Nerwy czaszkowe. Gdzie się znajdują i za co odpowiadają? Czym objawia się ich uszkodzenie?

Na nerwy czaszkowe (łac. nervi carnivales) składa się 12 par nerwów, które rozpoczynają się na obszarze mózgowia i przebiegają głównie w obrębie głowy. Poniżej dowiesz się jaki jest ich podstawowy podział, jakie pełnią funkcje czy jak wygląda ich badanie.

Nerwy czaszkowe: podział podstawowy

• Nerwy ruchowe czaszkowe;
• Nerwy czuciowe czaszkowe;
• Nerwy mieszane czaszkowe.

Nerwy ruchowe czaszkowe przewodzą informacje z ośrodkowego układu nerwowego do mięśni i gruczołów. Nerwy czuciowe przewodzą impulsy nerwowe powstałe w receptorach narządów zmysłów do ośrodkowego układu nerwowego. Nerwy mieszane łączą w sobie włókna czuciowe i ruchowe, które są odpowiedzialne za przewodzenie impulsów i informacji.

Nerwy czaszkowe: tabela

W naszej głowie za funkcjonowaniem każdego z mięśni stoją nerwy czaszkowe. Tabela przedstawia, jaki podział mają nerwy czaszkowe ze względu na numer, rodzaj i ich przeznaczenie, oraz ze względu na to, jakie pełnią nerwy czaszkowe funkcje. Nerwy te ze względu na ich przeznaczenie, można podzielić na trzy zasadnicze grupy: grupę nerwów zmysłowych, grupę nerwów mięśni gałki ocznej i języka oraz grupę nerwów łuków skrzelowych.

• I - Nerw węchowy - Grupa nerwów zmysłowych - Jest odpowiedzialny za zmysł węchu
• II - Nerw wzrokowy - Grupa nerwów zmysłowych - Odpowiada za przekaz i przetwarzanie wrażeń wzrokowych
• III - Nerw okoruchowy - Grupa nerwów mięśni gałki ocznej i języka - Unerwia ruchowo mięsień dźwigacz powieki górnej, prawie wszystkie mięśnie zewnętrzne oka oraz jest nerwem ruchowym gałki ocznej
• IV - Nerw bloczkowy - Grupa nerwów mięśni gałki ocznej i języka - Unerwia mięsień skośny górny. Odpowiada za ruch gałek ocznych w dół i do wewnątrz
• V - Nerw trójdzielny - Grupa nerwów łuków skrzelowych - Unerwia mięsień żucia, mięsień napinacz błony bębenkowej. Odpowiada za czucie protopatyczne z obszaru twarzy, zatok, jamy ustnej i nosowej, oraz części opony twardej mózgu (GSA)
• VI - Nerw odwodzący - Grupa nerwów mięśni gałki ocznej i języka - Unerwia mięsień prosty boczny. Odpowiada za ruch gałek ocznych na zewnątrz.
• VII - Nerw twarzowy - Grupa nerwów łuków skrzelowych - Odpowiada za gruczoł łzowy i śliniankę podjęzykową oraz podżuchwową, czucie w okolicy małżowiny usznej i za wrażenia smakowe. Unerwia mięśnie wyrazowe twarzy.
• VIII - Nerw przedsionkowo-ślimakowy - Grupa nerwów zmysłowych - Odpowiada za równowagę i słuch.
• IX - Nerw językowo-gardłowy - Grupa nerwów łuków skrzelowych - Unerwia mięsień rylcowo-gardłowy. Odpowiada za czucie w uchu zewnętrznym i wrażenia smakowe w pozostałej tylnej ? języka.
• X - Nerw błędny - Grupa nerwów łuków skrzelowych - Odpowiada za unerwienie przywspółczulne trzewi, mięśnie gardła i krtani, czucie w uchu zewnętrznym i entero recepcję z trzewi.
• XI - Nerw dodatkowy - Grupa nerwów łuków skrzelowych - Unerwia mięśnie wewnętrzne krtani, mięsień mostkowo-obojczykowo-sutkowy i mięsień czworoboczny. Odpowiada za ruchy gardła, języka i obroty głowy, oraz unoszenie łopatek.
• XII - Nerw podjęzykowy - Grupa nerwów mięśni gałki ocznej i języka - Unerwia mięśnie własne języka i mięsień bródkowo-językowy. Odpowiada za ruchy języka. 

Nerwy czaszkowe: badanie

W przypadku złego samopoczucia warto sprawdzić, w jakim stanie są nasze nerwy czaszkowe. Badanie, podczas którego sprawdzamy nerwy czaszkowe to badanie neurologiczne. Samo pojęcie neurologii, oznacza wiedzę na temat chorób układu nerwowego.

Badając nerwy czaszkowe, możemy wyróżnić:

• sprawdzanie czucia pacjenta (obustronnie),
• sprawdzanie ostrości wzroku i pola widzenia,
• osadzenie i ustawienie gałek ocznych,
• sprawdzenie symetrii oraz reakcji na światło źrenic,
• sprawdzenie bolesności uciskowej,
• sprawdzenie odruchu żuchwowego,
• marszczenie czoła, zaciskanie oczu i szczerzenie zębów,
• sprawdzenie ustawienia podniebienia,
• ocena procesu połykania,
• unoszenie barków,
• sprawdzenie symetrii i zakresu ruchów języka oraz odczuć smakowych.

To tylko niektóre z etapów badania dotyczącego części układu nerwowego, jaką są nerwy czaszkowe podczas wizyty u neurologa. Układ nerwowy pełni bardzo ważne funkcje w naszym organizmie, dlatego bardzo ważne jest sprawdzenie wszystkich jego reakcji.

Nerwy czaszkowe. Jakie są konsekwencje ich uszkodzenia?

Często nie zdajemy sobie sprawy, jak ważne ale i delikatne są nerwy czaszkowe. Uszkodzenia, na które najczęściej narażone są nerwy czaszkowe to porażenia. Wady te mogą powstać samoistnie, lecz najczęstszymi ich przyczynami są:

• urazy głowy i szyi;
• cukrzyca;
• schorzenia nowotworowe;
• stwardnienie rozsiane;
• udary mózgu.

Zobacz też: Hipokamp - co to jest, gdzie się znajduje i jakie funkcje pełni?