Czarnuszka siewna (Nigella sativa L.) to roślina należąca do rodziny jaskrowatych. Inne popularne nazwy to kminek egipski, kolendra siewna, kmin czarny, czarnucha, kąkolnica. Czarnuszka pochodzi z terenów dzisiejszego Iraku i Turcji, skąd rozprzestrzeniła się na kraje śródziemnomorskie setki lat temu. Obecnie jest uprawiana w wielu regionach świata, także w Polsce. Jest rośliną jednoroczną, miododajną, kwitnie na niebiesko od maja do września.
Nasiona czarnuszki wykorzystywane są w kuchni do przyprawiania potraw. Ale czarnuszka zawsze była ceniona także jako roślina lecznicza. W medycynie tradycyjnej używano jej do zwalczania wielu schorzeń, w tym zapalenia oskrzeli i biegunki. Nasiona zbiera się wczesną jesienią, gdy mieszki, w których się znajdują, zmieniają barwę na brązową. Z nasion tłoczy się olej, zjada się je także w całości lub zmielone, jako dodatek do potraw czy wypieków. Olej z czarnuszki można spożywać, używany jest też w ziołolecznictwie oraz do pielęgnacji cery. Kremy z dodatkiem czarnuszki nadają się do pielęgnowania cery trądzikowej i atopowej.
Co kryje się w składzie czarnuszki
Nasiona czarnuszki siewnej zawierają między innymi:
- duże ilości tłuszczów (nienasycone kwasy tłuszczowe - linolowy, oleinowy, alfa-linolenowy i inne)
- kwasy nasycone (kwas palmitynowy i stearynowy)
- olejek eteryczny (tymochinon)
- melantynę i inne saponiny
- alkaloidy m.in. nigellinę, nigellaminę, nigellidynę, nigellicynę
- garbniki
- cukry
- białko roślinne
- witaminy z grupy B, beta-karoten, witaminę A
- błonnik
- składniki mineralne (wapń, magnez, żelazo, potas, selen, cynk)
Ze względu za zawartość składników bioaktywnych czarnuszka działa pozytywnie na organizm, a kilka niewielkich badań laboratoryjnych pokazało jej prozdrowotny potencjał.
Korzyści dla zdrowia, jakie niesie spożywanie czarnuszki
- Bioaktywne związki, które znajdziemy w nasionach i oleju z czarnuszki, mają działanie przeciwutleniające, co oznacza, że neutralizują wolne rodniki i zapobiegają uszkodzeniom oksydacyjnym komórek. Ogólnie rzecz ujmując, dzięki temu mogą zapobiegać rozwojowi wielu chorób, w tym chorób nowotworowych, cukrzycy, schorzeń naczyniowo-sercowych, otyłości. Za silne właściwości przeciwutleniające czarnuszki odpowiadają związki o nazwie tymochinon, karwakrol, t-anetol i 4-terpineol.
- Obniża poziom cholesterolu we krwi. W co najmniej 17 doświadczeniach badacze wykazali, że spożywanie czarnuszki wiązało się ze spadkiem zarówno całkowitego, jak i „złego" cholesterolu (LDL), a także trójglicerydów we krwi. W tym wypadku mocniejsze działaniem wykazał się olej z czarnuszki, natomiast zjadanie samych nasion wpłynęło dodatkowo na wzrost poziomu "dobrego" cholesterolu (HDL).
- Ma prawdopodobnie właściwości przeciwrakowe, czyli może być wykorzystywany w profilaktyce raka, zwiększając naszą ochronę przed rakiem piersi, krwi, a także rakiem trzustki, płuc, szyjki macicy, prostaty, skóry i okrężnicy. Badania wskazują tutaj na bioaktywny związek zwany tymochinonem. Te doświadczenia prowadzono jednak tylko w laboratoriach (nie były to badania kliniczne), stąd nie wiadomo dokładnie, czy i jak tymochinon działa na ludzi.
- Ma właściwości bakteriobójcze - w badaniach laboratoryjnych, a także w eksperymentach z udziałem ludzi wykazano, że czarnuszka niszczy gronkowce, a także groźną Staphylococcus aureus (lekooporna bakteria).
- Zmniejsza stan zapalny w organizmie - przewlekłe zapalenie łączy się z takimi chorobami jak rak, cukrzyca, choroby serca i bardzo obciąża organizm. W jednym z badań z udziałem 42 osób z reumatoidalnym zapaleniem stawów, przyjmowanie 1000 mg oleju z czarnuszki dziennie przez osiem tygodni zmniejszyło markery stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego. Inne doświadczenia, z pacjentami chorymi na raka trzustki sugerują, że olej z czarnuszki pomógł obniżyć markery stanu zapalnego.
- Chroni wątrobę przed uszkodzeniami, jak sugerują wyniki kilku niewielkich badań na zwierzętach. Te właściwości czarnuszki związane są z zawartością przeciwutleniaczy i zdolnością do zmniejszania stanu zapalnego i stresu oksydacyjnego.
- Może pomóc w kontrolowaniu poziomu cukru we krwi, co wykazały badania z udziałem ludzi.
- Może zapobiegać wrzodom żołądka - badania prowadzone na zwierzętach wykazały, że czarnuszka chroni wyściółkę żołądka i dzięki temu zapobiega chorobie wrzodowej.
- Ma też prawdopodobnie działanie przeciwgrzybicze.
Chociaż potrzebne są dalsze badania z udziałem ludzi, aby udowodnić prozdrowotne właściwości czarnuszki, to już dzisiaj można ją polecić jako bardzo zdrowy dodatek do potraw.
Więcej na temat zdrowia przeczytasz na głównej stronie Gazeta.pl.
Źródła: MedicalNewsToday, ncbi.nlmn,nih.gov
