Każdy z nas dorosłych ma ok. 2 kg bakterii, bez nich w naszym organizmie nie mogłyby zachodzić istotne procesy życiowe. Większość z tych 2 kg bakterii bytuje w jelicie grubym.
Probiotyki to połączenie żywych pożytecznych bakterii i drożdży żyjących naturalnie w organizmie człowieka. Probiotyki wchodzą w skład większego zbiorowiska bakterii, wirusów, grzybów i innych mikroorganizmów zasiedlających nasze ciała, określanego terminem mikrobiota (lub mikrobiom). Są to bakterie niezbędne do utrzymania równowagi mikrobiotycznej w organizmie. Dlatego nazywane są również "dobrymi bakteriami". Mikrobiom każdego z nas jest unikalny, skład zależy m.in. od: diety, stanu zdrowia, środowiska w którym żyjemy.
Pożyteczne bakterie probiotyczne, choć zasiedlają głównie jelito grube, są obecne również w innych częściach ciała, w jamie ustnej, w płucach, na skórze, w drogach moczowych, w pochwie.
Jak działają probiotyki?
Jest wiele rodzajów bakterii, które można uznać za probiotyki, ale dwa specyficzne typy są najczęściej wykorzystywane do produkcji suplementów. To Lactobacillius oraz Bifidobakteria. Wśród drożdży rolę probiotyku najczęściej pełni Saccharomyces boulardii.
Probiotyki przede wszystkim zapobiegają zakażeniom jelitowym poprzez hamowanie rozwoju patogenów. Zwalczają chorobotwórcze bakterie blokując ich namnażanie się, wspierają odporność i kontrolują stany zapalne. Probiotyki sprzyjają dobremu trawieniu, biorą udział we wchłanianiu witamin z pożywienia, wspierają rozwój korzystnego mikrobiomu w jelitach, pomagają rozkładać i wchłaniać leki.
Probiotyki utrzymują równowagę mikrobiologicznej w organizmie. To proces w pełni naturalny i w zwyczajnych okolicznościach nie ma potrzeby uzupełniania ich składu i przyjmowania suplementów. Wystarczy zdrowa, bogata w błonnik, zrównoważona i urozmaicona dieta.
Natomiast suplementy probiotyczne to sposób na dostarczenie dodatkowych dawek bakterii.
Probiotyki - kiedy pomagają
Probiotyki mogą wspierać powrót do zdrowia w przypadku niektórych schorzeń, ale należy też pamiętać, że jest to sprawa indywidualna. To, co działa u jednej osoby, niekoniecznie pomoże innej. Ponadto każdy probiotyk ma nieco inne działanie, zatem niełatwo jest dostosować rodzaj czy dawki do konkretnej choroby. Mimo wielu badań nadal wiele pytań na temat działania probiotyków pozostaje bez odpowiedzi.
Nadal nie wiemy np. na jakie problemy stosować konkretne probiotyki, ile probiotyków musielibyśmy przyjmować, jak długo i w jakich dawkach, aby zauważyć korzyści zdrowotne. Naukowcy wciąż nad tym pracują. Wiadomo jednak, że są pewne schorzenie które dobrze reagują na probiotyki (dieta lub suplementacja). Są to:
- zaparcia
- biegunka
- nieswoiste zapalenie jelit
- zespół jelita drażliwego
- infekcje grzybicze
- choroby dziąseł
- infekcje dróg moczowych
- nietolerancja laktozy
- wyprysk (atopowe zapalenie skóry)
- infekcje górnych dróg oddechowych, ucha, zatok, przeziębienie
- sepsa (szczególnie u niemowląt)
Probiotyki - najlepsze źródła
Zrównoważona dieta to najlepszy sposób na dbanie o równowagę mikrobiologiczną. Warto sięgać po kiszonki (kiszone ogórki, kiszona kapusta, inne kiszone warzywa czy owoce), maślankę, jogurt, kefir. Jest naukowo potwierdzony pozytywny wpływa kefiru na przepuszczalność błony śluzowej jelita, kefir ma działanie przeciwzapalne i działa pozytywnie w przypadku chorych na celiakię.
Bogata w probiotyki jest kombucha (napój otrzymywany w procesie fermentacji herbaty z cukrem z dodatkiem grzybka herbacianego). Pełne probiotyków są takie egzotyczne dania jak kimchi (tradycyjne danie kuchni koreańskiej składające się z fermentowanych lub kiszonych warzyw), miso (powstaje w wyniku fermentacji soi z solą i koji, rodzajem grzyba) i inne fermentowane wyroby z soi.
W ostateczności można sięgnąć też po suplementy diety w postaci pigułek czy płynów. Suplementy probiotyczne można łączyć z prebiotykami. Prebiotyki to nie podlegające strawieniu substancje, które w jelicie grubym pobudzają florę bakteryjną do produkcji "dobrych" bakterii. Najczęściej są to skrobia, polisacharydy i oligosacharydy. Połączenie prebiotyku z probiotykiem to synbiotyk.
Suplementy probiotyczne - czy są skuteczne i bezpieczne?
Na rynku dostępne są suplementy probiotyczne o bardzo zróżnicowanym składzie. Zanim po nie sięgniemy trzeba dokładnie zapoznać się z ich składami i działaniem. Suplementy nie są lekami, a więc ich sprzedaż nie wymaga wcześniejszych badań na temat skuteczności czy bezpieczeństwa. Nadal trwają badania na ten temat.
Suplementy probiotyczne uważane są za ogólnie bezpieczne. Nie mniej jednak mogą wywołać reakcje alergiczną, spowodować łagodny rozstrój żołądka, biegunkę lub wzdęcia. Kto powinien zachować ostrożność:
- osoby z osłabionym układem odpornościowym (np. po chemioterapii)
- pacjenci po operacjach chirurgicznych
- chore niemowlęta
- Możliwe szkodliwe działanie probiotyków obejmuje infekcje, wytwarzanie szkodliwych substancji przez mikroorganizmy probiotyczne oraz przenoszenie genów oporności na antybiotyki z mikroorganizmów probiotycznych na inne mikroorganizmy w przewodzie pokarmowym - czytamy na stronie NIH.
- Ponadto zdarza się, że niektóre probiotyczne suplementy zawierają mikroorganizmy inne niż wymienione na etykiecie. W niektórych przypadkach zanieczyszczenia te mogą stanowić poważne zagrożenie dla zdrowia - ostrzegają eksperci. Zatem o wiele bezpieczniej niż łykanie tabletek jest po prostu zdać się na odpowiednią dietę i dodać do naszych posiłków dla przykładu kiszonki lub jogurt. Przed zastosowaniem suplementów probiotycznych warto skonsultować się z lekarzem.
