Nadwaga i otyłość, zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), to nieprawidłowe lub nadmierne nagromadzenie tkanki tłuszczowej, które może upośledzać zdrowie. Do klasyfikacji nadwagi i otyłości u dorosłych stosuje się tak zwany wskaźnik masy ciała (BMI).
BMI to miara tkanki tłuszczowej oparta na wzroście i wadze, definiowana jako masa ciała (w kilogramach) podzielona przez wzrost ciała (w metrach) do kwadratu i wyrażona w jednostkach kg/m².
Ogólnie przyjmuje się, że w przypadku dorosłych osób o nadwadze świadczy BMI większe lub równe 25, a o otyłości mówimy przy BMI większym lub równym 30. W przypadku dzieci przy definiowaniu nadwagi i otyłości należy wziąć pod uwagę wiek.
Kategorie BMI dla dorosłych (źródło: Narodowy Instytut Kardiologii)
- poniżej 16 - wygłodzenie
- 16 - 16.99 - wychudzenie
- 17 - 18.49 - niedowaga
- 18.5 - 24.99 - waga prawidłowa
- 25.0 - 29.9 - nadwaga
- 30.0 - 34.99 - I stopień otyłości
- 35.0 - 39.99 - II stopień otyłości
- powyżej 40.0 - otyłość skrajna
- BMI zapewnia najbardziej użyteczną miarę nadwagi i otyłości na poziomie populacji, ponieważ jest taki sam dla obu płci i dla dorosłych w każdym wieku. Należy go jednak traktować jako przybliżony przewodnik, ponieważ może on nie odpowiadać takiemu samemu stopniowi otłuszczenia u różnych osób - informuje WHO.
I tutaj dochodzimy do bardziej zindydualizowanego wskaźnika nadwagi czy otyłości, a mianowicie do mierzenia otyłości brzusznej. O kłopotach z nadmierną masą ciała świadczy bowiem, oprócz ilości tkanki tłuszczowej, również jej rozmieszczenie.
Niezdrowe rozmieszczenie tkanki tłuszczowej
Eksperci podkreślają, że możemy mieć normalne BMI, ale jeśli nasz obwód talii jest duży, może to oznaczać, że mamy problem. Tkanka tłuszczowa znajduje się w różnych częściach ciała, gdzie pełni różnorakie funkcje. I tak, wytwarza hormony, magazynuje energię, służy jako amortyzator chroniąc nasze stawy i kości. Nadmiar tkanki tłuszczowej jest niekorzystny dla zdrowia, ale wydaje się, że największe szkody czyni nagromadzenie się tłuszczu w okolicy brzucha. To tak zwany tłuszcz brzuszny albo trzewny. Trzewny ponieważ "otula" też narządy wewnętrzne, w tym wątrobę.
Nie wiadomo dokładnie, dlaczego u niektórych osób nadmiar tkanki tłuszczowej pojawia się głównie na brzuchu. Problem w tym, że ten rodzaj tłuszczu jest najbardziej szkodliwy dla zdrowia, ponieważ zaburza układ hormonalny i odpornościowy organizmu, sprzyja stanom zapalnym i przyczynia się do powikłań związanych z otyłością, w tym do chorób serca i cukrzycy.
Inne metody badania otyłości
Ponieważ BMI nie wskazuje na rozmieszczenie tkanki tłuszczowej na ciele, a zatem niedokładnie odzwierciedla problem, do oceny tkanki tłuszczowej stosuje się też inne metody. Jedną z nich jest pomiar grubości fałdów skórno-tłuszczowych na ramieniu, pod łopatką oraz na brzuchu przy pomocy specjalistycznych i wyskalowanych fałdomierzy.
Kolejny sposób to pomiar obwodu pasa i bioder (WHR - Waist-Hip Ratio). Wynik oblicza się dzieląc obwód talii przez obwód bioder. Stosunek obwodu talii do obwodu bioder określa ryzyko wystąpienia zagrożeń dla zdrowia i wskazuje, czy mamy figurę w kształcie jabłka czy gruszki.
Otyłość brzuszna (typu androidalnego) niesie ze sobą ryzyko powikłań metabolicznych, natomiast otyłość pośladkowo-udowa (typu gynoidalnego) powiązana jest z niższym zagrożeniem dla zdrowia.
- otyłość androidalna - WHR jest większy lub równy 0,8 u kobiet i większy lub równy 1,0 u mężczyzn
- otyłość gynoidalna - WHR jest niższy niż 0,8 u kobiet i niższy niż 1,0 u mężczyzn
Jak prawidłowo mierzyć biodra i talię? Aby uzyskać najdokładniejsze pomiary zmierz obwód bioder w najszerszym miejscu pośladków oraz talię w miejscu tuż nad pępkiem. Oprócz wskaźnika WHR warto też uwzględnić sam obwód talii. Niepokojący jest ten powyżej 80 cm u kobiet i powyżej 94 cm u mężczyzn.
A co z "metodą sznurka"?
Chodzi o porównanie obwodu talii i wzrostu.
- Dla rozpoznania i oceny stopnia otyłości to nie wskaźnik BMI (Body Mass Index) jest najistotniejszy, a proporcje pomiędzy obwodem talii a wzrostem - tak brzmią zaktualizowane wytyczne NICE (National Institute for Health and Care Excellence - Wielka Brytania).
Eksperci piszą, że aby prawidłowo zmierzyć obwód talii należy stanąć prosto, owinąć miarkę wokół ciała i zrobić wydech. Następnie należy podzielić nasz wzrost na dwa. Objętość w talii powinna być mniejsza niż połowa naszego wzrostu.
Źródła: patient.info, who.int, bbc news
