Trauma – definicja stanu psychicznego
Trauma: co to jest? Trauma to stan psychiczny, który został wywołany przez działanie zagrażające zdrowiu oraz życiu człowieka, prowadzące do trwałych zmian w codziennym funkcjonowaniu. Efektem urazu najczęściej jest zespół stresu pourazowego. Trauma spowodowana jest wyjątkowo stresującym i niezmiernie przykrym zdarzeniem, w którym może ucierpieć jedna lub wiele osób. Skutki traumy są odczuwane nieraz przez wiele miesięcy, a nawet lat, dlatego stan ten wymaga długotrwałego leczenia.
Objawy traumy, które powinny zaniepokoić
Każdy z nas ma w sobie swoisty mechanizm obronny, który chroni organizm przed zaistniałą gwałtowną, niecodzienną i niebezpieczną sytuacją z zagrożeniem zdrowia oraz życia włącznie. Mechanizmy te, w razie niebezpieczeństwa, ułatwiają podjęcie prawidłowych decyzji i włączenie odruchowych reakcji, które umożliwią normalne w takiej sytuacji funkcjonowanie. Dzięki nim, po ustaniu niebezpieczeństwa, łatwiej jest wrócić do stanu psychicznego sprzed zdarzenia (pod warunkiem, że nikt nie ucierpiał fizycznie).
Trauma jest długotrwałym zjawiskiem i objawia się przez trudny do określenia czas po negatywnym zdarzeniu, nawet gdy czynnik ją powodujący całkowicie ustał. Do najbardziej dostrzeganych objawów tego stanu możemy zaliczyć:
- długotrwały płacz,
- drżenie kończyn, uczucie zimna,
- przyspieszony oddech lub trudności w oddychaniu,
- wyłączenie postrzegania otoczenia, czyli oderwanie od rzeczywistości,
- brak reakcji na próbę nawiązania kontaktu przez osoby postronne,
- powtarzanie czynności, gestów lub wypowiedzi,
- brak kontroli nad negatywnymi emocjami – w czasie traumy można odczuwać, agresję, złość, rozpacz, bezsilność itp.,
- długotrwałe obniżenie nastroju,
- natrętne i nieprzyjemne myśli,
- problemy z pamięcią i koncentracją,
- uporczywa bezsenność lub koszmary senne,
- myśli samobójcze.
Czas oraz intensywność objawów traumy są bardzo indywidualne i subiektywne. Mogą trwać kilka dni, tygodni lub lat. Zależy to od cech biologicznych człowieka, jego wrażliwości na niespodziewane przeżycia, potrzeby wsparcia, stanu emocjonalnego oraz wieku. Trauma z dzieciństwa może zaważyć na całym dorosłym życiu.
Przyczyny pojawienia się traumy
Trauma jest efektem negatywnego zdarzenia wywołanego przez różnorodne czynniki, które dla osób postronnych mogą nie być niczym szczególnym.
Czynnikami wywołującymi traumę najczęściej są:
- sytuacja zagrożenia życia,
- informacja o tragicznym zajściu z uczestnictwem znajomej osoby,
- napad lub stan agresji,
- udział w akcjach z wysokim ryzykiem zagrożenia zdrowia lub życia (np. trauma wojenna u osób, które były żołnierzami),
- gwałt.
Oprócz wymienionych pozycji istnieje jeszcze mnóstwo innych czynników, które bardzo szybko mogą wywołać traumę u każdej osoby. Czynnikiem bywa zarówno pojedyncze wydarzenie, jak i powtarzające się, które prowadzą do narastania stanu stresowego i obniżenia nastroju. Do takich czynników należy na przykład przemoc domowa, mobbing w pracy lub prześladowanie w szkole. Trauma po wypadku może objawiać się panicznym lękiem przed jazdą samochodem.
Traumę może wywołać także dźwięk, zapach, konkretne miejsce, dotyk i inne doznania, które osobie po traumatycznych przejściach kojarzą się z tamtą wysoce stresującą sytuacją. U kobiet czasami pojawia się trauma po porodzie, która jest efektem ciężkich przeżyć oraz poczucia braku bezpieczeństwa w tym trudnym czasie. Taki stan wymaga pilnego kontaktu ze specjalistą, który razem z pacjentem powinien przepracować ten ogromny problem.
Trauma z dzieciństwa. Kiedy ma miejsce?
Stres pourazowy może być także efektem traumatycznego zdarzenia doświadczonego w dzieciństwie. Jest to sytuacja, w której dziecko doznało przeżycia traumatycznego, w którym głównymi uczestnikami byli jego najbliżsi lub ono samo. Niestety trauma z dzieciństwa w większości przypadków nie jest u dziecka rozpoznawana, ponieważ mały człowiek zupełnie inaczej reaguje na sytuacje stresowe. Dopiero wnikliwa obserwacja, trwająca przez dłuższy czas, pozwoli określić rozmiar zaburzenia lękowo-depresyjnego lub innego zachowania okazywanego w ramach radzenia sobie ze stresem. W sytuacji, gdy dziecko było uczestnikiem zdarzenia o podłożu traumatycznym, należy natychmiast rozpocząć terapię.
Zobacz też: Żałoba niemal jak choroba. Zauważmy tych, którzy zostają
