Badanie poziomu cukru we krwi służy do sprawdzenia metabolizmu węglowodanów, co wiąże się z oceną ryzyka cukrzycy (stan przedcukrzycowy) lub pomaga w zdiagnozowaniu istniejącej już choroby. Poziom cukru we krwi jest ponadto badany w przypadku takich schorzeń jak choroby wątroby, trzustki, akromegalia, nadczynność kory nadnerczy. Monitorowanie glukozy jest ponadto konieczne podczas przyjmowania leków steroidowych oraz oczywiście w ciąży. Ocena poziomu glukozy we krwi pozwala rozpoznać cukrzycę nawet na bardzo wczesnym etapie rozwoju.
Jak często wykonywać tego rodzaju badanie? Zaleca się, aby dorosłe osoby badanie krwi pod kątem glukozy robiły co roku (chyba że z powodu choroby muszą robić to znacznie częściej). Istnieją pewne zdefiniowane czynniki ryzyka rozwoju cukrzycy typu 2, pretendujące do częstszego badania krwi, wśród których wymienia się:
- nadwagę lub otyłość
- siedzący tryb życia
- brak aktywności fizycznej albo stosunkowo niewiele ruchu na co dzień
- niezdrowe nawyki żywieniowe, w tym dieta bogata w tłuszcze nasycone oraz cukry proste
- zaburzenia lipidowe (dyslipidemie)
- nadciśnienie tętnicze
- zaawansowany wiek
- przejście cukrzycy ciążowej
- urodzenia dziecka o wadze powyżej 4 kg
Ponadto warto regularnie sprawdzać cukier, jeżeli wiemy, że cukrzyca lubi atakować naszą rodzinę (przyczyny tej choroby tkwią m.in. w genach, chociaż oczywiście nie tylko).
Interpretacja wyników badania krwi należy ostatecznie do lekarza, ale pewne liczby powinny nas zaniepokoić i zmobilizować do wizyty w przychodni.
Czy cukier 100 to dużo?
Podstawowym badaniem przesiewowym w diagnostyce cukrzycy jest badanie stężenia glukozy we krwi (czyli mówiąc inaczej glikemii). Prawidłowe stężenie glukozy na czczo wynosi 100 mg/dl. Jeśli wynik mieści się w granicach 100–125 mg/dl potrzebne są dalsze badania, takie jak doustny test tolerancji glukozy (OGTT). Jeśli glikemia na czczo wynosi 126 mg/dl lub więcej istnieje duże prawdopodobieństwo, że mamy cukrzycę. Aby zdiagnozować tę chorobę robi się jeszcze kilka dodatkowych badań.
Badanie stężenia glukozy w osoczu wykonuje się na czczo, zwykle rano, po co najmniej ośmiu godzinach postu. Doustny test obciążenia glukozą natomiast polega na dwukrotnym pobraniu próbki krwi, najpierw na czczo, a następnie dwie godziny po wypiciu bardzo słodkiego napoju (zawierającego 75 g glukozy).
W diagnostyce cukrzycy ważny jest też test HbA1c, który bada poziom hemoglobiny glikowanej (HbA1c to hemoglobina, która uległa procesowi glikacji, czyli przyłączenia się glukozy do białka wchodzącego w skład hemoglobiny) i pokazuje stężenie glukozy w ciągu ostatnich 2-3 miesięcy.
W przypadku zdrowych osób za normalny poziom cukru we krwi uznaje się:
- na czczo - od 72 do 99 mg/dL (4,0 do 5,4 mmol/L)
- dwie godziny po jedzeniu - 140 mg/dL (do 7,8 mmol/L)
U osób z prawidłowym stężeniem glukozy poziom hemoglobiny glikowanej wynosi ok. 5 proc. (pomiędzy 4 a 6 proc.), przy czym optymalny poziom hemoglobiny glikowanej zależy również od wieku, chorób towarzyszących, jest też inny podczas ciąży. Na przykład u osób starszych oraz chorych z wieloletnią cukrzycą i powikłaniami sercowo-naczyniowymi najlepiej, aby poziom hemoglobiny glikowanej utrzymywał się poniżej 8 proc.
Cukrzycę rozpoznaje się gdy badanie dwukrotnie wskazuje na wynik przekraczający 125 mg/dl. Przedział 100-125 mg/dl oznacza nieprawidłową glikemię i jest wskazaniem do doustnego testu tolerancji glukozy. Natomiast wynik poniżej 70 mg/dl wskazuje na hipoglikemię, czyli zbyt niski poziom glukozy.
Gdy nasz wynik plasuje się pomiędzy 100 a 125 mg/dl może to oznaczać stan przedcukrzycowy (nieprawidłową tolerancję glukozy). Jest to wskazówka, że jeśli nie zaczniemy z nim walczyć, może się rozwinąć w pełnoobjawową cukrzycę typu 2.
Więcej artykułów na temat zdrowia przeczytasz na głównej stronie Gazeta.pl.
Dlaczego glukoza powyżej 100 mg/dl powinna niepokoić?
Przede wszystkim dlatego, że może być wstępem do cukrzycy, a nieleczona cukrzyca zagraża dosłownie całemu organizmowi. Najgroźniejsze powikłania:
- choroby nerek
- uszkodzenie nerwów
- choroba siatkówki i ryzyko utraty wzroku
- choroby serca
- udar mózgu
- ciężkie uszkodzenia skóry, stopa cukrzycowa
Natomiast stan przedcukrzycowy wiąże się z takimi wskaźnikami jak:
- nieprawidłowa glikemia na czczo (IFG) wynosząca do 100-125 mg/dl
- nieprawidłowa tolerancja glukozy (IGT), oceniana na podstawie testu obciążenia glukozą - stężenie glukozy po dwóch godzinach od spożycia słodzonego napoju, wynoszące od 140 do 199 mg/dl oznacza nieprawidłową tolerancję glukozy, a wartość powyżej 200 mg/dl można powiązać z cukrzycą
Zwróćmy też uwagę na takie objawy jak nadmierna senność, zmęczenie, nagłe zaburzenia wzroku, częstomocz, nadmierny apetyt i pragnienie. Pamiętajmy, że cukrzyca rozwija się po cichu przez wiele lat.
Jak wskazują szacunkowe dane, w 5-10 proc. przypadków stan przedcukrzycowy przechodzi w pełnowymiarową cukrzycę typu 2. Ponadto nierozpoznany długotrwały stan podwyższonego poziomu cukru w organizmie to jak tykająca bomba, grozi rozwojem takich schorzeń, jak przewlekła choroba nerek (PChN), retinopatia cukrzycowa i choroby naczyniowe.
