Ostropest plamisty - charakterystyka rośliny
Ostropest plamisty (Silybum marianum) to roślina rodem z regionu Morza Śródziemnego, którą obecnie można spotkać na niemal wszystkich kontynentach, wszędzie tam, gdzie jest sucho i słonecznie. Należy do rodziny astrowatych, tej samej, do której przynależą słoneczniki i stokrotki. Ostropest ma kolczaste pędy, które rozgałęziają się u góry, szerokie liście z białymi plamkami lub żyłkami. Kwiaty ostropestu są czerwono-fioletowego koloru. Roślina wydaje małe owoce o twardej brązowej, błyszczącej skórce. Ostropest plamisty szybko się rozprzestrzenia i w niektórych częściach świata uważany jest za chwast. Roślina zyskała swoją nazwę od mlecznobiałego soku wydobywającego się z liści po ich zmiażdżeniu.
Ostropest plamisty jako lek wykorzystywany był przez co najmniej 2 tys. lat. Uważano, że pomaga na problemy z wątrobą, nerkami i pęcherzykiem żółciowym. Współcześnie lekom ziołowym na bazie ostropestu także przypisuje się lecznicze działanie. Badania naukowe sugerują, że ostropest może chronić wątrobę przed działaniem szkodliwych związków, ale od razu trzeba zastrzec, że są to badania prowadzonych przede wszystkim na zwierzętach lub laboratoryjne, a wyniki badań na ludziach pozostają niejednoznaczne.
Aktywny składnik ostropestu
W toku badań z ostropestu plamistego wyodrębniono aktywny związek o nazwie sylimaryna. Należy do grupy flawonoidów, czyli naturalnych związków syntetyzowanych przez rośliny. Flawonoidy chronią komórki roślin przed szkodliwym działaniem słońca, grzybów i owadów, nadają im kolor, wspierają wzrost, działają niczym hormony roślinne, a to tylko kilka z wielu funkcji pełnionych przez tego typu związki. Do tej pory zidentyfikowano około 8 tys. flawonoidów.
Sylimaryna to substancja chemiczna wyekstrahowana z nasion ostropestu plamistego, znajduje się więc w oleju tłoczonym z tej rośliny. Uważa się, że chroni wątrobę pomagając w naprawie komórek uszkodzonych przez alkohol i inne substancje toksyczne (takie jak na przykład niektóre leki). Sylimaryna chroni także nowe komórki wątroby przed zniszczeniem przez toksyny. Jest silnym przeciwutleniaczem, zmniejsza stany zapalne.
Olej z ostropestu plamistego - potencjalne zastosowanie lecznicze
Sugeruje się, że olej z ostropestu plamistego może być pomocny w ochronie wątroby w przypadku choroby spowodowanej nadmiarem alkoholu, w tym w marskości wątroby. Nie ma jednak jednoznacznej odpowiedzi, czy i jak działa. Wyniki kilku niewielkich badań pokazały, że ostropest plamisty poprawił czynność wątroby i zwiększył szanse na przeżycie u osób z marskością wątroby lub przewlekłym zapaleniem wątroby. Nie ustalono jednak jednoznacznie dawkowania i czasu trwania terapii.
Ostropest plamisty jest też wykorzystywany w leczeniu wirusowego zapalenia wątroby (szczególnie zapalenia wątroby typu C), chociaż i tutaj - zastrzegają eksperci z Mount Sinai w Nowym Jorku, wyniki badań pozostają niejednoznaczne.
- Jednak dopóki naukowcy nie przeprowadzą większej liczby badań, lekarze nie zalecają ostropestu plamistego jako podstawowej opcji leczenia problemów z wątrobą. Pomocne może być wypróbowanie tego oleju w leczeniu uzupełniającym, jeśli zaleci ci tak twój lekarz - pisze serwis MedicalNewsToday.
Sprawdzono też, czy ostropest plamisty może chronić wątrobę w przypadku spożycia trujących grzybów.
- Badania na zwierzętach wykazały, że ekstrakt z ostropestu plamistego całkowicie przeciwdziała toksycznemu działaniu grzyba, jeśli zostanie podany w ciągu 10 minut od spożycia. Podany w ciągu 24 godzin znacznie zmniejsza ryzyko uszkodzenia wątroby i śmierci - piszą eksperci.
