Terminem dość często używanym podczas diagnozowania uczniów ze specyficznymi trudnościami w uczeniu się jest dysleksja. Co to jest takiego? Mianem dysleksji określa się specyficzne trudności w nauce czytania i pisania, stwierdzone u ucznia o co najmniej przeciętnym poziomie inteligencji, występujące pomimo stosowania standardowych metod nauczania oraz sprzyjających warunków społeczno-kulturowych. Termin ten pojawił się po raz pierwszy w 1968 roku, podczas Konferencji Neurologów, gdzie został szczegółowo opisany. Zaburzenie to powinno jak najwcześniej zostać poddane fachowej terapii, gdyż może prowadzić do coraz większych problemów z uczeniem się, a w konsekwencji również do zaniżonego poczucia wartości dziecka.
Skąd wiadomo, czy dziecku grozi dysleksja? Jak zdiagnozować to zaburzenie? Objawy mogą pojawić się już w wieku wczesnodziecięcym: jeśli w niemowlęctwie dziecko pomija etap raczkowania, w wieku przedszkolnym ma trudności z zapinaniem guzików, wiązaniem sznurowadeł czy sprawnym posługiwaniem się nożem i widelcem, biega nieporadnie lub nie potrafi złapać piłki, może to sugerować dysleksję rozwojową. Pełne objawy dysleksji pojawiają się we wczesnym wieku szkolnym, a są to m.in.: nieładny charakter pisma, częste mylenie liter, ciągłe popełnianie błędów w zapisie, pisanie wyrazów bezsensownych, brak zrozumienia tekstu czytanego po cichu, mylenie przyimków (pod, nad, od, do), mylenie kierunków prawo-lewo, trudności w uczeniu się na pamięć, zapamiętywaniu sekwencji wyrazów itp. Dysleksję można jednakże zdiagnozować dopiero u dziecka 10-letniego.
Jeśli już dziecko dotknie dysleksja, jak leczyć to zaburzenie, by nie utrudniało ono zanadto dziecku funkcjonowania w szkole? Na pewno nie należy bagatelizować problemu, mitem jest, że dziecko z tego wyrośnie. Dla zdiagnozowania dysleksji konieczne jest przeprowadzenie specjalistycznych testów, które pomogą ocenić możliwości dziecka i wystawić mu zaświadczenie o dysleksji - pomoże ono dziecku kontynuować naukę bez stresu i pozwoli na pracę we własnym tempie. Leczenie dysleksji polega na wykonywaniu w szkole i w domu specjalnych ćwiczeń, które mają poprawić jakość pisania i czytania u dziecka. Ponadto dziecko powinno uczęszczać na zajęcia prowadzone przez psychologa. Choć dysleksji nie da się wyleczyć, można znacząco zminimalizować jej objawy.
Skąd bierze się dysleksja? Przyczyny tego zaburzenia nie zostały jak dotąd jednoznacznie ustalone. Szacuje się, że zakłócenia pracy ośrodkowego układu nerwowego mogą być skutkiem mikrouszkodzeń mózgu powstałych w czasie ciąży lub porodu. Zdecydowanie częściej jednak przyczyn dysleksji doszukuje się w uwarunkowaniach genetycznych. Prawdopodobnym wydaje się, że za rozwój dysleksji odpowiedzialne są mutacje genu, zlokalizowanego na chromosomie 6, badane są też inne geny i chromosomy.
Biorąc pod uwagę, że wszelkie trudności w uczeniu się określane są terminem dysleksja, rodzaje dysleksji to:
Gdy podejrzewamy, że naszego malucha może dotknąć dysleksja, jak pomóc dziecku, by jej objawy były jak najmniej dokuczliwe? Choć w wieku przedszkolnym oraz wczesnoszkolnym nie mówi się jeszcze o specyficznych trudnościach w nauce, a jedynie o ryzyku dysleksji, to już w tym czasie warto rozpocząć terapię. Dobrze jest skorzystać z pomocy osoby przeszkolonej, na przykład pedagoga lub psychologa. Absolutnie nie wolno dziecka karać, jeśli nie osiąga ono postępów, trzeba dostrzegać najmniejsze nawet sukcesy i dodawać dziecku wiary w siebie, nagradzając je za kolejne osiągnięcia. Najcenniejszą pomocą dla dyslektyka (lub potencjalnego dyslektyka) jest bowiem wsparcie rodzica. Napotykane trudności mogą u dziecka wywoływać frustrację lub bunt, dlatego wsparcie konieczne jest od jak najmłodszych lat. Wypracowane z dzieckiem schematy współpracy pomogą mu zmierzyć się z wszystkimi trudnościami, jakie spotka na swojej drodze.
Gdy dziecko zostało zdiagnozowane i wiemy, że jego problemem jest dysleksja, jak pracować z dzieckiem dowiemy się z pewnością z zaleceń poradni psychologiczno-pedagogicznej. Dziecko zarówno w szkole, jak i w domu powinno wykonywać specjalne ćwiczenia, dzięki którym będzie mogło ćwiczyć pisanie i czytanie. Najbardziej skutecznym sposobem pracy z dzieckiem dyslektycznym jest uczenie polisensoryczne, czyli jednoczesne wykorzystanie wielu zmysłów (wzroku, słuchu, kinestezji). Od dzieci z dysleksją nie należy wymagać głośnego czytania na forum całej klasy, czytania długich czytanek oraz pisania dyktand. Niewskazane jest stosowanie rywalizacji oraz omawianie błędów w obecności grupy. Dziecko dyslektyczne powinno być oceniane przede wszystkim za wypowiedzi ustne. Należy mu pozwolić, by jak najdłużej mogło pisać ołówkiem. Dobrze jest, by takie dziecko siedziało w pobliżu nauczyciela, najlepiej w pierwszej ławce. Rodzice powinni wdrażać dziecko do samodzielnego odrabiania prac domowych, jednak ich wsparcie jest nieodzowne. Warto je wspierać w poznawaniu lektur szkolnych, podsuwając audiobooki bądź książki przygotowane specjalnie dla dyslektyków. Ważne jest, by kształtować odporność dziecka na sytuacje trudne oraz wspomagać budowanie przez nie właściwych relacji społecznych.