Dieta odgrywa ważną rolę w kontrolowaniu objawów refluksu żołądkowego i jest podstawowym elementem terapii. A problem jest niebagatelny. Ocenia się, że refluks żołądkowo-przełykowy o różnym nasileniu dotyka co piątą dorosłą osobę na świecie. Refluks to choroba polegająca na cofaniu się treści żołądkowej w kierunku przełyku, a objawia się zgagą, nudnościami, kwaśnym posmakiem w ustach. Do tego dochodzą wzdęcia, uczucie pieczenia w gardle, odbijanie się.
Bezpośrednią przyczyną cofania się pokarmu jest osłabienie zwieracza przełyku, czyli rurki zbudowanej z mięśni gładkich, przez którą jedzenie trafia do żołądka. Zadaniem zwieracza przełyku jest uniemożliwienie wydostawania się trawionego pokarmu w stronę gardła i ochrona przełyku przed kwasem żołądkowym. Gdy mięśnie słabną i nie pracują prawidłowo, powstaje otwór, przez który pokarm wydostaje się z żołądka. Objawy nasilają się nocą, zwłaszcza gdy leżymy na płasko.
Refluks żołądkowo-przełykowy wymaga bezwzględnie zmiany nawyków żywieniowych, inaczej objawy będą coraz bardziej dokuczliwe. Jak podkreślają eksperci, w przypadku tej choroby można śmiało powiedzieć, że jedzenie staje się lekarstwem.
Jakich potraw unikać przy refluksie żołądkowo-przełykowym?
Najgorsi winowajcy to pokarmy pełne tłuszczu, soli (sól jest szczególnie szkodliwa przy refluksie) i mocnych przypraw. Jeżeli znajdą się na talerzu osoby cierpiącej na refluks, zaostrzą objawy, takie jak zgaga czy odbijanie się, ponieważ na długo zalegną w żołądku, wzmagając przy tym wydzielanie kwasów żołądkowych. Takie potrawy rozluźniają też mięśnie zwieracza przełyku.
Jeśli zatem cierpimy na refluks musimy zrezygnować z takich potraw jak:
- smażone dania
- dania ciężkostrawne, wzdymające, ostro przyprawione
- ciężkie, zawiesiste sosy i wywary z kości, mięsa, grzybów
- tłuste mięsa i przetwory mięsne, takie jak bekon i kiełbasa
- kwaśne potrawy
- potrawy marynowane i wędzone, w tym wędzone ryby
- mięso konserwowane
- ser żółty i pleśniowy
- fast food
- pizza
- chipsy ziemniaczane i podobne przekąski
- chili w proszku i papryka (biała, czarna, cayenne)
- czekolada i wyroby czekoladowe
- ciężkie ciasta
- pomidory, sok z pomidorów, sosy na bazie pomidorów
- cebula, czosnek
- ostre przyprawy
- owoce cytrusowe
- mięta pieprzowa
- napoje gazowane
Należy uważać na żywność wysokoprzetworzoną, która sama w sobie zresztą nie należy do najzdrowszych. Lepiej, aby osoby cierpiące z powodu refluksu unikały gotowych zupek, kostek bulionowych (glutaminian sodu może nasilać zgagę). Niestety, trzeba też zrezygnować z alkoholu i rozwagą pić kawę (najlepiej tylko z mlekiem).
Zasady, których warto się trzymać
Jest kilka rad, które - jeśli się do nich zastosujemy - pomogą zminimalizować nieprzyjemne objawy refluksu, takie jak zgaga. Przede wszystkim radzi się jeść częściej niż przeciętnie, ale za to małe porcje. A zatem zamiast trzech obfitych posiłków, jemy 5-6 razy dziennie. Unikamy jednak spożywania posiłków lub przekąsek późnym wieczorem czy nocą.
Przy refluksie należy też zwracać uwagę na sposób przyrządzania potraw. Najkorzystniejsze są gotowane tradycyjnie lub na parze, albo duszone bez wcześniejszego smażenia na tłuszczu. Dania doprawiamy tłuszczem dopiero, gdy są gotowe. Zupy lepiej jest zagęszczać mlekiem i mąką lub lekką śmietanką, niż tłustą śmietaną. W cięższych stanach chorobowych zaleca się zupy przecierane, w postaci papki. Takie jedzenie jest szybciej trawione i w efekcie żołądek produkuje mniej kwasów.
Ważny jest harmonogram jedzenia - 5-6 posiłków dziennie zjadanych o tej samej porze. Ponadto jedzmy powoli, małymi kęsami, w atmosferze spokoju. Pośpiech podczas jedzenia sprzyja połykaniu dużych kęsów, a potem zgaga gotowa.
Więcej artykułów o zdrowiu przeczytasz na głównej stronie Gazeta.pl.
Pokarmy, które pomagają zapobiegać refluksowi
Mimo iż przy refluksie sporo potraw musimy wyeliminować z jadłospisu, to jednak pozostaje nam jeszcze całkiem sporo smacznych produktów, które w dodatku pomagają zwalczyć objawy choroby.
Przede wszystkim chodzi o żywność bogatą w błonnik pokarmowy. Są to: produkty pełnoziarniste, takie jak płatki owsiane, kuskus i brązowy ryż, do tego warzywa korzeniowe (marchew, buraki itp.), zielone warzywa, czyli szparagi, brokuły i zielona fasolka.
Istnieje też pojęcie żywności alkalicznej, czyli takiej, która ma wyższe pH. To oznacza, że jest bardziej zasadowa i może zrównoważyć niskie pH (czyli kwaśność) różnych produktów. Do żywności alkalicznej zalicza się banany, melony, kalafior, koper włoski, orzechy.
Osłabić (a właściwie rozcieńczyć) kwas żołądkowy pomogą też produkty z dużą zawartością wody. A więc ogórki, selery, arbuzy, zupy, herbata ziołowa.
Wśród polecanych diet znalazła się tzw. biała dieta, czyli dieta oparta na mleku, wodzie, ziemniakach, siemieniu lnianym, chudym drobiu i chudych rybach, z dodatkiem czerstwego pieczywa pszennego.
Przy refluksie możemy jeść takie potrawy jak:
- chude gatunki mięs: wołowina, cielęcina, kurczak, indyk, niewielkie ilości chudej wieprzowiny (gotowane, duszone lub pieczone w folii)
- spośród ryb: leszcz, sandacz, okoń, dorsz, sola i morszczuk
- chude wędliny drobiowe, wołowe i wieprzowe
- ziemniaki gotowane (pod postacią puree)
- jajka na miękko
- łagodne sosy, zaprawiane jogurtem lub chudym mlekiem
- niewielkie ilości masła i dobrej margaryny
Domowe sposoby na zgagę
Wśród polecanych potraw znalazło się mleko beztłuszczowe i jogurt o niskiej zawartości tłuszczu (przynoszą natychmiastową ulgę, ponieważ działają niczym bufor pomiędzy wyściółką żołądka a kwaśną zawartością). Poleca się też imbir, a najlepiej herbatę imbirową. Ma właściwości przeciwzapalne, łagodzi podrażnienia, no i ma charakter zasadowy. Ponadto niewielka ilość soku z cytryny zmieszana z ciepłą wodą i miodem ma działanie alkalizujące, które neutralizuje kwas żołądkowy.
