Morwa biała (Morus alba L.) jest rośliną, która należy do bogatego arsenału tradycyjnych leków chińskich i indyjskich. Różne części rośliny, w tym kora z korzenia, liście i owoce, były tradycyjnie wykorzystywane w leczeniu gorączki, kaszlu, hiperlipidemii, nadciśnienia tętniczego i hiperglikemii. Nic zatem dziwnego, że i współcześnie naukowcy wykazują zainteresowanie tą rośliną, szukając dowodów na jej prozdrowotne walory.
Na świecie uprawia się wiele gatunków morwy, w tym morwę białą, czerwoną, czarną, głównie w regionach tropikalnych, subtropikalnych i umiarkowanych, ale najpowszechniej w krajach azjatyckich, takich jak Chiny, Japonia, Korea i Indie. Świeże owoce morwy są jadalne i robi się z nich soki, dżemy, galaretki. Wykorzystuje się też liście, które są jadalne - przede wszystkim w przemyśle hodowlanym, ponieważ służą jako pokarm dla jedwabników, a także jako pasza dla zwierząt mlecznych. Ponadto z suszonych liści morwy robi się bardzo popularne w krajach azjatyckich herbatki ziołowe, a z owoców suszone przekąski. Z liści morwy produkuje się też suplementy w postaci proszków, ekstraktów i kapsułek.
Co znaleziono w liściach morwy?
Liście i owoce morwy są cennym źródłem makro- i mikroelementów oraz kwasów organicznych, w tym wapnia, potas, a także żelaza, cynku i innych mikroskładników, a także kwasu askorbinowego (witamina C). Morwa jest też bogata w białko, tłuszcze, węglowodany, w tym błonnik, kwasy organiczne (kwas cytrynowy, kwas jabłkowy) i garbniki.
W liściach morwy naukowcy zidentyfikowali alkaloidy iminocukrowe (iminocukry to grupa związków przypominających budową naturalne węglowodany), które wykazują działanie hamujące na enzymy glukozydazy ssaków (to enzymy z grupy hydrolaz, rozcinające wiązania pomiędzy poszczególnymi cząsteczkami glukozy w cukrach złożonych). Mówiąc inaczej, morwa zawiera związek o nazwie DNJ, czyli 1-deoksynojirimycyna, która opóźnia rozkład znajdującej się w jedzeniu skrobi na cukry proste. Wyizolowano też szereg związków o działaniu przeciwutleniającym (kwasy fenolowe, związki flawonolu).
Obiecujące wyniki badań
Morwa (Morus spp., Moraceae) jest dobrze znaną rośliną leczniczą. Wśród właściwości biologicznych morwy wymienia się m.in. działanie przeciwhiperglikemiczne. Zostało udokumentowane w badaniach nad zwierzętami, ale przeprowadzono też niewielkie eksperymenty z udziałem ludzi, które wydają się potwierdzać korzystne działanie morwy na organizm.
W 2007 roku na łamach czasopisma "Diabetes Care" opublikowano wyniki badań z udziałem 10 zdrowych osób i 10 cierpiących na cukrzycę typu 2. Celem tego badania było sprawdzenie, czy liście morwy wpływają na tak zwaną glukozę poposiłkową, czyli stężenie glukozy we krwi po spożyciu posiłku, w tym przypadku napoju zawierającego 75 g sacharozy.
- Jednoczesne spożycie ekstraktu z morwy z 75 g sacharozy znacznie zmniejszyło poziom glukozy we krwi u osób z cukrzycą typu 2, obserwowany w ciągu pierwszych 120 minut badania, w porównaniu z grupą kontrolną. Także spadki glukozy we krwi pod koniec badania były mniejsze. Tak więc wahania poziomu glukozy we krwi, od szczytu do minimum, zostały znacznie złagodzone po spożyciu morwy - informowali autorzy badania. Doświadczenie przeprowadzono w Minneapolis VA Medical Center Research Service (USA).
Nie były to jednak dane rozstrzygające i naukowcy wzywali do dalszych badań.
Potrzeba więcej dobrej jakości badań
18 stycznia 2018 w "Pharmaceutical Biology" opublikowano przegląd aktualnie dostępnych badań na temat wpływu ekstraktu z morwy na tak zwane ryzyko kardiometaboliczne, obejmujące nietolerancję glukozy i/lub insulinooporność, otyłość brzuszną, dyslipidemię i nadciśnienie.
Autorzy znaleźli dane sugerujące, że liście morwy mogą skutecznie poprawiać kontrolę glikemii i odwracać oporność na insulinę. Badania (prowadzone na zwierzętach), wskazywały ponadto, że morwa obniża poziom cholesterolu całkowitego, a także cholesterolu LDL ("zły" cholesterol) i trójglicerydów, a podwyższa "dobrego" cholesterolu, czyli HDL. Ponadto wskazywano, że ekstrakt z morwy obniża ciśnienie, a także chroni komórki przed stresem oksydacyjnym (to zasługa związków fenolowych i flawonoidów).
Morwa okazała się więc być rośliną o dużym potencjale leczniczym. Nie wiemy jednak nadal, jakie ilości musielibyśmy przyjmować, aby było to bezpieczne i jednocześnie skuteczne. Dodatkowym utrudnieniem jest fakt, iż w produktach pochodzenia naturalnego stężenie fitochemikaliów jest bardzo różne (zależy m.in. od miejsca, gdzie rosła dana roślina, od gleby, nasłonecznienia itp.) i trudno to kontrolować. Innymi słowy, na rozstrzygające wnioski musimy jeszcze poczekać.
W 2019 roku na łamach "Biomedicine & Pharmacotherapy" autorzy chińscy nawoływali do dalszego odkrywania mechanizmu działania i zalet liści morwy, jako nowego środka leczniczego. Udało im się wykazać, że aktywne składniki liści morwy łagodzą cukrzycę typu 2 oraz uszkodzenie wątroby i nerek u myszy.
Morwa może być pomocna w walce z cukrzycą, spowalniając wzrost poziomu cukru we krwi po posiłkach, potrzebne są jednak badania na ludziach, zanim będzie można dojść do jakichkolwiek jednoznacznych wniosków
- piszą eksperci "healthline".
Jeśli chorujemy na cukrzycę, przed podjęciem decyzji o piciu herbatki z liści morwy czy zażywaniu suplementów z morwą, koniecznie skonsultujmy się z lekarzem. Natomiast osoby zdrowe mogą bez wahań pić herbatę z morwy białej czy jeść suszone owoce morwy jako urozmaicenie codziennej diety.
Źródła: ncbi.nlh.nih.gov, Diabetes Care, sciencedirekt.com, pub.med.gov, healthline.com, drugs.com