Jeśli chodzi o działanie lecznicze na skórę, nie przeprowadzono jeszcze badań na ludziach, aby je potwierdzić (badana na myszach pokazały, że olej złagodził stan zapalny skóry). Badania na szczurach, zrealizowane w 2016 roku z kolei sugerują, że olej z ostropestu może obniżać poziom całkowitego cholesterolu i trójglicerydów we krwi. Inne badania, także wykonane na zwierzętach, mówią, że ostropest plamisty może być korzystny dla utraty wagi. Badanie przeprowadzone w 2016 roku na myszach wykazało, że ekstrakt z ostropestu plamistego pomógł w zmniejszeniu insulinooporności. Jeszcze kilka innych badaniach, głównie laboratoryjnych, okazało się obiecujących. Oznacza to, że związek aktywny ostropestu może w przyszłości stać się ważnym składnikiem leków, ale obecnie nie ma na to jeszcze silnych dowodów.
Kto nie powinien przyjmować oleju z ostropestu plamistego?
Nie ma żadnych badań, które by wskazywały, jak sylimaryna działa na organizm dziecka, dlatego przestrzega się przed podawaniem oleju z ostropestu plamistego najmłodszym, zanim nie poradzimy się lekarza. Ostropestu nie powinny stosować kobiety w ciąży i karmiące piersią, a także osoby walczące z nowotworami, takimi jak rak piersi, macicy i prostaty w szczególności (sylimaryna może działać niczym hormon). Nie mogą go też spożywać alergicy, uczuleni na ambrozję, chryzantemy, nagietki, rumianek, krwawnik pospolity lub stokrotki.
Olej z ostropestu należy do grupy leków ziołowych, dlatego - jak zawsze w przypadku tego typu terapii - trzeba zachować rozsądek i ostrożność, a także pamiętać, że mogą pojawić się działania niepożądane, w tym przypadku takie jak niestrawność, biegunka, nudności i wymioty oraz wysypka (po dotknięciu roślin ostropestu plamistego).
Ponadto preparaty ziołowe mogą wchodzić w interakcje z innymi ziołami, suplementami lub lekami, takimi jak leki przeciwpsychotyczne, fenytoina (lek stosowany w leczeniu drgawek), halotan (stosowany podczas znieczulenia ogólnego), tabletki antykoncepcyjne lub leki stosowane w ramach hormonalnej terapii zastępczej.
Ponieważ zarówno ostropest plamisty, jak i niektóre leki, są rozkładane przez te same enzymy wątrobowe, ostropest plamisty może zakłócać działanie następujących leków: leki na alergię, takie jak feksofenadyna, leki na wysoki cholesterol, w tym statyny, takie jak lowastatyna, leki przeciwlękowe, w tym alprazolam (Xanax), diazepam (Valium) i lorazepam, leki przeciwpłytkowe i przeciwzakrzepowe (leki rozrzedzające krew), w tym klopidogrel i warfaryna, niektóre leki na raka, w tym lek na raka piersi raloksyfen, leki rozkładane przez wątrobę (jest ich wiele).
- Ostropest plamisty może wchodzić w interakcje z niektórymi lekami i metodami leczenia, w tym lekami przeciwnowotworowymi i radioterapią. Może również mieć podobny wpływ na organizm jak estrogen. Jest to szczególnie niepokojące, jeśli dana osoba jest już leczona z powodu niektórych rodzajów nowotworów lub chorób wątroby - przestrzegają eksperci.
Ostropest plamisty ma szereg potencjalnych korzyści zdrowotnych ze względu na aktywny składnik, sylimarynę, która jest przeciwutleniaczem. Jednak aby jednoznacznie potwierdzić jego działanie, potrzebne są większe badania na ludziach. Póki co, wstępne badania sugerują, że warto spróbować tego rozwiązania równolegle z konwencjonalnymi metodami leczenia
- czytamy w podsumowaniu.
Źródła: mountsinai.org, MedicalNewsToday.com
