Glista ludzka (łac. Ascaris lumbricoides hominis) to ludzki pasożyt żerujący w układzie pokarmowym i (okresowo) w płucach (należy do nicieni). Chorobą wywoływaną przez glistę ludzką nazywa się glistnicą. Dojrzała glista ludzka osiąga całkiem spore rozmiary. Samice mają do 40 cm długości, samce natomiast od 10 do 32 cm. Dorosłe samice żyją w ludzkim jelicie cienkim, gdzie składają jajeczka, i to niemało, bo do 200 000 dziennie, które opuszczają ciało żywiciela wraz z kałem. Larwy glisty ludzkiej mogą zostać także wydalone przez jamę ustną wraz z wymiocinami. Po kilku tygodniach z jaj rozwijają się larwy, które czekają na połknięcie przez człowieka.
Jaja muszą jednak wcześniej trafić do ciepłego i wilgotnego środowiska, aby wykluły się z nich larwy. Potrzebują około 25 stopni C, aby po trzech do sześciu tygodni przekształcić się w formie pośrednią. Pozostają jednak nadal ukryte w osłonce jajowej i w tej postaci zwykle dostają się do przewodu pokarmowego człowieka.
Jesteśmy jedynym żywicielami glisty ludzkiej, to znaczy, że jesteśmy niezbędni, aby cykl życiowy robaka się zamknął. Zakażamy się połykając larwy, które mogły nam osiąść na dłoniach, gdy pracowaliśmy w skażonej jajami ziemi lub też znalazły się na niedomytych warzywach. Jest to zatem tak zwana choroba brudnych rąk. Można się też zakazić poprzez wypicie zanieczyszczonej wody. Zakażenie nie przenosi się bezpośrednio z człowieka na człowieka.
Najgorsze jest to, że aby dojrzeć larwa musi odbyć wędrówkę po naszym ciele. Po połknięciu larwy trafiają do jelita, gdzie wykluwają się z jajeczek i przenikają do krwi. Płynąc wraz z nią docierają do pęcherzyków płucnych, gdzie dwukrotnie linieją. Po osiągnięciu około 2 mm długości zaczynają przemieszczać się w górę układu oddechowego, przez oskrzeliki, oskrzela, tchawicę do krtani, skąd odruchowo połknięte, dostają się znowu do żołądka i dalej do jelit. Ten cykl trwa około dwóch miesięcy. Dorosłe glisty ludzkie mogą żyć od 1 do 2 lat.
Objawy zakażenia glistą ludzką
Co to znaczy, że "robaki nas podgryzają"? Nie oznacza to, że żywią się naszymi tkankami, lecz że pochłaniają składniki odżywcze pochodzące z przetrawionego pokarmu. Mówiąc inaczej, pasożytują na nas. Dlatego wśród najistotniejszych objawów glistnicy znajdują się te, które świadczą o niedożywieniu.
Najczęstsze objawy glistnicy:
- ogólne osłabienie
- zawroty głowy
- obrzęk twarzy
- nadmierna pobudliwość
- reakcje alergiczne
- bóle brzucha, rzadziej nudności
- inny niż zwykle rytm wypróżnień (biegunki, zaparcia)
- obecność robaka w wymiocinach lub stolcu
Gdy larwy dotrą do płuc mogą się pojawić takie objawy jak:
- uporczywy kaszel
- duszności
- świszczący oddech
Ciężka glistnica prowadzi do niedożywienia i utraty masy ciała, może przyczynić się do zapalenia wyrostka robaczkowego, niedrożności jelit, zapalenia uchyłków. Migrujące glisty mogą powodować niedrożność dróg żółciowych, bywają też wydalanie poprzez jamę nosowo-gardłową. Dzieciom chorującym na glistnicę grozi niedożywienie i spowolnienie wzrostu.
Czynniki ryzyka glistnicy obejmują:
- wiek (najczęściej chorują dzieci do 10. roku życia)
- ciepły klimat
- złe warunki sanitarne (glistnica jest szeroko rozpowszechniona w krajach rozwijających się, gdzie ludzkie odchody przenikają do gleby, na przykład w wyniku nawożenia gleby).
Diagnoza i leczenie
W celu zdiagnozowania glistnicy wykonuje się testy, w tym badanie kału od kątem obecności jaj i larw lub badania krwi (na obecność zwiększonej liczby pewnego rodzaju białych krwinek, zwanych eozynofilami). Przy ciężkich zakażeniach robaki mogą zostać wykaszlane lub znaleźć się w wymiotach. Glisty mogą wydostawać się także poprzez inne otwory ciała, czyli przez usta lub nozdrza. Lekarz może też zlecić badania obrazowe (prześwietlenie, ultrasonografia, tomografia komputerowa).
Zazwyczaj leczy się tylko infekcje, które powodują objawy. W niektórych przypadkach glistnica ustępuje samoistnie. Choremu podaje się leki przeciwpasożytnicze (np. albendazol, iwermektyna, mebendazol). W przypadku wystąpienia niedrożności lub uszkodzeń w jelitach, niedrożności dróg żółciowych i zapalenia wyrostka robaczkowego potrzebna jest operacja chirurgiczna.
