Kiedy jest przesilenie jesienne?
Wraz ze zbliżającą się jesienią wiele osób poszukuje informacji na temat tego, kiedy jest przesilenie jesienne. Mianem tym bowiem potocznie nazywana jest równonoc jesienna, czyli moment, w którym następuje zrównanie dnia z nocą. Od tej chwili na półkuli północnej dzień staje się coraz krótszy. Data równonocy jesiennej jest ruchoma i (w przypadku półkuli północnej) przypada między 21 a 24 września, wyznaczając początek astronomicznej jesieni. W roku 2022 równonoc jesienna przypada w piątek 23 września. Czemu jednak równonoc jesienna przez wielu określana jest potocznie przesileniem jesiennym? Wiąże się to z faktem, iż wystąpienie tego zjawiska astronomicznego, któremu dodatkowo towarzyszy zmiana warunków atmosferycznych, powoduje u wielu osób niekorzystne zmiany w samopoczuciu.
Przesilenie jesienne: co to jest?
Jak zatem prawidłowo zdefiniować przesilenie jesienne? Co to jest tak dokładnie? Choć określenie to powiązane jest ze zdrowiem, nie jest terminem medycznym. Niemniej przesilenie jesienne można zdefiniować jako zespół objawów psychicznych i fizycznych, świadczących o osłabieniu organizmu, powiązanych ze zmieniającymi się warunkami atmosferycznymi. Przesilenie jesienne dotyka najczęściej osoby z mniejszą zdolnością adaptacji do zmieniających się warunków atmosferycznych. Od momentu równonocy jesiennej, w związku ze skracającym się dniem i zmieniającym się położeniem słońca, następuje ograniczenie dostępu do światła słonecznego. Wcześniej zapadający zmrok, niższa temperatura powietrza, jesienna szarość, większe zachmurzenie, częstsze opady – wszystko to skutkuje złym samopoczuciem, obniżeniem nastroju, ospałością, brakiem motywacji, czasem apatią lub rozdrażnieniem, zwiększoną drażliwością czy lękiem. Z objawami przesilenia jesiennego boryka się wiele osób, nie jest to jednak jednostka chorobowa, a krótkotrwały zespół objawów osłabienia organizmu, który najłatwiej zwalczyć zbilansowaną dietą, aktywnością fizyczną i odpowiednią ilością odpoczynku. Gdy jednak przesilenie jesienne utrzymuje się zbyt długo, warto poszukać innej przyczyny obniżonego samopoczucia.
Przesilenie jesienne: od kiedy do kiedy?
Jak długo może utrzymywać się przesilenie jesienne? Od kiedy do kiedy mówimy o złym samopoczuciu i osłabieniu organizmu związanym ze zmianami w pogodzie, a kiedy należy zacząć szukać pomocy? Przesilenie jesienne zwykle ustępuje po mniej więcej dwóch tygodniach. Organizm przyzwyczaja się do zmian zachodzących w przyrodzie, w czym pomóc mogą mu korzystne zmiany w diecie czy dbałość o aktywność fizyczną. Jeśli jednak obniżony nastrój i objawy osłabienia organizmu utrzymują się dłużej, mówimy potocznie o jesiennej chandrze. Przez medycynę określana jest ona jako choroba afektywna sezonowa (ChAS), z angielskiego SAD (Seasonal Affective Disorder). Opisuje się ją jako zaburzenia emocjonalne, poznawcze i fizjologiczne, występujące w okresie zmiany pory roku na chłodniejszą, potocznie określając też mianem depresji sezonowej. W swym łagodnym przebiegu trwa zwykle od dwóch do sześciu – ośmiu tygodni. O stanie chorobowym mówi się wówczas, gdy wypoczynek nie redukuje zmęczenia, a smutek, rozdrażnienie i stałe poczucie zmęczenia nie ustępują przez dłuższy czas. Wówczas konieczna jest wizyta u lekarza, który może zalecić fototerapię. W cięższych przypadkach konieczne może okazać się włączenie leków przeciwdepresyjnych, szczególnie z grupy selektywnych inhibitorów wychwytu zwrotnego serotoniny (SSRI).
Przesilenie jesienne: objawy
Jak rozpoznać, że nie dotknęła nas depresja sezonowa, a jedynie przesilenie jesienne? Objawy przesilenia jesiennego są dość charakterystyczne i, co ważne, ustępują po kilku tygodniach (o ile zadbamy o odpowiednio skomponowaną dietę i aktywność fizyczną). Najczęstsze objawy przesilenia jesiennego to:
- problemy ze snem (ciągłe uczucie senności lub bezsenność),
- zmęczenie,
- wahania nastroju,
- apatia,
- rozdrażnienie,
- trudności z koncentracją i podejmowaniem decyzji,
- zwiększony apetyt lub, rzadziej, utrata smaku i apetytu,
- nieuzasadnione poczucie lęku,
- brak motywacji do działania,
- u kobiet nasilenie objawów zespołu napięcia przedmiesiączkowego.
Dodatkowo może pojawić się utrata zainteresowania aktywnościami, które do tej pory sprawiały nam przyjemność oraz wycofanie się z interakcji z innymi ludźmi, niechęć do jakichkolwiek kontaktów towarzyskich.
Przesilenie jesienne: sposoby
Jak zniwelować przesilenie jesienne? Sposoby na tę przypadłość są stosunkowo proste. Warto zadbać o aktywność fizyczną, zwłaszcza na świeżym powietrzu, szczególnie korzystając ze słońca, kiedy to tylko możliwe. Światło słoneczne redukuje nadmierną senność i zmęczenie, zaś przebywanie na terenach zielonych obniża poziom stresu. Ćwiczenia fizyczne czy systematyczne uprawianie sportu to również ważny element w walce z przesileniem jesiennym. Nie tylko regulują pracę serca, układu krążenia i trawienia, pozytywnie wpływając też na układ oddechowy, ale także zwiększają poziom serotoniny w organizmie. Niezwykle ważna jest dobrze skomponowana dieta: świeże warzywa i owoce (zwłaszcza pomidory, brokuły, kapusta, szpinak, marchew, banany), pełnoziarniste pieczywo, kasze i ciemny ryż, kiełki i rośliny strączkowe, ryby i tłuszcze bogate w kwasy omega-3 (łosoś, tuńczyk, śledź, olej słonecznikowy, lniany, oliwa). Warto też sięgnąć po gorzką czekoladę, jako źródło żelaza i magnezu. Dobrze jest również pomyśleć o odpowiedniej suplementacji witamin, szczególnie witaminy D3 i witamin z grupy B. Jeśli jednak obniżone samopoczucie i towarzyszące mu objawy utrzymują się przez dłuższy czas, warto zwrócić się o pomoc do specjalisty.
Zobacz też: Przewlekły ból gardła: to może być objaw poważnej choroby
