Dramat pacjentów z mukowiscydozą - pełna treść odpowiedzi NFZ i Ministerstwa Zdrowia

Po naszej publikacji z 29 czerwca na temat skandalicznych opóźnień w realizacji programu lekowego dla chorych na mukowiscydozę, otrzymaliśmy obszerne wyjaśnienia z Narodowego Funduszu Zdrowia i Ministerstwa Zdrowia.

Problem niewystarczającego finansowania świadczenia gwarantowanego - leczenie mukowiscydozy - jest złożony i wielowątkowy. Na tyle niejasny, że po otrzymaniu odpowiedzi z Narodowego Funduszu Zdrowia i Ministerstwa Zdrowia wciąż nasuwają się kolejne pytania. Poniżej przedstawiamy w całości otrzymane wyjaśnienia (z pominięciem zwrotów grzecznościowych), ale to z pewnością nie koniec. Do tematu będziemy wracać.

Nasza publikacja z 29.06.2022, godz. 9.01:

Odpowiedź Ministerstwa Zdrowia, 29.06.22, godz. 14.18, pisownia oryginalna

(adresatka: Eliza Dolecka, autorka tekstu)

Obecnie 19 ośrodków w Polsce podpisało umowy na realizację programu B.112 (Leczenie chorych z mukowiscydozą). Wszystkie otrzymały niezbędne środki finansowe.

Aktualna wartość umów na realizację programu przekracza 104 mln zł (dokładnie 104 524 082,34 zł), a w miarę włączania kolejnych pacjentów do programu nakłady rosną.

Obecnie leczeniem objętych jest 105 pacjentów z następujących województw:

• dolnośląskie: 8
• kujawsko-pomorskie: 1
• lubuskie: 1
• małopolskie: 19
• mazowieckie: 10
• pomorskie: 61
• wielkopolskie: 5.

W przyszłym miesiącu do programu zostanie włączonych kolejnych 214 pacjentów.

Decyzję o rozpoczęciu leczeniu w programie lekowym podejmuje lekarz zatrudniony w placówce. Jest ona również uzależniona od możliwości organizacyjnych placówki, czy personelu lekarskiego.

Wartość rozliczonych świadczeń przekroczyła już 6 mln zł (6 414 818,86 zł).

Należności z tytułu realizacji umowy za okres sprawozdawczy wypłaca oddział wojewódzki NFZ, za miesiąc poprzedni, w terminie 5 dni roboczych po dniu dostarczenia dokumentów rozliczeniowych. Dokumenty powinny trafić do oddziału wojewódzkiego NFZ do 10 dnia każdego miesiąca za miesiąc poprzedni. Fundusz weryfikuje ich poprawność i wypłaca pieniądze. Zasady te dotyczą wszystkich programów lekowych.

Maria Kuźniar, ekspert, Biuro Komunikacji

Odpowiedź Narodowego Funduszu Zdrowia:

I Odpowiedź z 29 czerwca, godz. 13.10, (adresatka: Eliza Dolecka, autorka tekstu)

Program lekowy B.112. „Leczenie chorych na mukowiscydozę" nie jest nowym świadczeniem gwarantowanym – istnieje od 1 listopada 2020 r. Początkowo w ramach programu finansowany był lek Kalydeco (iwakaftor) w monoterapii. Natomiast od 1 marca 2022 roku do refundacji zostały włączone trzy kolejne terapie dla pacjentów chorujących na mukowiscydozę: Symkevi (tezakaftor/iwakaftor) w skojarzeniu z Kalydeco (iwakaftor), Kafrtio (iwakaftor + tezakaftor + eleksakaftor) w skojarzeniu z Kalydeco (iwakaftor), Orkambi (lumakaftor + iwakaftor).

Aktualnie program B.112. jest realizowany w Polsce w 19 ośrodkach, które mają umowę z NFZ.

