Tężec - co to za choroba?
Tężec to choroba zakaźna, jednak podkreślamy - w tym przypadku nie istnieje ryzyko zarażenia się od osoby zakażonej. Schorzenie stanowi powikłanie po zranieniu, a za jego powstanie odpowiadają bakterie beztlenowe Clostridium tetani. Laseczki tężca produkują neurotoksynę tężcową, która atakuje zakończenia nerwowe, co prowadzi do wystąpienia porażenia mięśni, nadwrażliwości na bodźce, a nawet zgonu.
Choroba rozwija się od 3 dni do 3 tygodni od zanieczyszczenia rany. Ze względu na przebieg kliniczny zakażenia, należy rozróżniać 3 postaci choroby:
- postać miejscową - charakteryzuje się najłagodniejszym przebiegiem. Symptomy choroby miejscowej to przede wszystkim ból i skurcze mięśni w miejscu, w którym powstała rana. Objawy utrzymują się do kilku tygodni i mogą ustąpić samoistnie;
- postać uogólnioną - to najczęściej występujący rodzaj tężca. Choroba jest trudna do rozpoznania. W początkowej fazie, u chorego pojawiają się bóle głowy, napięcie mięśni i uczucie rozdrażnienia. W niektórych przypadkach, zakażeni odczuwają mrowienie w okolicy rany. Wraz z postępem choroby, pojawiają się kolejne objawy: szczękościsk, sztywność karku, problemy z połykaniem i drgawki;
- postać mózgową - o takiej chorobie należy mówić w sytuacji, w której zakażenie obejmuje okolicę głowy i twarzy i wywołuje porażenie nerwów tego obszaru.
Oddzielną kategorią choroby jest postać noworodkowa. Mówimy tu o tężcu uogólnionym, który charakteryzuje się ciężkim przebiegiem. Najczęściej rozwija się u dzieci, którym matka nie przekazała swoistych przeciwciał.
Jak dochodzi do zakażenia tężcem?
Tężec rozwija się w następstwie zakażenia beztlenową bakterią Gram-dodatnią Clostridium tetani. Drobnoustrój wytwarza przetrwalniki, które bytują w glebie, kurzu i odchodach zwierząt. Wykazują one znaczną odporność na działanie wysokich i niskich temperatur, co sprawia, że bez względu na panujące warunki, mogą przetrwać w środowisku przez wiele lat. Do zakażenia dochodzi w następstwie zanieczyszczenia zranionej skóry. Gdy bakteria przedostanie się do rany, rozpocznie proces namnażania i wytwarzania tetanospazminy - toksyny atakującej układ nerwowy.
Zakażenie tężcem następuje w warunkach beztlenowych, więc największe ryzyko wystąpienia infekcji stwarzają głębokie rany. Inne czynniki, zwiększające prawdopodobieństwo zachorowania, to:
- rany szarpane,
- oparzenia i odmrożenia,
- rana będąca efektem ugryzienia przez zwierzę;
- zabrudzenie rany;
- niepodjęcie czynności, których celem jest odkażenie i zaopatrzenie rany.
Czy kleszcze mogą przenosić bakterię tężca? Tężec nie należy do chorób odkleszczowych.
Tężec: najczęstsze objawy
Pierwsze objawy, jakie odczuje osoba chora, to zaburzenie czucia, przeczulica, ból głowy, wzmożone napięcie niektórych mięśni i uczucie niepokoju. W pierwszej kolejności, choroba obejmuje kończyny dolne, brzuch i tułów. Później pojawia się gwałtowne napięcie mięśni i szczękościsk. W dalszej kolejności, u osoby chorej pojawiają się problemy z przełykaniem i częściowa utrata kontroli nad mięśniami twarzy, szyi i karku. Wzrasta napięcie mięśniowe, nasilają się drgawki. Następstwem tego stanu mogą być problemy z oddychaniem.
Tężec - leczenie
Należy zdać sobie sprawę z faktu, że tężec charakteryzuje się ciężkim przebiegiem i często prowadzi do zgonu. Warto więc przyjąć, że podstawową formą leczenia jest zapobieganie wystąpieniu choroby. Kluczową formą profilaktyki jest szczepienie. Równie istotna jest świadomość możliwości wystąpienia choroby. Każda rana, nawet z pozoru niegroźna, musi być oczyszczona, odkażona i zaopatrzona.
Jeżeli dojdzie do zakażenia, wdrażane jest leczenie farmakologiczne - antybiotykami lub podawanymi dożylnie chemioterapeutykami. Takie działanie służy zahamowaniu rozwoju flory bakteryjnej, która zwiększa żywotność laseczek tężca. Poza tym, choremu podawana jest ludzka antytoksyna tężcowa, która wiąże się z neurotoksyną i niszczy ją.
Zobacz też: Bakteria Clostridium: gatunki, występowanie i choroby
