Bluszczyk kurdybanek (Glechoma hederacea L.) to roślina wykorzystywana w medycynie tradycyjnej od wielu lat. Służyła do leczenia przeziębień, astmy, zapalenia oskrzeli, chorób żołądka, cukrzycy i stanów zapalnych.
Jest to płożąca się bylina, osiągająca wysokość do 15 cm i mająca długie, rozciągające się nawet na metr, ulistnione rozłogi. Należy do rodziny jasnotowatych. Ojczyzną bluszczyka kurdybanka jest Europa i Azja Zachodnia, choć obecnie można tę roślinę spotkać rosnącą dziko w wielu regionach świata o umiarkowanym klimacie. Ma fioletowo-żółto-zieloną kanciastą łodygę i zielone ząbkowane liście oraz niebiesko-fioletowe kwiaty. Lubi zacienione miejsca, obrzeża lasów, pobocza dróg i podmokłe łąki, łatwo się rozrasta, bywa przez to uznawana za chwast. Jest rośliną miododajną, a kwitnie od kwietnia do czerwca. Surowiec zielarki nosi łacińską nazwę Herba Glechomae, syn. Herba Hederae terrestris.
Jeżeli sami zbieramy bluszczyk uważajmy, aby nie pomylić go z trującym bluszczem lub z jasnotą białą.
Jakie aktywne składniki zidentyfikowano w bluszczyku?
Do tej pory z bluszczyka kurdybanka wyizolowano ponad 190 składników chemicznych, w tym kwasy organiczne i ich estry, olejki eteryczne, flawonoidy i ich glikozydy, terpeny oraz inne składniki chemiczne.
Główne aktywne związki zidentyfikowane w bluszczyku kurdybanku to:
- flawonoidy - glikozydy flawanolowe i glikozydy flawonowe
- terpenoidy - kwas oleanowy, kwas alfa-ursolowy i beta-ursolowy
- olejek eteryczny
- substancja goryczkowa - glechomina
- lektyna (białka roślinne, glikoproteiny) - znajdują się w liściach młodej rośliny i są uważane za silny środek owadobójczy
Właściwości i zastosowanie
O ile wiadomo, jakie substancje aktywne znajdziemy w bluszczyku kurdybanku i jakie mają ogólne właściwości, to jednak nie przeprowadzono, jak dotąd, badań klinicznych z udziałem ludzi pod kątem działania leczniczego. Dlatego też zalecenia co do stosowania tego zioła opierają się przede wszystkim na tradycyjnej wiedzy zielarskiej. Istnieją jednakże badania na zwierzętach oraz doświadczenia laboratoryjne, w których starano się ocenić potencjał leczniczy tej rośliny.
Uznaje się, że dzięki bioaktywnym związkom bluszczyk kurdybanek posiada właściwości przeciwzapalne, przeciwbólowe, przeciwbakteryjne, przeciwwirusowe, przeciwnowotworowe, moczopędne i przeciwutleniające.
- G. hederacea zawiera wiele metabolitów wtórnych, w tym terpenoidy, flawonoidy, kwasy fenolowe, alkaloidy i olejki eteryczne, które mają właściwości farmakologiczne. (...) Związki fenolowe wzbudziły duże zainteresowanie ze względu na ich działanie przeciwstarzeniowe, przeciwzapalne, przeciwutleniające i antyproliferacyjne (antyrakowe). W wodnych, alkoholowych i wodno-alkoholowych ekstraktach G. hederacea znaleziono ponad 30 związków fenolowych - piszą łotewscy naukowcy w artykule opublikowanym marcu 2022 r. w czasopiśmie "Plants".
Kiedy sięgnąć po bluszczyk kurdybanek:
- przy problemach związanych z błonami śluzowymi ucha, nosa, gardła i układu pokarmowego
- przy katarze i przewlekłych schorzeniach zapalnych, takich jak zapalenie ucha i zapalenie zatok, zapalenie górnych dróg oddechowych, zapalenie oskrzeli, przewlekły nieżyt oskrzeli
- przy zaburzeniach żołądkowo-jelitowych (biegunka, zapalenie błony śluzowej żołądka, nadkwaśność)
- przy zapaleniu pęcherza moczowego oraz przy kamicy moczowej (działa moczopędnie)
Używany zewnętrznie działa przeciwzapalnie i bakteriobójczo, może być wykorzystywany do przemywania skaleczeń i większych ran. Pomaga także przy trądziku.
Bluszczyk kurdybanek w kuchni posłuży jako przyprawa do zup i dodatek do sałatek. Jako roślina ozdobna uprawiany jest w ogrodach i wykorzystywany do zadarniania zacienionych miejsc. Ma wytrzymałe zimozielone liście i łatwo się rozrasta.
Surowcem zielarskim są zarówno listki jak i kwiaty bluszczyku. Zebrane rośliny suszy się w przewiewnym i zacienionym miejscu. Bluszczyk kurdybanek najlepiej stosować w postaci wywaru z suszonego ziela. Łyżkę ziół zalewa się gorącą wodą i odstawia na kilka godzin albo pije bezpośrednio, jako ciepłą herbatkę ziołową. Bluszczyk nadaje się też na nalewki.
Więcej artykułów na temat zdrowia przeczytasz na głównej stronie Gazeta.pl.
Źródła: ncbi.nlm.nih.gov, sciencedirect.com, pubs.rsc.org,mdpi.com,
