Od lat sporo się mówi o znaczeniu dla zdrowia poziomu cholesterolu we krwi, a dokładniej frakcji HDL, potocznie nazywanej dobrym cholesterolem oraz frakcji LDL, czyli złego cholesterolu. Podczas badań profilaktycznych z pewnością warto też skontrolować cholesterol całkowity. To nie jest zbyt skomplikowana diagnostyka (wystarczy próbka krwi), a dostarczy sporo informacji. Znaczenie ma zarówno wynik powyżej normy, jak i poniżej. Oczywiście, jego ostateczną interpretację zostaw lekarzowi, bo takie nieprawidłowości mogą mieć wiele przyczyn - od banalnych, po bardzo poważne. Nie ma sensu przedwcześnie się martwić, ale też lekceważyć sygnałów ostrzegawczych.
Kiedy poziom cholesterolu całkowitego jest za niski?
Na cholesterol całkowity składa się jego całościowy poziom, dostarczany organizmowi zarówno w pożywieniu, jak i ten wytwarzany w naszej wątrobie oraz ścianach jelit. W sporym uproszczeniu, ale wystarczającym w diagnostyce profilaktycznej, dzielimy go na dwie podstawowe części: złą (frakcja LDL) oraz dobrą (frakcja HDL).
Dopóki cholesterol całkowity nie jest wyraźnie powyżej normy, najczęściej się nim nie przejmujemy (wciąż zdarza się to nawet lekarzom). Dzieje się tak szczególnie wtedy, gdy proporcje między LDL a HDL są zadowalające. Tymczasem niedobór cholesterolu całkowitego może mieć negatywny wpływ na nasze samopoczucie i świadczyć o toczącym się stanie chorobowym w organizmie.
Kiedy mówimy o za niskim cholesterolu całkowitym? Najczęściej przy wyniku poniżej 150 mg/dl, ale podawane normy mają charakter orientacyjny, są nieco różne w zależności od laboratorium, cech osobniczych, etc. Ostatecznie wynik zawsze podlega ocenie lekarza. Uwaga, badanie cholesterolu całkowitego wykonasz bezpłatnie do końca 2021 roku w ramach programy Profilaktyka 40 Plus.
Oczywiście, jednorazowy spadek poziomu cholesterolu nie musi od razu oznaczać poważnego problemu i badanie krwi warto powtórzyć. Szybkiego wyjaśnienia na podstawie dokładnej diagnostyki wymaga sytuacja, gdy poziom cholesterolu całkowitego wynosi mniej niż 120 mg/dl (wg niektórych źródeł 100 mg/dl). To może być "jedynie" skutek niewłaściwej diety, głodówki, osłabienia po chorobie, niedożywienia (nie mylić z niedowagą - niedożywione bywają także osoby otyłe). Trzeba także wykluczyć przyczyny groźniejsze dla zdrowia.
Za niski cholesterol całkowity: uwaga na dzieci
Cholesterol jest niezbędny dla przetrwania naszego gatunku. Wykorzystywany jest bowiem przy produkcji hormonów płciowych (estrogeny, progesteron, testosteron), więc, po części, to dzięki niemu:
- podejmujemy aktywność seksualną,
- kobiety zachodzą w ciążę,
- możliwe jest donoszenie ciąży i narodziny zdrowych ludzi.
Dla najmłodszych cholesterol jest szczególnie ważny, gdyż zapewnia prawidłowy rozwój mózgu. Właśnie dlatego maluchy, zwłaszcza do ukończenia trzeciego roku życia, powinny jeść masło (z wyjątkiem tych uczulonych na białka mleka krowiego lub z innymi przeciwwskazaniami).
Dzięki cholesterolowi możemy produkować żółć i wchłaniać tłuszcze, niektóre witaminy oraz usuwać z organizmu toksyny. Potrzebujemy go, by przyswoić witaminę D. Jako silny przeciwutleniacz stanowi osłonę przed rakiem. Ponieważ uczestniczy w procesie wykorzystania serotoniny, chroni nas przed depresją, zapewnia apetyt na życie.
