Więcej tematów o zdrowiu na stronie głównej Gazeta.pl
Leki a metabolizm człowieka
Niektóre zażywane przez dłuższy czas leki zaburzają proces wchłaniania składników odżywczych w układzie pokarmowym. Gdy całymi miesiącami lub latami musimy przyjmować medykamenty, możemy nabawić się poważnych niedoborów witamin czy mikroelementów w organizmie. Dotyczy to szczególnie osób w starszym wieku, które zwykle biorą sporo leków. Warto wówczas sprawdzić ich działanie na układ pokarmowy i odpowiednio zmodyfikować dietę lub rozważyć przyjmowanie suplementów.
Glikokortykosteroidy dla przykładu należą do tych leków, które silnie wpływają na metabolizm wielu składników odżywczych. Ta grupa leków zmienia gospodarkę wodno-elektrolitową organizmu, hamuje proces wchłaniania wapnia zwiększając jednocześnie jego wydalanie przez nerki. Podobnie szybko organizm pozbywa się potasu, zatrzymując za to sód. Efektem są niedobory wapnia, a więc zwiększone ryzyko osteoporozy i hipokaliemii (niedobór potasu) oraz zatrzymywanie wody w organizmie. Glikokortykosteroidy przyspieszają ponadto proces metabolizmu witaminy D w wątrobie, co zaburza gospodarkę wapniowo-fosforanową, w której ta właśnie witamina bierze udział.
Na spadek apetytu wpływają leki stosowane w chemioterapii, preparaty naparstnicy (choroby układu krążenia), leki przeciwdrgawkowe, psychotropowe, antydepresyjne oraz hormony wzrostu, kortykosteroidy, hormony płciowe. Spora grupa leków sprzyja z kolei nadwadze i otyłości, zaburzając proces wchłaniania różnych składników pokarmowych.
Leki a wchłanianie składników odżywczych
Całkiem sporo medykamentów zaburza proces wchłaniania związków odżywczych. Na słabsze przyswajanie kwasu foliowego (witamina B9) oraz witamin B6, D i K mają wpływ leki przeciwpadaczkowe (np. fenytoina). Braki witamin D oraz K grożą nam, gdy zażywamy barbiturany, a wchłanianie białka, glukozy, tłuszczy i witaminy D zmieniają kortykosteroidy. Leki antykoncepcyjne powiązane są z niedoborami kwasu foliowego i witaminy B6. Niektóre antybiotyki, w tym z leki grupy tetracyklin mają negatywny wpływ na absorpcję żelaza, magnezu i wapnia. Leki moczopędne zmniejszają wchłanianie witaminy B6 i kwasu foliowego, metformina (lek na cukrzycę) natomiast witaminy B12. Tzw. inhibitory pompy protonowej (leki na zgagę) mają wpływ na proces przyswajania witaminy B12, a preparaty sulfasalazyny (leki przeciwzapalne stosowane na przykład w reumatoidalnym zapaleniu stawów) powodują niedobory kwasu foliowego. Leki moczopędne, kortykosteroidy, salicylany, niesteroidowe leki przeciwzapalne zwiększają wydalanie potasu, wapnia, magnezu, cynku i żelaza.
Interakcje między lekami a jedzeniem
Związki czynne zawarte w lekach mają zatem wpływ na poziom składników mineralnych i witamin w organizmie. Z drugiej strony zjadane przez nas produkty mogą działać na zmiany biochemiczne, którym ulegają leki w naszym organizmie, a więc na uwalnianie substancji czynnej, jej wchłanianie do krwioobiegu, transport do tkanek, metabolizm i wreszcie na rozpad i usuwanie pozostałości leku. Stąd zresztą zalecenia, aby niektóre leki zażywać między posiłkami lub odwrotnie, czyli podczas jedzenia.
Pewne składniki naszej diety mogą bowiem albo zmniejszyć skuteczność substancji czynnej leku, albo dodatkowo zwiększyć ryzyko działań niepożądanych. Szczególną uwagę należy zwrócić na suplementy diety. Zażywane wraz z lekami mogą zakłócać ich działanie.
Jak temu przeciwdziałać? Przede wszystkim stosować się do zaleceń lekarza oraz czytać ulotki, dołączane do opakowania z lekami. Ważne, aby leki popijać szklanką wody. Nie powinniśmy pić w tym czasie soku grejpfrutowego ani tym bardziej alkoholu. Ważna zasada: podczas przyjmowania leków lepiej odłożyć na bok suplementy witaminowo-mineralne, preparaty ze składnikami roślinnymi też mogą zaburzać działanie leków. Dla przykładu naukowcy przyjrzeli się bliżej, w jaki sposób sok grejpfrutowy oddziałuje na metabolizm leków podawanych doustnie. Okazało się, że zmniejsza aktywność enzymu CYP34 w jelitach i wątrobie. W efekcie stężenie leku w organizmie gwałtownie rosło, nawet o 300-700 proc.
Źródła: ncez.pzh.gov.pl
