Roślina jest znana pod kilkoma nazwami, takimi jak bukwica zwyczajna, bukwica lekarska, bukwica czerwona, czyściec lekarski czy betonijka. Nazwa łacińska brzmi Betonica officialis. Bukwica to bylina z rodziny jasnotowatych. Występuje powszechnie w Europie, w tym w Polsce, a także w zachodniej Syberii, na Kaukazie, w Turcji i w północnej Afryce. Ma dość wysoko wzniesioną łodygę pokrytą włoskami i niewielką liczbą listków. Na końcu łodygi wyrastają kwiatostany w kolorze jasnoczerwonym. Roślina kwitnie od czerwca do września. Rozmnaża się przez krótkie, drewniejące kłącza. Zasiedla polany w lesie oraz zarośla i łąki. Wyróżnia się sześć podgatunków bukwicy. Jako surowiec zielarski służą liście oraz ziele, czyli cała roślina, którą zbiera się na początku kwitnienia, a następnie suszy.
W składzie zioła znajdziemy m.in. garbniki, gorycze, aminy, śluz, choliny, glikozydy, olejek eteryczny, alkaloidy.
Bukwica zwyczajna - właściwości i zastosowanie wewnętrzne
Wyciąg z bukwicy ma właściwości bakteriobójcze, przeciwzapalne, działa przeciwbiegunkowo, ściągająco i odtruwająco oraz przeciwkrwotocznie. Dzięki zawartości garbników pozytywnie wpływa na błonę śluzową żołądka i jelit. Bukwica ma też zdolność hamowania niewielkich krwawień wewnętrznych z naczyń włosowatych jelit.
Właściwości bakteriobójcze bukwicy powodują, że wydaje się być pomocna w przypadku zatruć lub zaburzeń pokarmowych. Picie odwaru zaleca się przy nieżycie żołądka i jelit, biegunkach, zatruciach pokarmowych, zaburzeniach trawienia, bólach brzucha i wzdęciach. Bukwica w przewodzie pokarmowym hamuje rozwój i niszczy nadmiernie namnażające się drobnoustroje oraz neutralizuje toksyny bakteryjne.
Działanie bakteriobójcze bukwicy przydaje się także w przypadku nieżytu górnych dróg oddechowych. Uważa się ponadto, że działa łagodząco przy astmie dzięki właściwościom przeciwzapalnym. Istnieją też poszlaki, wskazujące że substancje chemiczne, zawarte w bukwicy, obniżają ciśnienie krwi. Stąd sugestia, że warto pic napar z bukwicy, gdy cierpimy na nerwicę, lęki, czy bóle głowy.
Zastosowanie zewnętrzne
Bukwicę zwyczajną można również wykorzystywać do użytku zewnętrznego. Pomaga zwalczać zakażenia bakteryjne i grzybicze skóry, czyraki, wypryski, wrzody i pomaga przy trudno gojących się ranach lub owrzodzenia żylakowatych nóg. Może się także przydać w przypadku nadmiernej potliwości stóp,dzięki właściwościom przeciwbakteryjnym i ściągającym.
Jak zażywać bukwicę?
Do użytku wewnętrznego robimy wywar przez zalanie łyżeczki rozdrobnionego suchego ziela szklanką wody. Następnie zagotowujemy, pozostawiamy pod przykryciem na kilkanaście minut i cedzimy. Pijemy trzy razy dziennie po pół szklanki naparu. W przypadku biegunki warto zrobić odwar, wsypując łyżkę ziół do szklanki wrzącej wody, a następnie gotując pod przykryciem na wolnym ogniu przez 5 minut. Odstawiamy z ognia i pozostawiamy jeszcze na 10 minut, aby odwar wystygł i przecedzamy zioła. Pijemy około pół szklanki na godzinę przed posiłkiem. Porcje dla dzieci muszą być mniejsze. W zależności od wieku podajemy od jednej do trzech łyżek odwaru dziennie.
Zewnętrznie stosujemy nasączając ligninę naparem i okładając chore miejsce (zostawiamy ten okład na skórze na około 15-20 minut) lub stosując kąpiele z dodatkiem zioła.
Środki ostrożności, przeciwwskazania
Nie zaleca się zażywania tego zioła w przypadku niskiego ciśnienia krwi. Ponadto przeciwwskazania obejmują ciążę i okres karmienia piersią. Nie stosujemy też bukwicy, jeżeli w ciągu najbliższych dwóch tygodni czeka nas operacja chirurgiczna.
