Co to jest skala (indeks) SCORE
SCORE (z ang. Systematic Coronary Risk Evaluation) to system szacowania indywidualnego ryzyka zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych w ciągu 10 lat. Opiera się na danych około 200 tys.osób pozyskanych z dziesięciu europejskich badań kohortowych i jest w miarę reprezentatywny dla zdrowych Europejczyków.
Indeks SCORE został opracowany przez międzynarodowe grono ekspertów za zlecenie Europejskiego Towarzystwa Kardiologicznego. Znajduje zastosowanie w przypadku osób, u których nie stwierdzono dotąd choroby sercowo-naczyniowej.
Należy podkreślić, że skale ryzyka są przeznaczone do stosowania u pozornie zdrowych osób. (...) Termin „pozornie zdrowy" oznacza brak widocznej choroby w wywiadzie i/lub badaniu
- czytamy w "Journal of American College of Cardiology".
Osoby cierpiące już na schorzenia układu krążenia, po zawale serca, z chorobą wieńcową (ze stentami, by-passami), będące po udarze mózgu, po przemijającym niedokrwieniu mózgu (TIA), z chorobami tętnic obwodowych, są od razu kwalifikowane do grupy bardzo wysokiego ryzyka, zatem używanie indeksu SCORE w ich przypadku nie jest już potrzebne.
Skala SCORE została opracowana na podstawie danych zgromadzonych przed 1986 rokiem, musiała więc zostać przekalibrowana, czyli statystycznie dostosowana do współczesnych warunków. Tak powstały nowe systemy oceny ryzyka serowo-naczyniowego: SCORE 2 i SCORE 2-OP.
SCORE 2 to algorytm opracowany i zwalidowany w celu przewidywania dziesięcioletniego ryzyka zgonu dla wszystkich incydentów sercowo-naczyniowych. Oprócz ryzyka zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych uwzględnia też ryzyko zgonu z powodu zawału serca i udaru mózgu (to nowość w stosunku do "starego" SCORE), w tym ryzyko incydentów niezakończonych zgonem. Można go zastosować do osób w wieku od 40 do 69 lat. Pomaga w identyfikacji osób z wyższym ryzykiem wystąpienia choroby sercowo-naczyniowej w czterech geograficznych regionach ryzyka.
SCORE 2-OP służy do szacowania pięcio- i dziesięcioletniego ryzyka choroby sercowo-naczyniowej u osób w wieku powyżej 70 lat.
Te modele powstały na bazie zdefiniowanych wcześniej regionów ryzyka, wyróżnionych na podstawie wskaźników śmiertelności z powodu chorób sercowo-naczyniowych w poszczególnych europejskich krajach i w kilku pozaeuropejskich. Polska znalazła się w grupie państw wysokiego ryzyka wraz z Chorwacją, Czechami, Słowacją, Estonią, Węgrami, Albanią, Bośnią i Hercegowiną. Do tej grupy należy też Turcja i Kazachstan.
Obecnie w naszym kraju wykorzystuje się tablice Pol-SCORE 2015, opracowane specjalnie dla populacji polskiej, z uwzględnieniem specyfiki naszego kraju (mamy np. wyższe wskaźniki zgonów), dzięki czemu są uważane za bardziej przystające do warunków w Polsce niż bardziej ogólna skala SCORE, zalecana przez Europejskie Towarzystwo Kardiologiczne.
Czynniki ryzyka chorób sercowo-naczyniowych
U większości pozornie zdrowych osób ryzyko przyszłej choroby sercowo-naczyniowej zwykle wiąże się z kombinacją kilku czynników ryzyka. Indeks SCORE ocenia ryzyko śmierci w wyniku zdarzeń sercowo-naczyniowych biorąc pod uwagę takie czynniki jak:
- wiek
- płeć
- palenie tytoniu
- stężenie cholesterolu całkowitego w surowicy krwi (SCORE-2 bierze pod uwagę cholesterol całkowity minus cholesterol HDL)
- wartość skurczowego ciśnienia tętniczego
Aby wyliczyć indywidualne ryzyko zgonu stosuje się specjalny algorytm, a jego wynik wyrażany jest w procentach.
Więcej podobnych artykułów o zdrowiu przeczytasz na głównej stronie Gazeta.pl.
Komu zaleca się badanie przy pomocy indeksu SCORE?
Istnieją grupy ryzyka, dla których sprawdzenie wyniku za pomocą SCORE jest szczególnie ważne. Są to osoby mające w rodzinie bliskich z hipercholesterolemią rodzinną, z przedwczesną miażdżycą, palacze tytoniu, osoby z wysokim ciśnieniem tętniczym krwi i wysokim stężeniem cholesterolu.
Skala SCORE dla mężczyzn zaczyna się od 40. roku życia, u kobiet od 50. (indeks nie jest przystosowany do oceny ryzyka zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych u młodych osób).
Jak czytać tabelę Pol-SCORE 2015?
Przypuśćmy, że jesteśmy ponad pięćdziesięcioletnim mężczyzną, który pali papierosy i ma w rodzinie przypadki przedwczesnej miażdżycy. Takim osobom właśnie zaleca się sprawdzenie, jakie jest ich indywidualne ryzyko zgonu w wyniku miażdżycowej choroby sercowo-naczyniowej. W tabeli Pol-SCORE 2015 (można ją znaleźć pod tym linkiem) odnajdujemy prostokąt przypisany do płci i wieku, w naszym przykładzie to mężczyzna w wieku 55 lat, a następnie skupiamy się na obszarze dla palących.
Tabela ma dwie osie. Na dolnej szukamy cyfry, która mówi o tym, jakie nasz bohater ma stężenie cholesterolu we krwi (wyrażone w mmol/l) - na przykład 5 - a na bocznej osi odnajdujemy wartość ciśnienia tętniczego skurczowego (140 mm Hg). Wynik to przecięcie danych z osi dolnej poziomej (cholesterol) i bocznej (ciśnienie), w prostokącie odpowiadającym naszej płci, wiekowi i statusowi palacza. W naszym przykładzie ryzyko zgonu z przyczyn sercowo-naczyniowych w okresie 10 lat wynosi 6 proc., czyli jest bardzo wysokie.
Jakie są kategorie ryzyka SCORE?
- Bardzo wysokie ryzyko (wynik równy lub wyższy niż 10 proc.) dotyczy osób z udokumentowaną chorobą sercowo-naczyniową, z cukrzycą z uszkodzeniem narządu (np. oka, nerek) lub z co najmniej jednym głównym czynnikiem ryzyka cukrzycy oraz z ciężką przewlekłą chorobą nerek.
- Wysokie ryzyko (wynik od 5 do 9 proc.) oznacza, że istnieje bardzo wysoki pojedynczy czynnik ryzyka. Obejmuje większość chorych na cukrzycę w początkowym stadium lub z umiarkowaną przewlekłą chorobą nerek.
- Umiarkowane ryzyko (wynik od 1 do 4 proc.) ma wiele osób w średnim wieku.
- Niskie ryzyko - gdy wynik jest poniżej 1 proc.
Źródła: sercunaratunek.pl, heartscore.org, European Heart Journal, sciencedirect.com, podyplomie.pl
