Cysta na jajniku, zwana też torbielą, to łagodna zmiana o różnorakim podłożu. Zdarza się, że skłonność do ich występowania ma charakter dziedziczny. U niektórych kobiet, rozwijają się pod wpływem występujących schorzeń, przede wszystkim: zespołu policystycznych jajników i endometriozy.
Mówiąc o torbielach jajników, na myśli trzeba mieć przestrzeń wypełnioną płynem lub treścią galaretowatą, którą otacza cienka ścianka. Cysty należy dzielić na prawdziwe, wyścielone tkanką nabłonkową, i rzekome, które nie nie zawierają nabłonka, a tworzy je tkanka budująca narząd, w której rozwija się zmiana. Torbiel może osiągać średnicę kilku milimetrów, ale zdarzają się też zmiany o średnicy nawet kilkunastu centymetrów. Około 95 proc. wszystkich zdiagnozowanych cyst ma charakter łagodny.
Najczęściej torbiel na jajniku nie daje żadnych objawów klinicznych. Symptomy pojawiają się dopiero, gdy zmiana osiąga znaczne rozmiary i zaczyna uciskać sąsiadujące narządy lub gdy przyczynia się do zaburzenia gospodarki hormonalnej. Najczęściej występujące objawy to:
Zdarza się, że cysta ulega skręceniu lub pęknięciu. W pierwszym przypadku, może dojść do niedokrwienia jajnika i wystąpienia martwicy. W następstwie pęknięcia zmiany, może dojść do podrażnienia otrzewnej rozlanym płynem, a w niektórych przypadkach - także do wystąpienia silnego krwawienia.
Jeżeli lekarz stwierdzi występowanie torbieli czynnościowej (wywołane nieprawidłowymi zmianami hormonalnymi w trakcie cyklu), leczenie będzie miało charakter zachowawczy. Takie zmiany wymagają cyklicznej obserwacji. Najczęściej zanikają samoistnie, gdy zablokowane zostanie wydzielanie LH oraz FSH (w następstwie przyjmowania doustnej antykoncepcji hormonalnej).
Jeżeli w obrębie jajnika występują liczne torbiele, lekarz może zadecydować o usunięciu narządu. W sytuacji, w której drugi jajnik jest zdrowy, nie ma to wpływu na możliwość zajścia w ciążę.
W sytuacji, w której cysta uciska okoliczne narządy lub gdy stwarza ryzyko pęknięcia, konieczne będzie jej usunięcie. Jeśli nie istnieje podejrzenie występowania zmiany złośliwej, zabieg przeprowadzany jest laparoskopowo.
Zobacz też: Zapłodnienie, czyli pierwszy krok na drodze do ciąży. Jak przebiega ten proces?