Nadciśnienie tętnicze - to stan, w którym ciśnienie skurczowe i/lub rozkurczowe są wyższe od przyjętych norm. Polskie Towarzystwo Nadciśnienia Tętniczego (PTNT), Europejskie Towarzystwo Kardiologii (ESC) oraz Europejskie Towarzystwo Hipertensjologii (ESH) wskazują, że prawidłowe wartości ciśnienia krwi u dorosłego człowieka wynoszą mniej niż 140 mmHg w przypadku ciśnienia skurczowego oraz mniej niż 90 mmHg ciśnienia rozkurczowego. Według Amerykańskiego Towarzystwa Kardiologicznego (AHA) prawidłowo ciśnienie tętnicze krwi nie powinno przekraczać 130/80 mmHg.
Wysokie ciśnienie zwiększa ryzyko wielu poważnych chorób jak choroby układu krążenia, zawał, udar serca lub mózgu i innych schorzeń, w tym choroby niedokrwiennej serca, niewydolności serca, niewydolności nerek, czy też retinopatii nadciśnieniowej. W dodatku jest to schorzenie, które nie daje o sobie znać, przez wiele lat można nawet nie wiedzieć, że już nas dotknęło.
Nadciśnienia tętniczego nie można zdiagnozować na podstawie pojedynczego pomiaru. Warto regularnie, profilaktycznie mierzyć ciśnienia. Aby wyniki były wiarygodne trzeba spełnić kilka warunków jak np. stała pora mierzenia, odpowiednia poza. Wszystko informacje jak prawidłowo mierzyć ciśnienie podajemy poniżej:
U większości osób z nadciśnieniem tętniczym trudno wskazać konkretną przyczynę. Przyczyną rozwoju nadciśnienia może być kilka czynników:
- otyłość
- uwarunkowania genetyczne
- duże spożycie soli
- proces starzenia się organizmu.
Generalnie chorych z nadciśnieniem dzieli się na dwie grupy:
1. Osoby z nadciśnieniem pierwotnym, zwanym samoistnym, co oznacza, że przyczyna nadciśnienia jest złożona i jeszcze nie w pełni poznana (m.in.: geny, dieta, styl życia). Jest to grupa sięgająca 90 proc. wszystkich zmagających się z nadciśnieniem.
2. Osoby z nadciśnieniem wtórnym, u których jest to objaw innej choroby, najczęściej nerek, choroby tarczycy, patologi dużych tętnic. W tym przypadku kluczowe jest wykrycie przyczyny i ustawienie stosownego leczenia. Jest to znacznie mniejsza grupa chorych.
Nadciśnienie - czego unikamy w kuchni
Do rozwoju nadciśnienia tętniczego przyczynia się przede wszystkim otyłość, a ponadto nadmierne spożycie sodu. WHO zaleca jako bezpieczną dla zdrowia dawka to 2 g sodu dziennie, co przekłada się na 5 g soli. Średnio w Polsce zjadamy dwa razy więcej niż zaleca WHO. Tak więc w prewencji nadciśnienia bardzo ważna jest dieta i aktywny styl życia.
Należy unikać potraw z dużą ilością soli, cukru, tłuszczów zwierzęcych, potraw smażonych na głębokim tłuszczu, serów pleśniowych, topionych i żółtych, tłustych wędlin i mięs, pasztetów z mięsa i ryb, konserw mięsnych, wędzonych ryb, owoców morza w zalewach solnych. Nie zaleca się również stosowanie masła solonego, smalcu, twardych margaryn, śmietany o zawartości tłuszczu powyżej 12 proc.
Należy zrezygnować z warzyw konserwowych, marynowanych, pikli, warzyw kwaszonych oraz z dań z koncentratów i wysoko przetworzonych.
Wśród słodyczy nie służą nam czekolada, batony, chałwa, kakao, ciasta z dodatkiem proszku do pieczenia, ciasta francuskie, torty, pączki, bita śmietana, kremy, czyli wszystko, co doda nam kilogramów.
