Nużeniec oka - pasożyt, który wywołuje podobne objawy do zapalenia spojówek. Może przenosić się nawet w... kosmetykach

Uciążliwy świąd, zaczerwienienie i obrzęk powiek, a czasem nawet łzawienie oczu może wywoływać niewielki pasożyt, który żyje w mieszkach włosowych brwi i rzęs, a także w gruczołach łojowych powiek. Choć ma zaledwie 0,3 mm, to może bardzo uprzykrzyć nam życie. Na dodatek zwykle uchodzi mu to na sucho, bo wywołuje symptomy często mylone z zupełnie innymi chorobami - zespołem suchego oka lub zapaleniem spojówek.

Nużeniec oka to niewielki pajęczak należący do rzędu roztoczy. Porusza się z prędkością... 16 mm/h. Nie lubi światła dziennego, a jego aktywność wzrasta nocą. Żywi się głównie martwym naskórkiem oraz składnikami łoju. Można go spotkać w mieszkach włosowych rzęs i brwi, na owłosionej skórze głowy lub w gruczołach łojowych powiek, policzków i nosa. Czasem pojawia się nawet w przewodach słuchowych. Dla człowieka groźne są jego odchody, które gromadzą się głównie w okolicach gruczołów łojowych oraz torebek włosowych.

Może powodować oczną postać demodekozy, czyli nużycę oczną lub nużycę powiek, na którą w miarę upływu lat jesteśmy coraz bardziej narażeni. Różne postacie nużeńca mogą też doprowadzić do wysypek na twarzy, które często mylone są z trądzikiem różowatym. Czasem spotykany jest również w okolicach narządów płciowych.

Jak się można zakazić nużeńcem oka? Kto jest najbardziej narażony na infekcję?

Pasożyt ten składa zwykle od 20 do 24 jaj i może zaatakować także przy osłabionej odporności, długotrwałym stosowaniu leków steroidowych, a także u osób cierpiących na białaczkę lub zakażonych wirusem HIV, alergików i pacjentów zmagających się z długotrwałymi problemami skórnymi. Najwięcej przypadków nużycy oka lub powiek zdarza się wśród seniorów. Szacuje się, że nawet 70 proc. osób powyżej 70. roku życia może mieć tego pasożyta oka.

Łatwo się nim zarazić nie tylko od zakażonej osoby, ale nawet przy korzystaniu z popularnych kosmetyków lub przyborów do malowania. Do infekcji może dojść także podczas wizyt w salonach fryzjerskich lub kosmetycznych.

Czym jest nużeniec oka i jak go wykryć?

Klasyczna nazwa nużeńca (Demodex) wywodzi się z greki i oznacza dosłownie: łój (demo) oraz ruchliwe robaki (dex). U człowieka występuje głównie nużeniec ludzki (Demodex folliculorum) oraz nużeniec krótki (Semodex brecis). Może przenosić się nawet z kurzem, ale zwykle najłatwiej jest się nim zakazić, kiedy mamy bezpośredni kontakt z zainfekowaną osobą lub dotykamy ręczników, pościeli, odzieży, a nawet kosmetyków, na których mógł przebywać ten pasożyt.

Wykryć go można głównie podczas badania kilku rzęs z górnej i dolnej powieki w wielokrotnym powiększeniu pod mikroskopem. Leczenie zwykle jest długotrwałe, bo taki pasożyt oka powoduje częste nawroty infekcji.

Warto zdawać sobie sprawę z tego, że nie wszystkie gabinety okulistyczne oferują taką usługę, jak diagnozowanie nużeńca oka. Zwykle badania diagnostyczne można zrobić w specjalistycznych laboratoriach, pracowniach mikrobiologicznych lub w Instytucie Oka w Warszawie. Zakażonym poleca się dostępne bez recepty krople do oczu lub silniej działające leki przepisywane indywidualnie wyłącznie przez lekarza.

 Objawy nużycy oka lub powiek

• zaczerwienienie spojówek i powiek;
• świąd oka lub powiek;
• pieczenie oczu lub uczucie piasku pod oczami;
• uczucie suchości oka lub obecności w nim ciała obcego;
• łzawienie;
• przewlekły stan zapalny brzegów powiek;
• łupież cylindryczny / złogi wokół rzęs 
• wypadanie rzęs lub brwi;
• odbarwienie rzęs;
• łamliwość rzęs;
• światłowstręt;
• zasychająca wydzielina o żółtawym zabarwieniu w okolicy oka;
• wysoka wrażliwość na dym lub kurz;
• zmętnienie i owrzodzenie rogówki.

Niestety, jeśli mamy do czynienia z silnym zakażeniem, bez odpowiedniego leczenia nużeniec oka może doprowadzić do nawracających gradówek, jęczmienia na oku, zapalenia brzegów powiek lub uporczywego wypadania rzęs. Pasożyt ten uznawany jest też za jeden z czynników, które mogą doprowadzić do raka podstawnokomórkowego skóry powiek.

Jak ograniczyć ryzyko zakażenia?

Istotne znaczenie ma higiena brzegów powiek. Ważne jest całkowite usuwanie makijażu oka (podczas leczenia lepiej w ogóle nie malować powiek). Pasożyt powodujący infekcję może przenosić się na kosmetykach, które używamy. Warto regularnie myć pędzelki do makijażu oraz systematycznie wymieniać mascarę. Warto też często przebierać pościel oraz zmieniać ręczniki i prać je w temperaturze powyżej 60 stopni Celsjusza, a także każdego dnia dokładnie czyścić twarz i rzęsy.

Sposoby leczenia nużycy oka lub powiek

Oprócz kropli nawilżających oraz leków na receptę wśród naturalnych metod łagodzących objawy powodowane przez nużeńca zalecane jest stosowanie przez około półtora miesiąca organicznego olejku z drzewa herbacianego lub olejku kamforowego, a także żelu z aloesu. Wystarczy nimi masować powieki. Niektórym ulgę przynoszą też ciepłe okłady ziołowe (np. z saszetek ziołowego naparu zalanych ciepłą wodą).

Jak wygląda nużeniec oka? [ZDJĘCIA]

Choć ten pasożyt może przybierać różną postać, to często występuje w takiej formie, jak na poniższych fotografiach. Przykłady pokazują zaawansowaną postać infekcji, dlatego nie zawsze powinno się sugerować tylko takimi obrazkami. Jeśli podejrzewamy zakażenie, najlepiej skonsultować się z doświadczonym okulistą, który może zalecić nam wykonanie specjalistycznych badań.