Czosnek jest jedną z najstarszych roślin uprawnych na świecie. Należy do tej samej rodziny warzyw (o nazwie Liliaceae), co cebula, por czy szczypiorek. Jest też jedną z najzdrowszych roślin w naszym menu. Jeden, ważący około 4 g ząbek czosnku zawiera:
- 4Kcal / 16KJ
- 0,3 g białka
- 0,0 g tłuszczu
- 0,7 g węglowodanów
- 0,2 g błonnika
- 25 mg potasu
Skąd ten zapach?
Wszyscy wiemy, że przekrojony czy zmiażdżony czosnek wydziela charakterystyczny, mocny zapach, który nie każdy lubi. Ale to właśnie w nim kryją się prozdrowotne zalety czosnku. To allicyna, substancja chemiczna z grupy związków siarkoorganicznych. Allicyna należy do tak zwanych fitoncydów, naturalnych związków roślinnych, które mają za zadanie chronić je przed szkodliwymi mikroorganizmami. Można powiedzieć, że fitoncydy to roślinne antybiotyki, wykazujące właściwości bakteriobójcze i grzybobójcze, a często też wirusobójcze. Nic dziwnego więc, że ludzie od dawna wykorzystuję je, aby chronić własne zdrowie.
Aby w czosnku powstała allicyna, musi dojść do reakcji chemicznej, podczas której alliina, bezbarwny i bezwonny związek występujący w roślinie, ulega hydrolizie. Potrzebny jest do tego enzym zwany allinazą. Do przekształcenia się alliny w allicynę dochodzi, gdy czosnek zostaje uszkodzony, pokrojony czy zmiażdżony. Podczas tej reakcji chemicznej powstaje też kwas pirogronowy i amoniak. Allicyna nieodwracalnie dezaktywuje się w środowisku o pH poniżej 3, dlatego też jeśli połkniemy cały ząbek lub zjemy sproszkowany czosnek, allicyna się nie wytworzy (pH w żołądku wynosi około 1,5). Gotowanie czy smażenie czosnku, a więc wysoka temperatura, osłabiają nieco prozdrowotne właściwości czosnku. Zaleca się więc, aby dodawać go pod koniec gotowania.
W czosnku znajdują się ponadto inne substancje, wykazujące właściwości lecznicze. Są to: ajoen, winyloditiina, adenozyna, alliksyna, kwercetyna, skordynina, garlicyna i allistatyna.
Jak czosnek działa na organizm?
Korzyści zdrowotne czosnku:
- ma działanie przeciwzapalne (dzięki obecności związków siarki, które hamują wydzielanie prozapalnych białek zwanych cytokinami) - badania sugerują, że może złagodzić objawy zapalne choroby zwyrodnieniowej stawów;
- ma właściwości przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe i przeciwgrzybicze (dowiedziono, że hamuje namnażanie się bakterii Helicobacter pylori, działa więc niczym antybiotyk);
- może działać przeciwnowotworowo, na co wskazują wstępne badania obserwacyjne (badano czosnek pod kątem zdolności do hamowania komórek nowotworowych i blokowania nowotworów, takich jak rak okrężnicy, prostaty, przełyku i nerek). Naukowcy podkreślają jednak, że potrzebne są większe badania;
- pomaga przy infekcjach jelitowych (siarczek diallilu, związek znajdujący się w czosnku, wydaje się niszczyć bakterię Campylobacter, która jest odpowiedzialna za infekcje jelit);
- ma korzystny wpływ na serce (dba o stan tętnic i obniża ciśnienie krwi oraz, prawdopodobnie, obniża poziom cholesterolu we krwi);
- wspiera zdrowie kości (jak sugerują badania, może zminimalizować utratę masy kostnej poprzez zwiększenie poziomu estrogenów).
Nie powinniśmy jednak przesadzać z ilością zjadanego dziennie czosnku. Jeden-dwa ząbki są wystarczające. Większe porcje czosnku, zjadane naraz, mogą spowodować niestrawność, gazy jelitowe lub biegunkę.
