Choroba afektywna dwubiegunowa - jak się zaczyna i jakie są pierwsze objawy?

Pierwsze epizody choroby afektywnej dwubiegunowej pojawiają się często w bardzo młodym wieku. Czy "nastoletnia" mania, hipomania i depresja dwubiegunowe różnią się od "dorosłej"? Jak się zaczyna?

Co to jest choroba afektywna dwubiegunowa?

Choroba afektywna dwubiegunowa nazywana była kiedyś depresją maniakalną lub zaburzeniem maniakalno-depresyjnym. Jest to choroba objawiająca się poważnymi zmianami nastroju, energii, myślenia i zachowania. Osoba z chorobą afektywną dwubiegunową ciągle przechodzi od stanu pełnej euforii, manii, do stanu głębokiej depresji.

- Cykle choroby afektywnej dwubiegunowej to coś więcej niż tylko przelotny dobry lub zły nastrój - podkreślają lekarze na łamach serwisu helpguide.org. Cykle choroby afektywnej dwubiegunowej trwają dni, tygodnie lub miesiące. W przeciwieństwie do zwykłych wahań nastroju, zmiany nastroju w chorobie afektywnej dwubiegunowej są tak intensywne, że mogą zakłócać pracę, naukę, niszczyć relacje i odbierać zdolność do funkcjonowania w życiu codziennym. Przyczyny choroby afektywnej dwubiegunowej nie są do końca rozpoznane. Może występować rodzinnie, wynikać z różnic w strukturze i w funkcjonowaniu mózgu, u źródeł choroby mogą też leżeć stresujące wydarzenia i traumy.

Choroba afektywna dwubiegunowa - jak się zaczyna?

Zwykle pierwszy epizod pojawia się w młodości lub nawet wcześniej - w okresie nastoletnim. Pierwsze oznaki mogą być jednak na tyle subtelne, że pozostają niezauważone. Mogą też być przypisane innym stanom i błędnie zdiagnozowane. A pamiętajmy, że nieleczona choroba afektywna dwubiegunowa pogarsza się z czasem.

Jak zachowuje się nastolatek, gdy choroba się ujawnia? Wszystko może zacząć się od depresji, która poprzedza epizod maniakalny. Zmiany nastroju zwykle nie mają przyczyny, co różni je od zmian nastroju, które można zaobserwować u nastolatka, gdy stresuje się szkołą czy przeżywa konflikt z rówieśnikami. Eksperci podkreślają, że taką "czerwoną flagą" choroby afektywnej dwubiegunowej u nastolatków może być znaczny spadek snu. Nastolatek przez większość nocy nie śpi, ale potem normalnie, aktywnie spędza dzień. Druga ważna zmiana to pojawiająca się drażliwość, napady złości i agresji. Ponadto nastolatek nagle zaczyna bardzo pilnie zajmować jakimś nowym projektem, nadmiernie się na nim skupiając, staje się niezwykle impulsywny i podejmuje ryzykowne działania bez zastanowienia. Młody człowiek z chorobą afektywną dwubiegunową może też zacząć ubierać się bardziej wyzywająco, stać się bardziej kokieteryjny i szukać partnerów seksualnych. Zaczyna też bardzo szybko mówić, cały czas przełączając się z tematu na temat.

Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej

W chorobie afektywnej dwubiegunowej występują cztery rodzaje zmian nastroju: mania, hipomania, depresja i epizody mieszane. Każdy rodzaj ma unikalny zestaw objawów. Ponadto trzeba pamiętać, że choroba afektywna dwubiegunowa może wyglądać inaczej u każdej osoby, a  objawy różnić się znacznie pod względem wzoru, nasilenia i częstotliwości.

Objawy choroby afektywnej dwubiegunowej w fazie manii:

• pojawia się uczucie euforii, niezwykłej energii, kreatywności i optymizmu albo też skrajnej drażliwości;
• chory ma nierealistyczne przekonanie na temat własnych zdolności lub mocy;
• obserwujemy drastyczny spadek ilości snu (chory śpi czasem tylko 2 godziny, mimo to nadal jest bardzo aktywny);
• mówi tak szybko, że inni za nim nie nadążają;
• ma gonitwę myśli, szybko przechodzi od jednego pomysłu do następnego;
• jest bardzo rozkojarzony, nie potrafi się skoncentrować;
• nie jest w stanie właściwie ocenić sytuacji, jest nadmiernie impulsywny;
• jest wyjątkowo lekkomyślny, angażuje się w różne ryzykowne sytuacje nie myśląc o konsekwencjach;
• w ciężkich stanach pojawiają się też urojenia i halucynacje.

Objawy hipomanii:

• w stanie hipomaniakalnym chory jest w stanie euforii, czuje się wyjątkowo energiczny i produktywny;
• nadal jest w stanie prowadzić codzienne życie nie tracąc kontaktu z rzeczywistością;
• hipomania często jednak przeradza się w manię pełną lub przechodzi w epizod depresyjny.

Objawy depresji dwubiegunowej

Typowe objawy depresji afektywnej dwubiegunowej obejmują:

• poczucie beznadziejności, smutku lub pustki;
• drażliwość;
• niemożność odczuwania przyjemności;
• zmęczenie lub utrata energii;
• ospałość fizyczna i psychiczna;
• zmiany apetytu lub masy ciała;
• problemy ze snem;
• problemy z koncentracją i pamięcią;
• poczucie bezwartościowości lub winy;
• myśli o śmierci lub myśli samobójcze.

Większości osób cierpiących na depresję afektywną dwubiegunową nie pomagają leki przeciwdepresyjne, a nawet mogą pogorszyć ich stan. Depresja w przebiegu tej choroby częściej też wiąże się z drażliwością, poczuciem winy, nieprzewidywalnymi wahaniami nastroju i uczuciem niepokoju. Chory może poruszać się i mówić powoli, dużo spać oraz przybierać na wadze. Istnieje też niebezpieczeństwo, że zapadnie na depresję psychotyczną, czyli stan, w którym traci kontakt z rzeczywistością.