Wynalezienie skutecznej szczepionki na malarię - po ponad stu latach prób - to jedno z największych osiągnięć medycyny. - To historyczny moment. Długo oczekiwana szczepionka na malarię do stosowania u dzieci jest przełomem w nauce, walce o zdrowie dzieci i kontroli malarii. Każdego roku może uratować dziesiątki tysięcy młodych istnień - mówił na konferencji prasowej dr Tedros Adhanom Ghebreyesus, szef Światowej Organizacji Zdrowia (WHO).
- Jest to pierwsza szczepionka na malarię, która osiągnęła ten etap zaleceń politycznych. To historyczny moment - przekonuje badacz chorób zakaźnych, dyrektor Światowego Programu Malaria WHO dr Pedro Alonso na konferencji prasowej WHO.
Malaria (dawniej zwana też zimnicą lub febrą) zabija od tysięcy lat. Ta choroba jest prawdopodobnie największym zabójcą ludzi w historii. Współcześnie, według szacunków Światowej Organizacji Zdrowia na malarię zapada co roku około 229 milionów ludzi i aż 94 proc. zarażonych to Afrykanie. Na całym świecie z powodu tej infekcji umiera rocznie 409 tysięcy osób. Malaria zagraża przede wszystkim zdrowiu i życiu najmłodszych, a najbardziej cierpią dzieci mieszkające w Afryce. Na tym kontynencie tylko w 2019 roku na malarię zmarło ponad 260 tysięcy dzieci. Objawy malarii to wysoka gorączka, dreszcze, bóle stawów. W wyniku uszkodzenia czerwonych krwinek choremu grozi anemia hemolityczna.
Chorobę wywołuje przenoszony przez komary pierwotniak z rodzaju Plasmodium (zarodziec). Szczepionka RTS,S została opracowana sześć lat temu po niemal 30 latach badań. Gdy przeszła pozytywnie próby kliniczne wdrożono wieloletni program pilotażowy w ramach którego preparat jest podawany dzieciom w Ghanie, Kenii oraz Malawi. Ten program jest koordynowany przez WHO i wspierany przez kilka organizacji pomocowych, w tym The Global Fund to Fight AIDS, Tuberculosis and Malaria (Światowy Fundusz na rzecz Walki z AIDS, Gruźlicą i Malarią), a prowadzą go Ministerstwa Zdrowia Ghany, Kenii i Malawi.
Jak działa szczepionka RTS,S przeciwko malarii
Szczepionkę na malarię opracowała firma farmaceutyczna GSK przy współpracy afrykańskich naukowców. Do tej pory otrzymało ją ponad 800 tys. dzieci. WHO swoją decyzję oparła na danych z trzeciej fazy badań klinicznych oraz z programu pilotażowego. Szczepionkę oceniła także Europejska Agencja Leków (EMA) i wydała pozytywną rekomendację.
Jest to preparat czterodawkowy. Pierwszą dawkę podaje się w piątym miesiącu życia dziecka, kolejne w szóstym i siódmym miesiącu, a na koniec dawkę przypominającą w osiemnastym miesiącu życia. Aby była skuteczne, konieczne jest przyjęcie wszystkich dawek. Działa przeciwko Plasmodium falciparum, najbardziej śmiercionośnemu pasożytowi wywołującemu malarię i najbardziej rozpowszechnionemu w Afryce.
Szczepionka RTS,S ma korzystny profil bezpieczeństwa. WHO podaje, że do tej pory podano 2,3 mln dawek, a w krajach, w których prowadzono program pilotażowy, odnotowano znaczny spadek (o 30 proc.) liczby ciężkich, śmiertelnych przypadków malarii.
Walkę z komarami roznoszącymi malarię prowadzi się przy użyciu moskitier nasączonych środkami owadobójczymi i różnych innych metod chemicznych. Leczenie opiera się przede wszystkim o chlorochinę, meflochinę, chininę oraz kombinacje kilku leków.