1. Centrum Medyczne Karpacz Spółka Akcyjna Szpital,
2. Wojewódzki Szpital Dziecięcy im. J. Brudzińskiego w Bydgoszczy,
3. Lubuski Szpital Specjalistyczny Pulmonologiczno-Kardiologiczny w Torzymiu Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością,
4. Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki w Łodzi,
5. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 im. N. Barlickiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi – realizacja umowy rozpocznie się 1 lipca br.,
6. Wojewódzkie Wielospecjalistyczne Centrum Onkologii i Traumatologii im. M. Kopernika w Łodzi - realizacja umowy rozpocznie się 1 lipca br.,
7. Samodzielny Publiczny Zakład Opieki Zdrowotnej Szpital Uniwersytecki w Krakowie,
8. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc oddział terenowy im. Jana i Ireny Rudników w Rabce Zdroju,
9. Wojewódzki Specjalistyczny Szpital Dziecięcy im. św. Ludwika w Krakowie,
10. Instytut Gruźlicy i Chorób Płuc w Warszawie,
11. SZOZOZ im Dzieci Warszawy, Instytut Matki i Dziecka – Centrum Leczenia Mukowiscydozy w Dziekanowie Leśnym - realizacja umowy rozpocznie się 1 lipca br.,
12. Kliniczny Szpital Wojewódzki nr 2 im. Św. Jadwigi Królowej w Rzeszowie,
13. Uniwersytecki Dziecięcy Szpital Kliniczny im. Ludwika Zamenhoffa w Białymstoku - realizacja umowy rozpocznie się 1 lipca br.,
14. Uniwersytet Medyczny w Białymstoku - realizacja umowy rozpocznie się 1 lipca br.,
15. Górnośląskie Centrum Zdrowia Dziecka Im. Św. Jana Pawła II Samodzielny Publiczny Szpital Kliniczny Nr 6,
16. Wojewódzki Szpital Specjalistyczny Nr 5 im. Św. Barbary w Sosnowcu,
17. Wojewódzki Szpital Zespolony w Kielcach,
18. Szpital Kliniczny im. Heliodora Święcickiego w Poznaniu,
19. Samodzielny Publiczny Specjalistyczny Zakład Opieki Zdrowotnej "Zdroje".

Po oszacowaniu liczby pacjentów, którzy mogą zostać włączeni do programu lekowego"Leczenie chorych na mukowiscydozę", została wprowadzona zmiana planu finansowego NFZ, która uwzględniała koszty leków objętych programami lekowymi. W efekcie oddziały wojewódzkie NFZ podjęły działania zmierzające do zawarcia nowych umów na realizację programu oraz zwiększenia wartości dotychczas obowiązujących kontraktów.

W budżecie NFZ na 2022 r., na m.in. na leki w programach lekowych jest zabezpieczone ponad 6,1 mld zł. Są to środki przeznaczone na finansowanie świadczeń dla pacjentów leczonych w ponad 100 programach lekowych, które na 1 maja 2022 r. są objęte refundacją.

Zasady rozliczania realizacji programów lekowych są identyczne dla każdego programu. Fundusz zapewnia środki na realizację programu sukcesywnie, w miarę włączania do programu kolejnych pacjentów. Dotyczy to również programu leczenia chorych na mukowiscydozę. Oznacza to, że ośrodek realizujący program przekazuje do Funduszu dane o udzielonych świadczeniach, a właściwy oddział wojewódzki NFZ weryfikuje poprawność tych danych i przekazuje środki placówce na jego realizację. Powtórzę, zasady te dotyczą wszystkich programów lekowych, są więc znane realizatorom programów lekowych, którzy mają umowę z NFZ. Jeśli do programu lekowego, np. B.112, włączani są kolejni pacjenci, proporcjonalnie rośnie również wysokość kontraktów z realizatorami programu. Środki zabezpiecza się wówczas aneksując obowiązujące umowy.

Proszę mieć również na uwadze fakt, że sami realizatorzy muszą być gotowi do objęcia leczeniem nowych pacjentów. Ten proces, czyli włączanie pacjentów do terapii, odbywa się stopniowo, w każdym ośrodku. Trudno jest bowiem włączyć do programu od razu wszystkich pacjentów, choć oczywiście tempo włączania do leczenia zależy m.in. od liczby pacjentów w danym regionie, którzy potrzebują terapii.

