Pigułka "po" ma zapobiegać zapłodnieniu
Pigułka wczesnoporonna (poronna) to nie to samo co tabletka "po", czyli tabletka postkoitalna (po stosunku). Działają zupełnie inaczej i służą innym celom.
Pigułka "po" zawiera związek czynny, którego zadaniem jest niedopuszczenie do zapłodnienia komórki jajowej przez plemniki. Są to preparaty zawierające substancję aktywną lewonorgestrel (nazwa handlowa Escapelle) lub octan uliprystalu (ellaOne). Obie pigułki działają podobnie (ale mają inny skład, a więc inny wpływ na organizm), czyli blokują lub opóźniają owulację oraz zmieniają środowisko w narządach rodnych, co ma zapobiegać zapłodnieniu poprzez zmianę w składzie śluzu wyściełającego drogi rodne. W efekcie nie dochodzi do zapłodnienia. Nie ma natomiast obawy, że doprowadzi do poronienia.
Zatem pigułka "po" nie służy do przerywania ciąży, ani też nie na toksycznego wpływu na zarodek lub płód. Możliwe, chociaż mało prawdopodobne, jest przy tym działanie polegające na hamowaniu implantacji (zagnieżdżania się) zarodka, jeśli jednak doszło do zapłodnienia.
Octan uliprystalu (pigułka ellaOne) opóźnia owulację o kilka dni, hamując dojrzewanie pęcherzyka. Powoduje więc tylko opóźnienie owulacji, nie ma zaś działania antynidacyjnego, czyli nie zapobiega zagnieżdżeniu się zapłodnionej komórki jajowej. Pigułkę "po" ellaOne trzeba przyjąć do 5 dni od zbliżenia, ponieważ plemniki mogą tyle przetrwać w drogach rodnych i to jest ten czas, gdy owulacja może zakończyć się ciążą. Natomiast komórka jajowa jest zdolna do zapłodnienia tylko przez mniej więcej 24 godziny.
Escapelle czyli lewonorgestrel to syntetyczny progestagen (hormon) drugiej generacji. Jest wykorzystywany w antykoncepcji hormonalnej, w tym w tabletkach dwu- i jednoskładnikowych oraz do antykoncepcji awaryjnej). Lewonorgestrel wpływa na endometrium tworząc barierę dla migracji plemników w drogach rodnych. Ma działanie przeciwestrogenne. Tabletka "po" zawierająca ten związek chemiczny blokuje zagnieżdżanie się blastocysty (wczesne stadium rozwoju zarodkowego), zmienia skład śluzu szyjkowego, a w okresie przedowulacyjnym hamuje owulację.
Tabletka wczesnoporonna - jak działa?
Są to dwa różne leki, które podaje się w pewnym odstępie czasowym do 10. tygodnia ciąży. Działają poprzez zahamowanie rozwoju zarodka, który następnie zostaje wydalony. W naszym kraju żaden jednak lek tego typu nie ma zezwolenia na użycie go w celu przerwania ciąży.
Pierwszy podawany lek to mifepriston (nie ma rejestracji w naszym kraju). Jego działanie polega na blokowaniu aktywności progesteronu, czyli hormonu koniecznego do podtrzymania ciąży. Czasem jako pierwszy lek podaje się metotreksat (antymetabolit kwasu foliowego). Drugim lekiem, który musi być zażyty przez kobietę, to wywołujący skurcze macicy i wydalenie zarodka mizoprosol.
Stan prawny
25 maja 2017 roku Sejm przegłosował projekt ustawy, na mocy której pigułka "po" ma być dostępna tylko na receptę. Przez ostatnie dwa lata - od 2015 roku - pigułkę ellaOne można było dostać bez recepty. 23 czerwca 2017 r. nowelizację podpisał prezydent Andrzej Duda, a 23 lipca zmiany weszły w życie.
