Więcej o chorobach zakaźnych i szczepieniach przeczytasz na głównej stronie Gazeta.pl.
Ospa wietrzna - objawy
Ospa wietrzna to jedna z najczęstszych chorób zakaźnych wieku dziecięcego. Objawia się swędzącą wysypką, mająca najpierw postać grudek, które następnie przeradzają się w wypełnione płynem surowiczym pęcherzyki. Po 4-7 dniach te pęcherzyki zmieniają się w krosty. Chorobie towarzyszy gorączka, złe samopoczucie, bóle głowy i mięśni. Pęcherzyki pojawiają się na całym ciele, w tym niekiedy nawet na spojówkach, a także w jamie ustnej i na zewnętrznych narządach płciowych. Swędzenie powoduje, że chory często rozdrapuje te grudki i pęcherzyki, co grozi nadkażeniem bakteryjnym. Takie rozdrapane krosty mogą zostawić blizny na skórze już do końca życia.
Ospa wietrzna jest bardzo zaraźliwa. Ryzyko zakażenia się w sytuacji, w której mieszkamy razem z chorą osobą i nie mamy odporności, wynosi więcej niż 90 procent.
Chorobę wywołuje herpeswirus VZV (HHV-3), odpowiedzialny także za półpasiec. Po zakażeniu wirus ospy pozostaje bowiem w organizmie już na zawsze i "ukrywa się" w zwojach nerwowych pozostając w stanie uśpienia. Reaktywacji wirusa sprzyja stan obniżonej odporności spowodowany inną chorobą lub, na przykład, podeszłym wiekiem.
Wirus ospy wietrznej rozprzestrzenia się zarówno drogą kropelkową, jak i powietrzną, a infekcji bardzo trudno uniknąć. Chora osoba zakaża już na 1-2 dni przed pojawieniem się wysypki. Niczego nieświadoma matka posyła dziecko do żłobka lub przedszkola, a tam zakażają się kolejne maluchy. Zachorować mogą też noworodki i niemowlęta ponieważ przeciwciała przekazane przez matkę nie chronią przed zakażeniem. Ryzyko infekcji dotyczy każdej osoby, która nigdy nie chorowała na ospę i nie została zaszczepiona, także dorosłych. Chorzy zakażają do 6 dni.
Ospa wietrzna jest nieprzewidywalna i niesie ryzyko powikłań
Nie możemy powiedzieć, że ospa wietrzna jest chorobą łagodną i tyle. Niestety, możliwe są powikłania, a te mogą się zdarzyć nawet dzieciom, które wcześniej były zdrowe. Przebieg tej choroby trudno przewidzieć i zawsze pozostaje ryzyko, że dziecko nie przejdzie jej tak łagodnie, jakbyśmy się spodziewali.
Powikłania ospy wietrznej obejmują:
- powikłania skórne, czyli strupki, bliznowacenie
- ciężkie zakażenie bakteryjne grożące sepsą, w tym ropne zapalenie skóry i tkanki podskórnej, ropnie podskórne, ropowica, martwicze zapalenia powięzi
- powikłania neurologiczne, takie jak zapalenie móżdżku i zapalenie mózgu, zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
- dorosłym najczęściej grozi zapalenie płuc (ospowe zapalenie płuc jest bardzo niebezpieczne i może doprowadzić nawet do śmierci. Istnieje też groźba rozwoju bakteryjnego zapalenia płuc)
Rzadsze powikłania to zapalenie wątroby, małopłytkowość (łagodna), zapalenie mięśnia sercowego, zapalenie stawów, zespół nerczycowy (najbardziej charakterystycznym objawem jest utrata białka wraz z moczem).
Wirus ospy wietrznej zostaje w organizmie na zawsze. Po latach może się uaktywnić wywołując półpasiec. Choroba zaczyna się złym samopoczuciem, nadmierną potliwością, bólem głowy i gorączką, czasem bólem gardła. Wkrótce na ciele pojawiają się płaskie, czerwone plamy, które szybko zmieniają się w pęcherzyki, a potem strupki. Wysypka pojawia się po jednej stronie ciała, stąd nazwa choroby. Towarzyszy jej swędzenie, pieczenie oraz dokuczliwy ból. Jeśli półpasiec zaatakuje oko lub ucho, grozi uszkodzeniem tych narządów.
Ryzyko, którego można uniknąć
Ospa wietrzna ma cięższy przebieg u młodzieży oraz dorosłych i w tym wieku ryzyko powikłań oraz zgonu jest 10-20 razy większe niż w przypadku dzieci. Choroba jest też groźna dla kobiet w ciąży, noworodków oraz osób z niedoborami odporności podczas leczenie sterydami lub antynowotworowego.
Jest jedna droga pozwalająca uniknąć zakażenia i ryzyka powikłań ospy wietrznej - to szczepionka. Istnieje skuteczny i bezpieczny preparat, który zapobiega infekcji lub, jeśli do niej dojdzie, znacznie złagodzi objawy. W naszym kraju szczepienie przeciw ospie jest zalecane (nie obowiązkowe), ale w wielu krajach szczepi się wszystkich.
Najlepiej wziąć szczepionkę w dzieciństwie. Jeśli jednak nie przechodziło się jeszcze choroby (przechorowanie daje odporność na całe życie) to można się zaszczepić także później, nawet będąc dorosłym. Zaszczepienie się po kilku dniach od kontaktu z chorą osobą (do 72 godzin) pomaga uniknąć zachorowania lub złagodzić objawy.
Przeciw ospie wietrznej szczepi się tak zwaną szczepionką żywą, czyli taką, która zawiera osłabionego (atenuowanego) wirusa. Szczepionka podawana jest w dwóch dawkach. Jej skuteczność oceniana jest na 95 proc. i daje odporność na całe życie w 9 na 10 przypadków. Jest dobrze tolerowana przez organizm, rzadko przynosi jakieś skutki niepożądane. Pierwszą dawkę podaje się dzieciom powyżej 9 miesiąca życia. Druga dawka jest po 6 tygodniach.
Według danych narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego w Polsce odnotowuje się obecnie około 150-220 tysięcy zachorowań rocznie, większość wśród dzieci do 10. roku życia. Około 1000-1300 chorych musi być hospitalizowana z powodu ciężkiego przebiegu infekcji.
