Brzoza jest średniej wielkości drzewem liściastym, doskonale znanym w naszej szerokości geograficznej. Medycyna ludowa od wieków wykorzystywała zarówno liście, jak i korę oraz sok z brzozy do leczenia różnych dolegliwości, w tym do zwalczania stanów zapalnych i bólu. Wyciągi miały być pomocne w leczeniu reumatyzmu, artretyzmu (podagra, dna moczanowa), schorzeń serca i nerek. Ekstrakt z kory brzozy stosowano też w leczeniu niezbyt rozległych ran. Uważa się, że wspomaga gojenie i zamykanie ran poprzez aktywację szlaków zaangażowanych w różnicowanie i migrację keratynocytów.
Ekstrakt z kory brzozy zawiera triterpenoidy o korzystnym działaniu biologicznym i farmakologicznym. Wśród zidentyfikowanych w nim związków znajduje się betulina, lupeol, kwas betulinowy, kwas oleanolowy i erytrodiol. Ekstrakt pozyskiwany jest z białej części kory brzozy, a głównymi gatunkami drzew wykorzystywanymi do tego celu są brzoza brodawkowata i brzoza biała.
Betulina i jej obiecujące farmakologiczne właściwości
Betulina jest najpopularniejszym ze znanych triterpenoidów i posiada cenne właściwości farmakologiczne. Wykazuje działanie przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe, hipolipidemiczne i inne.
- Betulinol (betulinol, kamfora brzozowa, lupendiol) jest krystaliczną substancją organiczną odkrytą w 1778 roku przez Toviya Lovitza, który metodą sublimacji wyizolował z kory brzozy ten biały związek i po raz pierwszy opisał jego właściwości chemiczne. Później, w 1831 r., słynny chemik tamtych czasów, D. Mason, nadał jej nazwę betulina (od łacińskiego słowa „betula") - piszą naukowcy z NJSC Karaganda Technical University im. Abylkas Saginov (Kazachstan) na łamach czasopisma "Molecules".
Jest białą żywiczną substancją wypełniającą ubytki korka na pniach drzewa i nadaje im białą barwę. Chociaż betulina została zidentyfikowana w co najmniej dwudziestu różnych roślinach, głównym jej źródłem pozostaje kora brzozy. Najbardziej zasobna w betulinę jest zewnętrzna część kory. Rośliny syntetyzują betulinę w celu ochrony przed szkodliwymi czynnikami środowiskowymi, takimi jak przegrzanie, a także bakterie, grzyby, wirusy i pasożytnicze owady.
- Wiele badań, prowadzonych w ostatnich latach wskazuje, że betulina jest biologicznie aktywna również u ludzi, przeciwstawiając się rozwojowi różnych nowotworów. Chociaż dokładne mechanizmy molekularne leżące u podstaw przeciwnowotworowego działania betuliny nadal pozostają nierozwiązane, są one w dużej mierze związane z przeciwzapalnymi działaniami tego fitochemikalia - czytamy na łamach czasopisma "Plants", gdzie naukowcy starają się podsumować dotychczasową wiedzę na temat zalet betuliny.
Wyniki badań sugerują, że betulina może pomóc w zwalczaniu nowotworów związanych z zapaleniem, w tym nowotworów jelita grubego, żołądka, wątroby, płuc, piersi, jajników, szyjki macicy i raka prostaty. Naukowcy zauważają, że betulina powinna stać się przedmiotem intensywnych badań dotyczących m.in. jej biodostępności, bezpieczeństwa dla ludzkiego organizmu oraz dokładnych mechanizmów działania. Możliwe też, że kora brzozy okaże się pomocna przy opracowywaniu nowych leków na cukrzycę.
- Duża liczba bioaktywnych pentacyklicznych triterpenoidów wykazuje się aktywnością biologiczną, z widocznym wpływem na wchłanianie glukozy, wychwyt glukozy, wydzielanie insuliny, dysfunkcję naczyń cukrzycowych, retinopatię i nefropatię. Wszechstronność pentacyklicznych triterpenów zapewnia obiecujące podejście do leczenia cukrzycy - zauważają naukowcy z University of Sydney (Australia) w publikacji w "Current Medicinal Chemistry".
Źródła: MDPI.com, eurekaselect.com, ncbi.nlm.nih.gov
