Penicylina – co to jest?
Penicylina – antybiotyk, który jest substancją chemiczną produkowaną przez grzyby z rodzaju pędziaków. Wykazuje ona silne działanie bakteriobójcze, dlatego wykorzystywana jest w chorobach wywołanych przez te drobnoustroje. Wśród wielu rodzajów można wyróżnić penicyliny naturalne, półsyntetyczne oraz skojarzone z inhibitorami beta-laktamaz, które dodatkowo wspomagają działanie penicylin.
Penicylina – skład antybiotyku
Penicyliny są naturalnymi produktami pleśni Penicillium notatum i P. chryzogenum. Jaki jest skład penicyliny? Jest ona związkiem chemicznym, składającym się z pierścienia tiazolidynowego sprzężonego z pierścieniem beta-laktamowym.
Penicylina – odkrycie przez Alexandra Fleminga
Po raz pierwszy użycie substancji zatrzymujących rozwój bakterii opisał w XIX wieku lekarz wojskowy Ernest Duchesne. Jednak temat nie został dogłębniej zbadany, a sam twórca dzieła „Antagonizm między pleśniami i mikrobami" zmarł na gruźlicę. Gdyby dokończył swoje badania i wyizolował czystą substancję, z pewnością mógłby być nią wyleczony.
Zależnością pomiędzy bakteriami, a substancją powstałą z pleśni, na początku XX wieku zainteresował się Alexander Fleming. To właśnie jemu, wspólnie ze współpracownikiem Danielem Prycem, udało się zaobserwować zniszczone kolonie bakterii wokół pleśni, która wytworzyła się na niezbyt czystych płytkach laboratoryjnych. Poza tym obszarem bakterie rozwinęły się w zastraszający sposób. Początkowo zbagatelizowali swoje przypadkowe odkrycie. Z czasem Fleming podjął jednak dalsze obserwacje i badania, które utwierdziły go w przekonaniu, że warto zainteresować się tym zjawiskiem. 10 lat później, wraz z dwoma naukowcami, wyizolował z pleśni substancję czynną. Była to właśnie penicylina – antybiotyk, który zrewolucjonizował medycynę. Jej odkrywca założył pierwszą na świecie fabrykę penicyliny, za co został uhonorowany nagrodą Nobla w 1945 roku.
Penicylina – rodzaje
Penicylinę dzieli się na 2 podstawowe rodzaje: naturalne i półsyntetyczne (penicylina krystaliczna). Do pierwszej grupy zalicza się m.in. benzylopenicyliny (penicylina G i penicylina krystaliczna), fenoksymetylopenicyliny oraz benzylopenicylinę prokainową.
Penicylina krystaliczna to:
- penicyliny doustne,
- penicyliny oporne na penicylinazy,
- penicyliny izoksazolilowe,
- penicyliny o poszerzonym zakresie działania.
Penicylina – zastosowanie w medycynie
Penicyliny naturalne stosowane są przede wszystkim w zakażeniach paciorkowcami, rozwijającymi m.in.:
- anginę,
- zapalenie migdałków podniebnych,
- zapalenie płuc,
- zapalenie zatok obocznych nosa.
Znajduje ona także zastosowanie w:
- profilaktyce choroby reumatycznej,
- powikłaniach ropnych po operacjach i zabiegach chirurgicznych,
- powikłaniach poporodowych,
- stwierdzonym zapaleniu wsierdzia,
- leczeniu błonicy, rzeżączki oraz kiły.
Naturalna penicylina to antybiotyk, który charakteryzuje się dość wąskim spektrum działania. Szerzej stosowana jest penicylina półsyntetyczna, o szerokim zakresie zwalczania bakterii z grup:
- paciorkowce (pneumokoki i enterokoki),
- dwoinki rzeżączki,
- maczugowce błonicy,
- laseczka wąglika,
- krętki blade,
- enterobakterie,
- bakterie roznoszone przez kleszcze, wywołujące boreliozę.
Innymi bakteriami podatnymi na działanie penicyliny są:
- pałeczki ropy błękitnej,
- Proteus,
- Escherichia coli,
- Salmonella,
- Shigella,
- Klebsiella.
Penicylina – uczulenie. Próba uczuleniowa
Penicylina jest jednym z najszerzej stosowanych antybiotyków. Jej działanie na wiele szczepów bakterii jest dobrze znane i często stosowane. Charakteryzuje się niską toksycznością dla organizmu, szybkim niszczeniem drobnoustrojów i dobrą penetracją do wnętrza tkane, co zwiększa rokowania w zwalczaniu zakażenia. Niestety, konieczność dość częstego aplikowania, szybkie wypłukiwanie się lekarstwa z organizmu i destrukcyjne działanie na beta-laktamazy powoduje, że penicylina może wywołać uczulenie. Przed zastosowaniem dawki penicyliny należy zrobić próbę uczuleniową – w celu stwierdzenia czynnika alergicznego u danego pacjenta. Nie przeprowadzenie testów może być powodem ciężkiej alergii w postaci rumienia, pokrzywki, bólu stawów, a w najcięższej nawet wstrząsu anafilaktycznego. O podjęciu leczenia penicyliną decyduje lekarz i pod jego kontrolą należy odbyć całą terapię.
Penicylina a alkohol
Nigdy nie należy spożywać alkoholu przyjmując jakikolwiek antybiotyk. W momencie jednoczesnego picia alkoholu i zażywania penicyliny można doświadczyć wiele skutków ubocznych:
- kołatanie serca,
- niewydolność oddechową,
- napady duszności,
- senność,
- świąd całego ciała,
- zawroty głowy,
- zatrzymanie akcji serca.
Nigdy nie można dokładnie przewidzieć, w jaki sposób połączenie penicyliny i alkoholu zadziała na danego pacjenta.
Zobacz też: Antybiotyki - jak je skutecznie stosować?
