Więcej artykułów o zdrowiu przeczytasz na głównej stronie Gazeta.pl.
Markery nowotworowe to substancje produkowane przez nowotwór, takie jak hormony, enzymy i inne białka oraz substancje wytwarzane przez organizm w odpowiedzi na chorobę (np. białka ostrej fazy stanu zapalnego). Poziom markerów bada się przede wszystkim przy podejrzeniu choroby, ale też w celu sprawdzenia, czy terapia działa. Markery pozwalają ocenić ryzyko wystąpienia choroby i wykryć ją zarówno na wczesnym, jak i późnym etapie. Lekarzom oznaczanie poziomu markerów pomaga zaplanować leczenie, a potem ocenić skutki terapii i monitorować stan pacjenta.
Najczęściej badane markery nowotworowe
- Chromogranina A (CgA) - jest to białko obecne w komórkach neuroendokrynnych i endokrynnych, niezależnie czy są prawidłowe, czy nowotworowe. Białko jest wytwarzane w rdzeniu nadnerczy i w komórkach beta w trzustce. Służy jako niespecyficzny marker nowotworów neuroendokrynnych (NET). Wskazaniem do zbadania stężenia chromograniny A to podejrzenie rakowiaka, guza chromochłonnego. Stężenie chromograniny bada się także w celu oceny efektów leczenia nowotworów neuroendokrynnych. Wynik pozwala ponadto zobaczyć stopień zaawansowania nowotworu.
- CEA - antygen rakowo-płodowy (karcinoembrionalny) - glikoproteina wytwarzana w czasie rozwoju płodowego przez komórki trzustki i przewodu pokarmowego. Potem niewielkie ilości tego białka wydzielają trzustka, jelita oraz wątroba. Badanie stężenia CEA we krwi wykonuje się w przypadku podejrzenia nowotworu układu pokarmowego, wątroby trzustki, jelita grubego i odbytu, a także tarczycy i płuc. Antygen wykorzystuje się także do kontroli choroby i sprawdzenia efektów leczenia.
- CA 15-3 to substancja znajdująca się w śluzie tkanki gruczołowej. CA 15-3 jest markerem raka piersi (raka sutka) oznaczanym w surowicy krwi. Wysokie stężenie tego markera wskazuje na kliniczne stadium raka piersi, gwałtowny wzrost świadczy o przerzutach.
- CA 19-9 to marker raka trzustki, dróg wątrobowo-żółciowych oraz jelita grubego i odbytnicy.
- CA 125 - glikoproteina będąca bardzo czułym markerem raka jajnika, ale też endometrium, nerek, płuc. Oznaczenie CA 125 pozwala też na ocenę odpowiedzi na chemioterapię lub leczenie chirurgiczne raka.
- CYFRA 21-1 - marker użyteczny w diagnozowaniu i monitorowaniu niedrobnokomórkowego raka płuc, przede wszystkim płaskonabłonkowego.
- Alfa-fetoproteina (AFP) - marker nowotworów zarodkowych jąder i jajników (nonseminoma i non-dysgerminoma) oraz raka wątrobowokomórkowego.
- Gonadotropina kosmówkowa (hCG ) - hormon fizjologicznie związany z ciążą. Gonadotropina kosmówkowa jest także markerem nowotworów zarodkowych jajnika i jąder oraz wskaźnikiem istotnym w diagnostyce i monitorowaniu raka kosmówki.
- Antygen gruczołu krokowego (PSA) produkowany jest przez prostatę, znajduje się w płynie nasiennym. Podwyższone stężenie PSA we krwi wskazuje na łagodne choroby (zapalenie gruczołu krokowego lub łagodny rozrost gruczołu krokowego) lub raka prostaty.
- Niespecyficzna enolaza (NSE) - wskaźnik w prognozie i ocenie odpowiedzi terapeutycznej drobnokomórkowego raka płuc, a także marker nerwiaka płodowego i guzów układu neuro-endokrynnego.
- Tyreoglobulina (Tg) - wskaźnik nowotworów tarczycy. Służy też do sprawdzania, czy nie doszło do wznowienia choroby po leczeniu.
- Kalcytonina (Ct) - marker raka rdzeniastego tarczycy.
