Dysleksja: co to jest? Poznaj definicję
Terminem dość często używanym podczas diagnozowania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się jest dysleksja. Co to jest takiego? Mianem dysleksji określa się specyficzne trudności w nauce czytania i pisania, stwierdzone u ucznia o co najmniej przeciętnym poziomie inteligencji, występujące pomimo stosowania standardowych metod nauczania oraz sprzyjających warunków społeczno-kulturowych. Termin ten pojawił się po raz pierwszy w 1968 roku, podczas Konferencji Neurologów, gdzie został szczegółowo opisany. Zaburzenie to powinno jak najwcześniej zostać poddane fachowej terapii, gdyż może prowadzić do coraz większych problemów z uczeniem się, a w konsekwencji również do zaniżonego poczucia wartości dziecka.
Dysleksja: jak zdiagnozować?
Skąd wiadomo, czy dziecku grozi dysleksja? Jak zdiagnozować to zaburzenie? Objawy mogą pojawić się już w wieku wczesnodziecięcym: jeśli w niemowlęctwie dziecko pomija etap raczkowania, w wieku przedszkolnym ma trudności z zapinaniem guzików, wiązaniem sznurowadeł czy sprawnym posługiwaniem się nożem i widelcem, biega nieporadnie lub nie potrafi złapać piłki, może to sugerować dysleksję rozwojową. Pełne objawy dysleksji pojawiają się we wczesnym wieku szkolnym, a są to m.in.: nieładny charakter pisma, częste mylenie liter, ciągłe popełnianie błędów w zapisie, pisanie wyrazów bezsensownych, brak zrozumienia tekstu czytanego po cichu, mylenie przyimków (pod, nad, od, do), mylenie kierunków prawo-lewo, trudności w uczeniu się na pamięć, zapamiętywaniu sekwencji wyrazów itp. Dysleksję można jednakże zdiagnozować dopiero u dziecka 10-letniego.
Dysleksja: jak leczyć?
Jeśli już dziecko dotknie dysleksja, jak leczyć to zaburzenie, by nie utrudniało ono zanadto dziecku funkcjonowania w szkole? Na pewno nie należy bagatelizować problemu, mitem jest, że dziecko z tego wyrośnie. Dla zdiagnozowania dysleksji konieczne jest przeprowadzenie specjalistycznych testów, które pomogą ocenić możliwości dziecka i wystawić mu zaświadczenie o dysleksji - pomoże ono dziecku kontynuować naukę bez stresu i pozwoli na pracę we własnym tempie. Leczenie dysleksji polega na wykonywaniu w szkole i w domu specjalnych ćwiczeń, które mają poprawić jakość pisania i czytania u dziecka. Ponadto dziecko powinno uczęszczać na zajęcia prowadzone przez psychologa. Choć dysleksji nie da się wyleczyć, można znacząco zminimalizować jej objawy.
Dysleksja: przyczyny zaburzenia
Skąd bierze się dysleksja? Przyczyny tego zaburzenia nie zostały jak dotąd jednoznacznie ustalone. Szacuje się, że zakłócenia pracy ośrodkowego układu nerwowego mogą być skutkiem mikrouszkodzeń mózgu powstałych w czasie ciąży lub porodu. Zdecydowanie częściej jednak przyczyn dysleksji doszukuje się w uwarunkowaniach genetycznych. Prawdopodobnym wydaje się, że za rozwój dysleksji odpowiedzialne są mutacje genu, zlokalizowanego na chromosomie 6, badane są też inne geny i chromosomy.
Dysleksja: rodzaje
Biorąc pod uwagę, że wszelkie trudności w uczeniu się określane są terminem dysleksja, rodzaje dysleksji to:
- dysgrafia - zniekształcenia graficzne pisma,
- dysleksja - trudności w płynnym czytaniu połączone z trudnościami w pisaniu,
- dysortografia - trudności z opanowaniem poprawnej pisowni, przy jednoczesnej znajomości zasad ortograficznych,
- dyskalkulia - trudności w rozwiązywaniu zadań matematycznych,
- dysfonia - ciche i niewyraźne mówienie,
- hiperdysleksja - trudności w czytaniu ze zrozumieniem.
Dysleksja: jak pomóc dziecku?
Gdy podejrzewamy, że naszego malucha może dotknąć dysleksja, jak pomóc dziecku, by jej objawy były jak najmniej dokuczliwe? Choć w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym nie mówi się jeszcze o specyficznych trudnościach w nauce, a jedynie o ryzyku dysleksji, to już w tym czasie warto rozpocząć terapię. Dobrze jest skorzystać z pomocy osoby przeszkolonej, na przykład pedagoga lub psychologa. Absolutnie nie wolno dziecka karać, jeśli nie osiąga ono postępów, trzeba dostrzegać najmniejsze nawet sukcesy i dodawać dziecku wiary w siebie, nagradzając je za kolejne osiągnięcia. Najcenniejszą pomocą dla dyslektyka (lub potencjalnego dyslektyka) jest bowiem wsparcie rodzica. Napotykane trudności mogą u dziecka wywoływać frustrację lub bunt, dlatego wsparcie konieczne jest od jak najmłodszych lat. Wypracowane z dzieckiem schematy współpracy pomogą mu zmierzyć się z wszystkimi trudnościami, jakie spotka na swojej drodze.
Dysleksja: jak pracować z dzieckiem?
Gdy dziecko zostało zdiagnozowane i wiemy, że jego problemem jest dysleksja, jak pracować z dzieckiem dowiemy się z pewnością z zaleceń poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dziecko zarówno w szkole, jak i w domu powinno wykonywać specjalne ćwiczenia, dzięki którym będzie mogło ćwiczyć pisanie i czytanie. Najbardziej skutecznym sposobem pracy z dzieckiem dyslektycznym jest uczenie polisensoryczne, czyli jednoczesne wykorzystanie wielu zmysłów (wzroku, słuchu, kinestezji). Od dzieci z dysleksją nie należy wymagać głośnego czytania na forum całej klasy, czytania długich czytanek oraz pisania dyktand. Niewskazane jest stosowanie rywalizacji oraz omawianie błędów w obecności grupy. Dziecko dyslektyczne powinno być oceniane przede wszystkim za wypowiedzi ustne. Należy mu pozwolić, by jak najdłużej mogło pisać ołówkiem. Dobrze jest, by takie dziecko siedziało w pobliżu nauczyciela, najlepiej w pierwszej ławce. Rodzice powinni wdrażać dziecko do samodzielnego odrabiania prac domowych, jednak ich wsparcie jest nieodzowne. Warto je wspierać w poznawaniu lektur szkolnych, podsuwając audiobooki bądź książki przygotowane specjalnie dla dyslektyków. Ważne jest, by kształtować odporność dziecka na sytuacje trudne oraz wspomagać budowanie przez nie właściwych relacji społecznych.
