Czym właściwie jest altruizm? Definicja według Słownika Języka Polskiego PWN przedstawia się następująco: ''kierowanie się w swym postępowaniu dobrem innych, gotowość do poświęceń''. Nieodłączną cechą postępowania danej osoby jest w tym przypadku bezinteresowność. Bez niej nie można mówić o altruizmie. Po raz pierwszy pojęcia tego użył francuski filozof August Comte - miało to miejsce w 1830 r. Chodziło mu o wizję przyszłego społeczeństwa, w którym ludzie mieli nieść pomoc innym bez własnego interesu.
Jak przejawia się altruizm? Co to jest w praktyce? Dyskusje na temat altruizmu prowadzone są nie tylko w ramach oceny działania danej osoby, ale także w postaci debat naukowych. Interesują się tym zagadnieniem przedstawiciele psychologii, ale też etycy czy ekonomiści. Podstawowymi cechami postawy altruistycznej są wspomniana bezinteresowność i gotowość do świadczenia pomocy. Pojawia się w tym miejscu wątpliwość: czy można mówić o altruizmie w sytuacji, gdy pomoc świadczona jest na oczach innych? Uznanie jest przecież formą nagrody. Takich pytań jest oczywiście więcej.
Czy w takim przypadku możemy z pełnym przekonaniem wskazać przykłady altruizmu? Zgoda panuje co do tego, że można dostrzec altruistyczne postawy w drobnych, codziennych czynnościach. Podarowanie kanapki komuś, kto zapomniał drugiego śniadania, wręczenie jałmużny żebrakowi lub pomoc starszej osobie w porządkach wokół domu to dość dobre przykłady. Oczywiście istnieją teorie, że w pewien sposób liczymy na możliwe odwzajemnienie pomocy wtedy, gdy sami znajdziemy się w potrzebie. Jest to jednak dość kontrowersyjna koncepcja. Ciekawe jest to, że przykłady altruizmu można spotkać w świecie zwierząt.
Altruizm a empatia? Okazuje się, że oba zjawiska są ze sobą związane. Jako empatię rozumiemy umiejętność do postawienia się w sytuacji drugiej osoby, zrozumienia jej uczuć i działań. Altruizm jest związany raczej ze sferą działań, ale trudno wyobrazić sobie go właśnie bez empatii. Zdolność do niej jest jedną z cech charakteru altruisty. Innymi są m.in. entuzjastyczne podejście do życia i umiejętność cieszenia się z małych rzeczy.
Jakie konsekwencje może mieć altruizm? Psychologia dowodzi, że to pozytywne zjawisko, niekiedy może przybrać nieoczekiwany wymiar. Mowa o ciemnej stronie takiej postawy. Jest nią niszczący wpływ, jaki może mieć altruizm w skrajnych sytuacjach zarówno dla altruisty jak i osoby przyjmującej pomoc. Chodzi m.in. o niektóre nałogi, gdzie może dojść do współuzależnienia. Niekiedy patologiczny altruizm dostrzegamy w środowisku pracy i skrajnego poświęcenia dla dobra firmy. Bywa też, że osoba doświadczająca przemocy domowej żyje w przekonaniu, że znosząc maltretowanie sprawi, że jej partner się zmieni.
Z jakimi negatywnymi konsekwencjami swojej postawy może spotkać się altruista? Przesadna opiekuńczość może niekiedy prowadzić do wyrzeczenia się siebie i rezygnacji z podstawowych pragnień i planów. To zaś nigdy nie jest czymś dobrym i warto zdawać sobie z tego sprawę.
Zobacz też: Sapioseksualizm: preferencja seksualna, która staje się coraz bardziej popularna