Niski poziom cholesterolu całkowitego: częste przyczyny
Niezależnie od przyczyny, za niski poziom cholesterolu zwiększa ryzyko nie tylko depresji, ale także choroby afektywnej dwubiegunowej, samobójstw i zachowań agresywnych, gwałtownych. Spada nam odporność i mamy spore trudności, by zwalczyć infekcje. Stajemy się bardziej podatni na choroby wątroby i gruźlicę, a także udar (niedobór prowadzi do niego tak samo, jak nadmiar cholesterolu). Według naukowców z Japonii wyraźnie wzrasta też prawdopodobieństwo zachorowania na raka żołądka.
Skoro to sam nasz organizm wytwarza cholesterol w zależności od potrzeb, skąd się bierze niedobór? Czasowo zakłócić mechanizm mogą przyczyny banalne, o których było wcześniej.
Jeśli leczysz się farmakologicznie z powodu zbyt wysokiego poziomu cholesterolu, spadek może być skutkiem terapii. Koniecznie zwróć na to uwagę lekarzowi prowadzącemu w celu weryfikacji dawkowania. Możliwe, ze w twoim wypadku czasowy niedobór nie jest mniej groźny niż nadmiar (np. przy chorobach układu krążenia), ale trzeba się upewnić, że tak właśnie jest, u lekarza.
Bywa, że niski poziom cholesterolu całkowitego (ale i HDL) to objaw zaburzeń wchłaniania. Mają one różne podłoże (np. genetyczne, infekcyjne) i niejednokrotnie okazują się trudne w leczeniu. Najczęściej zajmuje się nimi lekarz gastrolog - to on zleca komplet specjalistycznych badań i decyduje o ewentualnej konsultacji u innych specjalistów. Do gastrologa kieruje lekarz pierwszego kontaktu.
Niski poziom cholesterolu a wątroba i tarczyca
Ponieważ za produkcję cholesterolu przede wszystkim odpowiada nasza wątroba (ok. 70 proc.), nietrudno zgadnąć, że często to jej choroby stoją za zaburzeniem wytwarzania tego lipidu. Zarówno choroby nowotworowe, marskość jak i stan zapalny (zapalenie wirusowe) wątroby mogą objawiać się właśnie nadmiernym spadkiem poziomu cholesterolu we krwi. Chociaż to bardzo poważne schorzenia, często są rozpoznawane w zaawansowanym stadium. Wątroba to narząd o niezwykłych zdolnościach regeneracyjnych i bardzo długo nie sygnalizuje, że dzieje się z nią coś złego. To mity, że chorzy na wątrobę zawsze mają zażółconą skórę i gałki oczne. Tak być wcale nie musi, stąd zalecenie, by przynajmniej raz do roku, przy okazji kontrolnej morfologii sprawdzić także pracę wątroby. Wystarczy skontrolować poziom bilirubiny oraz enzymów wątrobowych: AspAT, AlAT.
Za niskim stężeniem cholesterolu we krwi może się także kryć nadczynność tarczycy. Ponieważ ten gruczoł ma wpływ niemal na wszystkie procesy w naszym organizmie, a także ogólne samopoczucie, wagę ciała, nawet urodę, nie zaszkodzi przy okazji skontrolować TSH i hormony tarczycy, a w razie jakichkolwiek wątpliwości skonsultować się z endokrynologiem.
Niezaprzeczalnym dowodem na znaczenie cholesterolu w organizmie jest zespół Smith-Lemliego-Opitza (SLOS). To rzadkie zaburzenie genetyczne, prowadzące do znacznego opóźnienia rozwoju umysłowego i różnych deformacji w rozwoju fizycznym, polegające na niezdolności prawidłowej syntezy cholesterolu. Okazuje się, że suplementacja tym lipidem daje szansę chorym na rozpoczęcie chodzenia, spadek agresji i innych zachowań aspołecznych, poprawę wzrostu ciała, mowy (część chorych zaczyna w ogóle mówić, innym komunikacja werbalna, jeśli była, usprawnia się), lepszą pracę układu immunologicznego, spadek napięcia mięśniowego.