Podkreślam też, że aby leki objęte refundacją od 1 marca 2022 r. były dostępne dla pacjentów kwalifikujących się do leczenia, szpitale powinny przeprowadzić postępowania przetargowe w celu zapewnienia ich dostępności. Z informacji posiadanych przez Narodowy Fundusz Zdrowia wynika, że proces ten w większości ośrodków jest na końcowym etapie.

Na bieżąco monitorujemy zabezpieczenie dostępu do świadczeń w programie B.112 oraz jego realizację. Jesteśmy w stałym kontakcie z realizatorami programu lekowego dla pacjentów chorych na mukowiscydozę. Wszyscy pacjenci, włączeni do programu, otrzymają leczenie.

Odnosząc się, do sytuacji ośrodka w Rabce. Kwota potrzebna na objęcie ponad 200 pacjentów programem leczenia mukowiscydozy to ok. 80 mln zł, nie zaś 200 mln zł. Wynika to z negocjacji Ministerstwa Zdrowia z producentem leku i zastosowaniem tzw. mechanizmu dzielenia ryzyka. Placówka dostała z Małopolskiego OW NFZ ponad 21 mln zł, które pozwoliły na włączenie do programu pierwszych pacjentów. Zgodnie z zasadami finansowania i rozliczania programów lekowych, o których napisałem wyżej, w miarę dołączania do leczenia kolejnych pacjentów, kontrakt placówki z NFZ będzie także na bieżąco zwiększany.

Paweł Florek. zastępca dyrektora, Biuro Komunikacji Społecznej i Promocji

II odpowiedź z godziny 14.44 (data, adresatka i nadawca bez zmian), na dodatkowe pytanie o rozbieżności w oszacowaniu kosztów leczenia w szpitalu w Rabce (Szpital wystąpił o 200 mln zł, NFZ zapewnia, że wystarczy ok. 80 mln zł).

Wyjaśniłem Pani Redaktor, w poprzednim mejlu, skąd wynika różnica w koszcie objęcia leczeniem pacjentów z mukowiscydozą w Rabce. Może doprecyzuję. Koszt leku negocjuje Ministerstwo Zdrowia i jego producent. W praktyce wygląda to tak, że producent w drodze negocjacji godzi się obniżyć cenę leku, do poziomu akceptowalnego przez drugą stronę, czyli MZ, aby w ogóle jego produkt (lek) mógł znaleźć się w refundacji. Negocjacje są oczywiście tajne, tak samo jak wynegocjowana stawka. Tak działa mechanizm dzielenia ryzyka. Dlatego faktem jest, że w przypadku Rabki do objęcia leczeniem ponad 200 pacjentów potrzebna kwota to ok. 80, a nie 200 mln zł.

III odpowiedź, już jako reakcja nie tylko na pytania zadane przed publikacją (której przed publikacją nie było), ale również odpowiedź na tezy z artykułu z 29 czerwca i wątpliwości, choćby skąd wzięły się umowy Narodowego Funduszu Zdrowia na kilkanaście złotych do końca roku ze szpitalami czy dlaczego w poprzedniej odpowiedzi jest mowa o ponad 6 miliardach na leki, a z dostępnych źródeł wynika, że te środki są mniejsze.

Nadawca i adresatka bez zmian, pisownia oryginalna, 30 czerwca 2022 roku, godz. 15.16

