Z czerniakiem jest jak z każdym innym nowotworem - najlepiej rokuje co do skuteczności leczenia, gdy jest wykryty we wczesnym stadium. W Polsce udaje się pomóc ok. 70 proc. pacjentów. U naszych zachodnich sąsiadów czy w USA ok. 90 proc. Onkolog prof. Piotr Rutkowski i zrzeszająca ekspertów od nowotworów oraz chorób skóry Akademia Czerniaka od lat apelują, by mieć oko na własne znamiona i nie unikać kontaktu z lekarzem. W żadnym systemie lekarz nie może pomóc pacjentowi, który się do niego nie zgłosi.
Jak wygląda czerniak? Prosta ściąga
Skórę trzeba oglądać u specjalisty systematycznie, przynajmniej raz w roku. Czerniak może być nowym znamieniem na skórze, ale może też powstać z już istniejącego zdrowego znamienia pod wpływem słońca lub światła UV stosowanych w solariach.
– Zwykły pieprzyk może okazać się czerniakiem rozwijając się w ciągu kilku miesięcy, kolejne kilka miesięcy to jego rozwój w głąb skóry. Czerniak charakteryzuje się agresywnym wzrostem oraz wczesnymi i licznymi przerzutami, które są trudne w leczeniu farmakologicznym. Tymczasem, usunięcie czerniaka, kiedy choroba nie jest jeszcze zaawansowana, a działanie nas lekarzy ogranicza się właściwie do wycięcia zmiany przypominającej znamię, pozwala na wyleczenie prawie 100 proc. chorych. Dlatego tak ważne jest jego szybkie i prawidłowe rozpoznanie! – tłumaczy prof. dr hab. Piotr Rutkowski, Przewodniczący Rady Naukowej Akademii Czerniaka, Kierownik Kliniki Nowotworów Tkanek Miękkich, Kości i Czerniaków w Narodowym Instytucie Onkologii im. Marii Skłodowskiej-Curie – Państwowym Instytucie Badawczym.
Eksperci przygotowali prostą, wygodną ściągę, która pozwala samodzielnie ocenić, kiedy potrzebna jest kontrola lekarska.
Czerniak - 5 kluczowych cech
- A jak asymetria - jeśli masz znamię czy inną zmianę skórną 'wylewającą' się wyraźnie na jedną stronę, to może być czerniak i nie możesz zwlekać z konsultacją u specjalisty dermatologa lub onkologa.
- B jak brzegi poszarpane - gdy zmiana na twojej skórze ma brzegi poszarpane, nierówne, ze zgrubieniami, itd., również powinien ją obejrzeć lekarz.
- C jak czerwony, czarny - niejednolity kolor zmiany skórnej to kolejna istotna wskazówka. Oczywiście, nawet złośliwa zmiana może być jednobarwna, ale czerniaki niemal zawsze są przynajmniej dwubarwne.
- D jak duży rozmiar - wielkość zmiany powyżej sześciu milimetrów zawsze wymaga wyjaśnienia u lekarza. Można to zrobić szybko i bezboleśnie.
E jak ewolucja - jeśli obserwujesz, że jakakolwiek zmiana na twojej skórze zmienia się (rośnie, przebarwia, uwypukla, wygląda po prostu inaczej), zajmij się nią starannie i udaj się do specjalisty.
Czerniak skóry może rozwinąć się w miejscu znamion czy przebarwień, ale niejednokrotnie pojawia się tam, gdzie wcześniej niczego nie było, od zera. Typowa lokalizacja na skórze to miejsca, które są opalane, ale bywa, że występuje na podeszwach stóp, w zagięciach skóry, tam, gdzie słońce nie dochodzi. Stąd konieczność starannego oglądania całej powierzchni skóry.
Czerniak paznokcia - ABCDEF
We wstępnym rozpoznaniu czerniaka podpaznokciowego może pomóc reguła ABCDEF, która oznacza sześć cech, które wyraźnie zwiększają ryzyko zachorowania. Jeśli pod paznokciem rozwija się coś podejrzanego, czego nie możesz łatwo wyjaśnić (np. nie przypominasz sobie urazu) a dodatkowo spełniasz poniższe kryteria, konsultacja lekarska nie powinna być odkładana na później:
- A - wiek pomiędzy 50 a 70 rokiem życia,
- B - zmiana pod paznokciem przypomina ciemny prążek o szerokości większej niż 3 mm,
- C - prążek, zamiast goić się, szybko rozprzestrzenia się po całej powierzchni płytki paznokcia,
- D - typowa lokalizacja dla czerniaka: na kciuku, palcu stopy lub palcu wskazującym,
- E - zmiana barwnikowa roznosi się na tkanki wokół paznokcia,
- F - czerniak pojawiał się już u członków rodziny.
Lekarze posługują się też regułą CUBED, która zawiera choćby takie zasady, by nie lekceważyć żadnej zmiany, która nie goi się powyżej dwóch miesięcy, powiększa się lub pojawia się na niej owrzodzenie, krwawi. Czerniak podpaznokciowy stanowi spore wyzwanie diagnostyczne i w razie wątpliwości wykonuje się biopsję, która rozstrzyga, czy to czerniak, czy zmiana łagodna.
Nie tylko czerniaki rozwijają się na skórze
Prof. Piotr Rutkowski systematycznie przypomina, że samo oglądanie znamion i przebarwień nie wystarczy. Czerniak nie jest jedynym złośliwym nowotworem skóry, który nam zagraża. Coraz częściej życie Polakom odbierają raki podstawnokomórkowy czy płaskonabłonkowy. One także, jak czerniak, są skutkiem nadmiernej ekspozycji skóry na promienie słoneczne. Rakiem skóry może okazać się trudno gojąca się ranka czy cielista wypukłość na skórze.
Jeśli masz skończone 40 lat, dobrym zwyczajem na wagę zdrowia i życia jest pokazanie się dermatologowi raz w roku i badanie dermatoskopem. Osoby młodsze powinny diagnozować się zawsze, gdy ze skórą dzieje się coś wyraźnie niepokojącego.Prof. Rutkowski ma nadzieję, że w przyszłości standardem będzie oglądanie skóry przez odpowiednio przeszkolonych lekarzy rodzinnych.
Co z powszechną opinią, że nawet dermatolodzy niechętnie oglądają całą skórę pacjentów? Ekspert jest przekonany, że to mocno nieaktualny pogląd. Dziś trudno już spotkać specjalistę, który nie ma świadomości znaczenia takiego badania. Jeśli na takiego trafisz, protestuj, interweniuj u jego przełożonego. Chodzi przecież o twoje zdrowie.
Więcej o kampanii: Cała Polska sprawdza znamiona
Uważaj na niesprawdzone treści w sieci:
