Cukrzyca należy do grupy chorób metabolicznych, czyli schorzeń, które negatywnie wpływają na rozkład i przetwarzanie składników pokarmowych. Charakterystyczna dla cukrzycy jest hiperglikemia, czyli zbyt wysoki poziom cukru we krwi. Bezpośrednią przyczyną są zaburzenia wydzielania insuliny lub też jej nieprawidłowe działania, albo obie te dysfunkcje jednocześnie. Nieleczona cukrzyca stopniowo niszczy organizm, uszkadzając układ krwionośny, nerwy, narządy wewnętrzne. Ponieważ cukrzyca typu 2 rozwija się długo i w ukryciu wiele osób nie zdaje sobie sprawy z tego, że choruje.
Jak rozpoznaje się cukrzycę?
Najbardziej charakterystyczne objawy cukrzycy to wielomocz (nasilona diureza) i wzmożone pragnienie oraz poważna utrata masy ciała, której nie jesteśmy w stanie wytłumaczyć zmianą w stylu życia czy dietą odchudzającą. Co więcej, pojawiają się u nas epizody tak zwanego wilczego głodu, które w miarę upływu czasu zaczynają nam towarzyszyć na stale. Czujemy głód nawet po wstaniu od posiłku.
Kolejny sygnał, że nasz organizm funkcjonuje gorzej, to uczucie nadmiernego zmęczenia, osłabienie, senność, do tego dochodzi podatność na infekcje, głównie układu moczowo-płciowego. Nasza skóra jest sucha, swędząca, a rany trudno się goją.
Takie objawy powinny nas skłonić do wizyty u lekarza, który zapewne wypisze skierowanie na badanie krwi. Takie badanie zaczyna się od oznaczenia glikemii przygodnej, czyli poziomu cukru w próbce krwi pobranej o dowolnej porze dnia, niezależnie od pory ostatnio spożytego posiłku. Stężenie równe lub wyższe niż 200 mg/dl (11,1 mmol/l) oraz występowanie takich objawów hiperglikemii jak wielomocz, wzmożone pragnienie i osłabienie są oznaką cukrzycy.
Jeżeli jednak nie mamy takich objawów lub objawom towarzyszy glikemia przygodna niższa niż 200 mg/dl, cukrzycę rozpoznaje się na podstawie wyników dwukrotnego oznaczenia glikemii na czczo (8-14 godzin po posiłku) w godzinach porannych. Dwa wyniki (badanie wykonane w dwóch różnych dniach) równe lub wyższe niż 126 mg/dl (7,0 mmol/l) wskazują na cukrzycę.
Do tego sprawdza się wartość HbA1C, czyli hemoglobiny glikowanej (to glukoza połączona z hemoglobiną w procesie glikacji). Wartość większa lub równa 6,5 proc. (większa lub równa 48 mmol/l) sugeruje cukrzycę. Wartość hemoglobiny glikowanej wskazuje na średnie stężenie glukozy we krwi w okresie około trzech miesięcy, przy czym około 50 proc. obecnej we krwi HbA1c odzwierciedla ostatni miesiąc.
Doustny test obciążenia glukozą (OGTT) wykonuje się u osoby z uzasadnionym podejrzeniem nieprawidłowej tolerancji glukozy lub cukrzycy, jeżeli wynik jedno- lub dwukrotnego pomiaru glikemii na czczo wynosi 100-125 mg/dl lub glikemii na czczo poniżej 100 mg/dl, albo też wartość HbA1C jest mniejsza niż 6,5 proc. W tym przypadku glikemia w 120. minucie, o wartości większej lub równej 200 mg/dl, wskazuje na cukrzycę.
Więcej artykułów na temat zdrowia przeczytasz na głównej stronie Gazeta.pl.
Prawidłowy poziom cukru we krwi
Prawidłowy wynik poziomu glukozy we krwi żylnej pobranej na czczo mieści się w granicach 70–99 mg/dl (3,9–5,5 mmol/l). Glikemia w 120. minucie po obciążeniu glukozą poniżej 140 mg/dl (7.8 mmol/l) oznacza prawidłową tolerancję glukozy.
Zaleca się, aby badanie w kierunku cukrzycy przeprowadzać raz na 3 lata u każdej osoby powyżej 45. roku życia. Niezależnie od wieku takie badanie powinno się wykonywać co roku u osób z takich grup ryzyka jak:
- osoby z nadwagą lub otyłością (BMI większe lub równa 25 kg/m2) i/lub z obwodem talii większym lub równym 80 cm (u kobiet) i większym lub równym 94 cm (u mężczyzn)
- gdy w naszej rodzinie pojawiła się już cukrzyca (zwłaszcza u rodziców i rodzeństwa)
- u osób nieaktywnych fizycznie, prowadzących siedzący tryb życia
- u przedstawicieli grup środowiskowych lub grup etnicznych częściej narażonych na cukrzycę
- w przypadku kobiet, które przeszły cukrzycę ciążową lub urodziły dziecko o dużej masie ciała (powyżej 4 kg)
- u pacjentów z nadciśnieniem tętniczym lub dyslipidemią
- u kobiet z zespołem policystycznych jajników
- u osób z chorobą układu sercowo-naczyniowego
- u chorych z mukowiscydozą
- szczególną czujność powinny zachować pacjenci z chorobą Hashimoto, stwardnieniem rozsianym, chorobą Addisona, chorobą Gravesa-Basedowa oraz innymi schorzeniami o podłożu autoimmunologicznym, a także palące papierosy i nadużywające alkoholu.
Źródła: Polskie Towarzystwo Diabetologiczne, Zalecenia kliniczne 2022