1. Program lekowy B.112. „Leczenie chorych na mukowiscydozę" nie jest nowym świadczeniem gwarantowanym – istnieje od 1 listopada 2020 r. Pisałem o tym szczegółowo w poprzedniej korespondencji. Dlatego oddziały NFZ mają podpisane umowy na jego realizację z placówkami medycznymi. Przykładem jest przytoczony przez Panią Redaktor Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki (ICZMP).
2. Każda umowa między placówką medyczną a NFZ musi posiadać kwotę zobowiązania. ICZMP ma umowę z NFZ na program lekowy B.112, lecz do tej pory nie miał pacjentów w tym programie. Kwota zobowiązania (nawet symboliczna, jak 12,00 zł) w umowie, pozwala na utrzymanie i trwanie umowy dając gwarancję szybkiego dostępu do świadczenia gwarantowanego w sytuacji, gdy pojawi się pacjent. Gdy do szpitala zgłoszą się pacjenci, których szpital włączy do programu, wtedy oddział NFZ w Łodzi zwiększy kontrakt placówki (kwotę zobowiązania w umowie) na realizację tego programu, dzięki temu placówka otrzyma adekwatne środki na leczenie włączonych do programu pacjentów.
3. Posiadanie umowy z NFZ, nawet z „symboliczną" kwotą zobowiązania, pozwala na szybkie zwiększenie kontraktu przez jego aneksowanie. Umowa z techniczną (symboliczną) kwotą zobowiązania jest rozwiązaniem zdecydowanie lepszym, niż np. konieczność przeprowadzenia postępowania konkursowego na wyłonienie np. dodatkowego realizatora programu lekowego. Jak zapewne Pani Redaktor rozumie, szybciej jest aneksować już posiadaną umowę i zapewnić finansowanie leczenia dla pacjentów, niż organizować nowe postępowanie konkursowe na wyłonienie realizatora.
4. Proszę mieć też na uwadze, że w Łodzi od jutra, tj. 1 lipca, będą już trzy ośrodki z kontraktem na realizację programu leczenia mukowiscydozy. Obok ICZMP będą to Ośrodek Pediatryczny im. dr Korczaka Wojewódzkie Wysokospecjalistyczne Centrum Onkologii i Traumatologii im. M Kopernika w Łodzi oraz Uniwersytecki Szpital Kliniczny nr 1 im. Norberta Balickiego Uniwersytetu Medycznego w Łodzi.
5. Proszę też pamięć, że to pacjent wybiera miejsce leczenia. W przypadku Łodzi może wybrać jedną z trzech placówek, i w rezultacie kontrakt tej placówki zostanie zwiększony adekwatnie do ponoszonych przez nią kosztów na leczenie pacjentów. O szczegółach tego mechanizmu pisałem we wczorajszej korespondencji.
6. Zaznaczę jednocześnie, że oddziały wojewódzkie NFZ są w stałym i bieżącym kontakcie z każdym realizatorem programu leczenia mukowiscydozy i monitorują realizację programu. Raz jeszcze podkreślę, że wszyscy pacjenci, którzy zostaną włączeni do programu leczenia mukowiscydozy przez realizatorów programu, zostaną objęci finansowaniem i ich leczenie zostanie zrefundowane.
7. Zaznaczę też, że w realizacji programu lekowego dla pacjentów chorych na mukowiscydozę biorą udział wyspecjalizowane ośrodki, które posiadają doświadczenie w realizacji tego typu świadczeń i dysponują odpowiednimi kadrami. To zapewnia jakość i bezpieczeństwo pacjentom. Zatem nie każdy ośrodek podejmie się leczenia pacjentów z tą chorobą.
8. Wracając do Rabki. Pismo, które Pani załączyła jest sprzed miesiąca. Małopolski Oddział NFZ, do tej pory, przekazał placówce już ok. 37 mln zł, w trzech transzach. Ostatni aneks został wysłany do placówki wczoraj (29 czerwca), o wartości 15 mln zł. Placówka poinformowała OW NFZ, że włączyła pierwszych pacjentów do terapii i aktualnie trwa włączanie do leczenia kolejnych pacjentów. Na sfinansowanie terapii dla ponad 200 pacjentów potrzeba ok. 80 mln zł. Kwota wynika z mechanizmu dzielenia ryzyka, o którym pisałem wczoraj. Najprościej: kwota wyjściowa to 200 mln zł, kwota po negocjacjach w ramach tego mechanizmu, między producentem a MZ, to ok. 80 mln zł.
9. W poprzedniej odpowiedzi pisałem o 6,1 mld zł w kontekście środków na programy lekowe, m.in. leki. Kwota przeznaczona wyłącznie na leki to ponad 5,35 mld zł.

Przejdź do stanowiska redakcji, przedstawionego w najnowszym artykule: