Za rozwój choroby odpowiadają paciorkowce typu A (Streptococcus pyogenes). Choroba atakuje najczęściej dzieci i młodzież w wieku od 5 do 15 lat. Szkarlatyna szerzy się drogą kropelkową i przez bezpośredni kontakt, a zatem można się zarazić stykając się z chorą osobą oraz dotykając przedmiotów, na których osiadły zarazki, a następnie przenosząc je na dłoniach do ust czy nosa. Zarażeni ludzie rozprzestrzeniają bakterie, rozmawiając, kaszląc lub kichając, co powoduje rozsiewanie wokół kropelek oddechowych zawierających bakterie. Infekcja może się również przenosić poprzez wydzielinę z zakażonych ran na skórze. Szkarlatyna najczęściej pojawia się tuż po anginie, czasami po infekcji skóry, takiej jak liszajec. Trzeba też mieć na uwadze, że niektóre zarażone osoby nie mają objawów, a mimo to roznoszą chorobę.
Okres inkubacji, czyli czas między ekspozycją a chorobą, wynosi zwykle od 2 do 4 dni. Bakterie typu A rozprzestrzeniają się wśród osób pozostających w bliskim kontakcie, wśród członków rodziny, w grupie rówieśników w przedszkolu czy w szkole. Przechorowanie szkarlatyny nie daje odporności, a zatem możemy zachorować ponownie i to wiele razy, nawet w dorosłym wieku.
Objawy szkarlatyny
Charakterystyczne objawy szkarlatyny to:
- czerwona wysypka, która jest szorstka w dotyku, w dotyku przypomina papier ścierny. Zwykle zaczyna się na twarzy lub szyi, a następnie rozprzestrzenia się na tułów, ramiona i nogi. Gdy uciśniemy skórę pokrytą taką wysypką, na chwilę blednie.
- fałdy skóry wokół pachwin, pod pachami,na łokciach, kolanach i na szyi zwykle są bardziej czerwone niż inne obszary z wysypką
- zarumieniona twarz z bladym pierścieniem wokół ust
- truskawkowy język, czyli stan zapalny brodawek języka. Język jest nienaturalnie czerwony, z przerośniętymi brodawkami, przez co powierzchnia języka przypomina truskawkę. We wczesnej fazie choroby jest pokryty białym nalotem.
- wysoka gorączka (38,0 C lub wyższa), często z dreszczami
Chorzy mogą też skarżyć się na:
- trudności z połykaniem
- ból gardła (mają zaczerwienione gardło, czasem z białymi lub żółtawymi plamami)
- powiększenie gruczołów na szyi (węzły chłonne), które stają się wrażliwe na dotyk
- nudności lub wymioty
- ból brzucha
- bóle głowy i ciała
- złe samopoczucie
Objawy utrzymują się około tygodnia. Po ustąpieniu objawów skóra może zacząć się łuszczyć wokół opuszków palców, na stopach oraz w okolicy pachwin.
Diagnoza i leczenie
Objawy szkarlatyny są dość łatwe do zauważenia, niekiedy jednak lekarz zleca zrobienie wymazu z gardła, aby wykluczyć odrę czy różyczkę. Infekcję bakteryjną leczy się antybiotykami.
Jak zapobiegać infekcji? Przede wszystkim myć dłonie ciepłą wodą z mydłem przez co najmniej 20 sekund i nauczyć dziecko, jak dokładnie myć ręce. Można też używać środka dezynfekującego na bazie alkoholu, jeśli umycie rąk jest w danym momencie niemożliwe. Radzi się także, aby nie dzielić się sztućcami ani jedzeniem. Jeżeli przebywamy w pobliżu chorego, zakrywajmy usta i nos maseczką.
Nieleczona szkarlatyna może doprowadzić do rozsiania się bakterii po organizmie, co grozi rozwojem takich chorób jak: ropne zapalenie węzłów chłonnych, zapalenie ucha, ostre zapalenie kłębuszków nerkowych, paciorkowcowe zapalenie stawów, zapalenie mięśnia sercowego, gorączka reumatyczna (poważna choroba zapalna, która może wpływać na serce, stawy, układ nerwowy i skórę).
