Nocebo, czyli lęk przed wystąpieniem skutków ubocznych

Nocebo to określenie efektu występującego w sytuacji, kiedy pacjent przyjmuje lek, a jego samopoczucie, zamiast być lepsze, niestety ulega pogorszeniu. Pojęcie zostało wprowadzone do medycyny przez Waltera Kennedy'ego w latach 60. Nocebo opiera się na negatywnym myśleniu i oznacza, że człowiek wierzy, że przyjmowany preparat wywoła u niego niepożądane skutki.

Nocebo: co to jest i jaka jest jego przyczyna?

Nocebo: co to takiego? Efekt nocebo to brak wiary w powodzenie jakiejś terapii lub w przyjmowanie leku. Pacjenci wierzą, że leczenie nie przyniesie pozytywnych skutków, a podane lekarstwa wywołają niepożądane skutki uboczne. Za główną przyczynę efektu nocebo uznaje się podwyższoną reakcję na stres, co prowadzi do zwiększonego wydzielania kortyzolu w organizmie. Znaczna ilość tego hormonu może doprowadzić do nieprzyjemnych dolegliwości, które są uważane za skutek uboczny przyjmowania lekarstwa. Co więcej, efekt nocebo dotyka osób, które usilnie wierzą, że przyjmowany preparat naprawdę wywoła skutki uboczne. Jeśli skutkiem ubocznym jest np. ból głowy lub biegunka, a pacjent w to uwierzy, tak rzeczywiście może się stać. Ponadto, nocebo związane jest głównie z negatywnym nastawieniem do leczenia, wyglądu leku lub strachem przed niepożądanym działaniem.

Efekt nocebo: negatywne nastawienie, które wpływa na terapię

Efekt nocebo negatywnie wpływa na leczenie i może skutkować konkretnymi objawami. Jeżeli pacjent jest podatny na ten efekt, to po poinformowaniu przez lekarza o skutkach ubocznych leku, takie objawy mogą się u niego pojawić, np. pacjent, który przeczyta na ulotce leku, że skutkiem ubocznym jest senność, może jej doświadczyć. Nocebo jest związane z silnym lękiem oraz stresem, jak i negatywnym podejściem do farmakoterapii. Takie reakcje nie są pomocne w leczeniu. Jeżeli odczuwamy silne obawy przed przyjmowaniem jakiekolwiek leku, należy to zgłosić lekarzowi lub udać się na wizytę do psychoterapeuty. Efekt nocebo doprowadza do pogorszenia samopoczucia, a terapia nie przynosi oczekiwanych rezultatów.

Kto może odczuć efekt nocebo?

Kto może odczuć efekt nocebo? Efekt nocebo może wystąpić u wszystkich. W szczególności są na niego narażone:

• osoby, u których występują obawy i lęki przed przyjmowaniem nowego preparatu lub skutków danej terapii
• osoby, które nadmiernie skupiają się na czytaniu ulotki i na niepożądanych skutkach ubocznych leków
• pacjenci, którzy w przeszłości odczuli skutki uboczne wcześniej zażywanego przez nich leku
• osoby zmagające się z depresją lub z zaburzeniami lękowymi.

Czy efekt nocebo poddawany jest leczeniu?

Efekt nocebo nie jest uznawany za chorobę, dlatego nie ma żadnej możliwości jego leczenia. Bardzo ciężko jest przewidzieć reakcję pacjentów na zastosowaną terapię lub podawany lek. W przypadku wystąpienia efektu nocebo można je zminimalizować poprzez zmniejszenie stresu oraz negatywnego podejścia do leczenia. Jeśli lęki są uciążliwe, a obawy silne, należy udać się do psychoterapeuty.

Placebo i nocebo: czym się od siebie różnią?

Efekty placebo i nocebo odnoszą się do sytuacji, w której pacjent poddawany jest farmakoterapii.  Placebo polega na podawaniu pacjentowi preparatów, które są obojętne i nie mają żadnego wpływu na stan zdrowia chorego, podczas gdy pacjent żyje w świadomości, że jest to substancja lecznicza. Efekt nocebo polega z kolei na występowaniu skutków ubocznych, które są spowodowane negatywnym nastawieniem pacjenta do terapii, lub zażywanych farmaceutyków. Efekt nocebo spowodowany jest nadmiernym lękiem i stresem przed wystąpieniem niepożądanych skutków ubocznych. Czym się różni placebo i nocebo? Efekt placebo, pomimo iż jest obojętny farmakologicznie, przynosi pozytywne skutki. Natomiast, efekt nocebo skutkuje pogorszeniem samopoczucia pacjenta i występowaniem niepożądanych skutków ubocznych pomimo obojętnego działania leku.

Zobacz też: Biorezonans magnetyczny: właściwości, opinie