Dziewanna to piękny, wysoki nieraz na 2 metry i bogato kwitnący kwiat letni, należący do dużej rodziny trędownikowatych. Rośnie w całej Europie, a także w Azji i w północnej Afryce. Kwitnie na żółto od czerwca do września, jest rośliną dwuletnią. Rozsiewa się na polach i łąkach, bywa też uprawiana specjalnie z myślą o ziołolecznictwie. Dla celów leczniczych wykorzystuje się trzy odmiany: dziewannę wielkokwiatową (Verbascum densiflorum), dziewannę pospolitą (Verbascum phlomoides) oraz dziewannę drobnokwiatową (Verbascum thapsus).
Skład i właściwości dziewanny
Swoje lecznicze właściwości dziewanna zawdzięcza obecności śluzu, który stanowi aż 3 proc. jej składu. To właśnie ten składnik odpowiada za łagodzenie stanów zapalnych górnych dróg oddechowych i infekcji gardła. Inne cenne bioskładniki to saponiny (należą do glikozydów, czyli substancji będących pochodnymi cukrów), flawonoidy (organiczne związki chemiczne z grupy polifenoli), barwniki karotenoidowe, olejki eteryczne i przeciwzapalne irydoidy (związki chemiczne z grupy monoterpenoidów).
Takim składnikom dziewanna zawdzięcza działanie przeciwzapalne (zmniejsza stan zapalny błony śluzowej jamy ustnej, gardła i przełyku) i powlekające oraz łagodzące podrażnienia i kaszel. To efekt działania śluzu, który pokrywa błony śluzowe naturalnym filmem ochronnym. Wyciąg z dziewanny wykazuje też niewielkie właściwości moczopędne i napotne.
Zastosowanie dziewanny
- Syrop z dziewanny zaleca się na suchy kaszel i ból gardła, ułatwia bowiem odkrztuszanie i walczy ze stanami zapalnymi błon śluzowych jamy ustnej, gardła i oskrzeli, łagodzi ataki astmy.
- Napar z dziewanny może pomóc przy problemach z nerkami, chorobach pęcherza moczowego, zapaleniu błony śluzowej jelit i przełyku, hemoroidach oraz przy biegunkach.
- Dziewannę można też wykorzystywać przy problemach skórnych. Działa przeciwbakteryjnie i kojąco, ma też dobry wpływ na włosy, łagodzi podrażnienia, poprawia stan skóry przy trądziku. W postaci okładów może pomóc przy odleżynach, poparzeniach słonecznych, odmrożeniach i owrzodzeniach.
Jak zrobić syrop na kaszel z dziewanny?
Zbieramy około 2 szklanek kwiatów dziewanny i zalewamy jednym litrem wrzątku, a następnie zostawiamy do naciągnięcia na całą noc. Rano wszystko przecedzamy przez gazę i do otrzymanego płynu wsypujemy kilogram cukru trzcinowego (ale może też być zwykły cukier) i krótko gotujemy (10-15 minut). Potem wciskamy jeszcze sok z cytryny. Gorący płyn przelewamy do buteleczek i zakręcamy. Syrop można przechowywać rok w chłodnym i ciemnym miejscu.