Jeśli chodzi o przyprawy, to przy nadciśnieniu zdecydowanie odstawiamy sól kuchenną i wszelkie mieszanki przypraw z dodatkiem soli, a także ocet, musztardę, ketchup, magii i sos sojowy, ponieważ są zbyt słone. Alkohol - tylko w minimalnych ilościach (mężczyźni - nie więcej niż 20-30 g etanolu na dobę, kobiety 10-20 g). Czyli lampka lub dwie wina dziennie, nie więcej.
Nadciśnienie tętnicze - jaka dieta
Jak się odżywiać, gdy cierpimy na nadciśnienie tętnicze:
1. Zboża i pełnoziarniste produkty zbożowe: warto sięgać po produkty które zawierają całe ziarna zbóż.
Zaleca się pieczywo wypiekane z pełnego ziarna, z małą ilością soli. Najlepiej zjadać je lekko czerstwe. Bez obaw jemy płatki jęczmienne, żytnie, owsiane, jaglane, dania z dodatkiem otrąb, a ponadto wszystkie rodzaje kaszy. Makarony najlepiej bez dodatku jajek, zrobione z mąki razowej lub gryczanej. Jeśli mamy ochotę na ryż, to raczej brązowy, dziki lub czerwony.
2. Mleko i produkty mleczne
Warto sięgać po napoje mleczne fermentowane o zawartości tłuszczu poniżej 2 proc. (jogurt, kefir, maślanka, zsiadłe mleko), sery białe, chude lub półtłuste. Bez obaw jemy też jajka gotowane na miękko, w koszulkach, a jajecznicę lub omlet robimy na parze i bez dodatku tłuszczu.
3. Mięso i tłuszcze
W diecie osób z nadciśnieniem dopuszczalne są niewielkie ilości chudego mięsa i chudych wędlin, chude ryby (dorsz, sola, morszczuk, tuńczyk, sandacz, leszcz, szczupak, okoń). Zachowujemy umiar jeśli chodzi o tłuste morskie ryby. Są to na przykład łosoś, makrela i śledź.
Dozwolone tłuszcze w diecie dla ciśnieniowców to oliwa z oliwek, olej rzepakowy niskoerukowy (olej uzyskiwany z uszlachetnionej, tzw. niskoerukowej odmiany rzepaku, gdzie zawartość związku chemicznego o nazwie kwas erukowy jest bardzo niska), olej słonecznikowy, z pestek winogron, sojowy. Ponadto wolno nam zjeść nieco świeżego masła i miękkiej margaryny.
4. Warzywa, owoce, orzechy, nasiona
Zaleca się świeże warzywa i owoce, warzywa gotowane, sałatki i surówki. Ziemniaki jemy gotowane w wodzie, na parze, w mundurkach, pieczone w folii, ale bez dodatku tłuszczu. Nie zapominamy o roślinach strączkowych, w tym soi, soczewicy, ciecierzycy, fasoli, grochu i bobie. Jeśli chodzi o owoce zaleca się, aby winogrona, czereśnie i śliwki podjadać w umiarkowanych ilościach. Ponadto soki owocowe powinny być bez dodatku cukru, a kompoty i dżemy nisko słodzone.
Cenne źródło składników odżywczych to orzechy, w tym włoskie, arachidowe, laskowe, pistacje, nerkowce, ale zjadamy je bez dodatku soli i w umiarkowanych ilościach.
Nadciśnienia tętnicze - na czym polega leczenie
Oprócz leków obniżających ciśnienie krwi lekarze zalecają również zmianę stylu życia. Główne zasady to:
- utrzymanie właściwej masy ciała, obwód talii w przypadku kobiet nie może przekraczać 88 cm, a u mężczyzn 102 cm
- zmiana diety - patrz wyżej
- ograniczenie spożycia alkoholu
- rzucenie palenie
- zwiększenie aktywności fizycznej - lekarze zalecają systematyczny wysiłek o umiarkowanej intensywności przez 30–45 minut.
