując znaleźć się na środku, żeby przejść na następny poziom i tak dalej. W trakcie tego procesu, gdy pacjentka stale porusza się do tyłu i do przodu na huśtawce, od końca w kierunku środka i z powrotem, ja poruszam się także, próbując utrzymać równowagę".
W rozumieniu dialektycznym krańce huśtawki reprezentują przeciwieństwa, a poruszanie się do środka - integrację czy połączenie przeciwieństw, które jak bumerang powraca, żeby ponownie rozpaść się na przeciwieństwa. W "dialektyce" bardzo ważne jest to, że każde stwierdzenie zawiera w sobie stwierdzenie przeciwne. "Dialektyka" odnosi się do zmiany poprzez perswazję oraz wykorzystywanie przeciwieństw istniejących w ramach relacji terapeutycznej bardziej, niż formalne i logiczne rozumowanie. W efekcie z dwóch przeciwnych i różnych znaczeń wyrastają nowe, o zupełnie innej jakości. To jak szukanie ziarnka prawdy w każdej wypowiedzi przy założeniu, że nie istnieje prawda obiektywna.
Środowisko ma znaczenie
Dialektyczna terapia behawioralna oparta jest na teorii mówiącej, że impulsywność, chwiejność czy próby samobójcze są wynikiem połączenia wpływu czynników biologicznych oraz środowiskowych - rodzina, bliskie relacje, otoczenie. Główne założenie jest takie, że podatność biologiczna plus wzrastanie w unieważniającym środowisku (brak odpowiedniego treningu regulowania emocji) generuje powstawanie zaburzeń osobowości z pogranicza, impulsywnych zachowań, a nawet tendencji samobójczych.
Głównymi celami w ramach DBT są:
- redukowanie zachowań zagrażających życiu (próby samobójcze, samouszkodzenia),
- redukowanie zachowań kolidujących z jakością życia (zachowania impulsywne, problemowe relacje z innymi ludźmi, absencje w pracy czy w szkole),
- rozwijanie umiejętności behawioralnych (regulowanie emocji, umiejętności interpersonalnych czy tolerowania dyskomfortu psychicznego).
Na dialektyczną terapię behawioralną składają się: terapia indywidualna i grupowa, tworzące spójny system oddziaływań wobec pacjenta.
Jolanta Komorowska (na zdjęciu)- psycholog i terapeuta EMDR. Specjalizuje się w terapii zaburzeń klinicznych, a w szczególności zaburzeń stresu pourazowego. Na co dzień pracuje w BEN MED Centrum Psychoterapii w Warszawie oraz prowadzi własną praktykę terapeutyczną w Gabinecie Psychoterapii w Radomiu.
Czytaj także o EMDR
