Zaburzenia osobowości: co to takiego?
Zaburzenia osobowości to bardzo szerokie spektrum objawów, które utrudnia jednoznaczne zdiagnozowanie z jakim problemem mamy do czynienia w przypadku konkretnej osoby. Ogólnie rzecz ujmując u osób cierpiących na zaburzenia osobowości dochodzi do wykształcenia nieprawidłowych cech osobowości, które utrudniają funkcjonowanie w społeczeństwie. Osoby takie zazwyczaj są nieufne, opacznie interpretują opinie innych ludzi, biorą każdą uwagę do siebie. Osoby z zaburzeniami osobowości pozostające w związkach często borykają się z problemem nieufności, bezpodstawnie posądzają partnerów o zdradę itp. Te nie posiadające bliskiej osoby wykazują dużą trudność w nawiązaniu relacji.
Zaburzenia osobowości. Jak je rozpoznać?
Rozpoznanie zaburzeń osobowości wymaga wielkiego doświadczenia, a postawienie trafnej diagnozy jest niezwykle trudne. Dlatego też do terapeutów trafiają zazwyczaj osoby, które mają od dłuższego czasu problemy tej natury. Bodźcem do podjęcia leczenia bywa często rozmowa z bliską osobą, która dostrzeże symptomy zaburzeń w zachowaniu pacjenta. W tym celu konieczna jest jednak dobra znajomość danej osoby i wnikliwa obserwacja jej zachowania.
Zaburzenia osobowości. Rodzaje
Naukowcy rozróżniają wiele rodzajów zaburzeń osobowości. Każdy z nich jest bardzo złożony i wymaga dogłębnego poznania nim zostanie postawiona ostateczna diagnoza. Najczęstsze typy zaburzeń osobowości to:
- osobowość paranoiczna - pacjenci cierpiący na ten rodzaj zaburzeń zazwyczaj są osobami bardzo podejrzliwymi w stosunku do innych; jest to konsekwencją ich przekonania o złych intencjach ludzi; aby chronić się przed nimi podejmują różne, często absurdalne działania; są to osoby skryte, skłonne do wieloletniego trwania w gniewie i złości za wszelkie uczynione im zniewagi.
- osobowość schizoidalna - takie osoby są zazwyczaj indywidualistami; przeważnie wykazują cechy aspołeczne; nie wchodzą w bliższe relacje z innymi ludźmi (brak zainteresowania życiem erotycznym); potrafią całkowicie skoncentrować się na pracy lub hobby, preferują samotność.
- osobowość unikająca - inaczej lękliwa - ludzie dotknięci tym zaburzeniem unikają kontaktów społecznych z obawy przed odrzuceniem; często powodem tego jest niska samoocena.
- osobowość zależna - tu z kolei mamy do czynienia z nadmiernym uzależnieniem osoby w dorosłym wieku od innych ludzi; co ważne nie ma ku temu żadnych przesłanek (np. zdrowotnych); ludzie tacy nie potrafią sobie poradzić bez nieustannego wsparcia i opieki; nie są w stanie podejmować własnych decyzji, są bezradni wobec świata.
- osobowość borderline - z pogranicza - to zaburzenie powoduje, że u pacjenta istnieje bardzo cienka granica między miłością a nienawiścią; potrafi on w krótkim czasie zmienić swój nastrój, zachowanie o 180 stopni; co więcej osobowość typu borderline skłania do podejmowania ryzykownych zachowań, które mogą stanowić zagrożenie nie tylko dla innych, ale nawet dla chorego.
- osobowość anankastyczna - to zaburzenie charakteryzuje się brakiem elastyczności w zachowaniu, ciągłym dążeniem do postępowania według ściśle określonych reguł; pacjenci tacy są chorobliwie perfekcyjni i uwielbiają mieć nad wszystkim kontrolę.
Zaburzenia osobowości. Jak leczyć?
Zaburzenia osobowości traktowane są jako schorzenia natury psychicznej, dlatego podstawowym środkiem w leczeniu ich jest psychoterapia. Terapia w zależności od potrzeb danego pacjenta może mieć charakter indywidualny, grupowy bądź rodzinny. Również czas jej trwania jest zróżnicowany i może wynieść od kilku do kilkudziesięciu miesięcy. O jej powodzeniu możemy powiedzieć wtedy, gdy pacjent zdoła nawiązać z terapeutą na tyle silną relację, że pozwoli mu ona otworzyć się przed nim i dotrzeć do sedna problemów.
Zdarza się, jednak jest to niezwykle rzadkie, że w przypadku zaburzeń osobowości leczenie wspierane jest przez farmakoterapię. Zazwyczaj dzieje się to w przypadku, gdy pacjent oprócz zaburzeń osobowości wykazuje symptomy depresji lub innych schorzeń psychicznych.
Zaburzenia osobowości. Najczęstsze objawy
Objawy zaburzeń osobowości pojawiać mogą się już we wczesnej młodości. Należy do nich nadmierne wycofanie, unikanie kontaktów towarzyskich, nieufność wobec świata i innych ludzi. W zależności z jakim rodzajem zaburzenia mamy do czynienia dalsze objawy mogą być bardziej specyficzne. Na tym etapie najlepszym rozwiązaniem jest wizyta u terapeuty, któremu będzie łatwiej odkryć przyczyny i rodzaj występującego zaburzenia.
Zaburzenia osobowości. Przyczyny powstawania
Przyczyny zaburzeń osobowości najczęściej są bardzo złożone. Wskazuje się, że najczęściej pojawiają się one w okresie dojrzewania, który jest wyjątkowo trudnym czasem dla kształtującej się osobowości młodego człowieka. Do ich powstania mogą przyczynić się czynniki zewnętrzne, jak np. trudna sytuacja rodzinna, rozwód rodziców, brak wsparcia z ich strony, ale też traumatyczne doznania, jak np. molestowanie czy maltretowanie fizyczne i psychiczne.
Zaburzenia osobowości. Przykłady
Zaburzenia osobowości przykładów mają niezwykle wiele. Jednym z ich rodzajów jest tzw. drama queen, fachowo zwana osobowością histrioniczną. Osoby nią dotknięte odczuwają ciągłą potrzebę znajdowania się w centrum zainteresowania. Aby osiągnąć swój cel potrafią wymyślać różnego rodzaju historie, zachowywać się w sposób nadmiernie egzaltowany czy wręcz uwodzicielski - wszystko po to, aby cała uwaga otoczenia skoncentrowana była na nich.
Zobacz też: Depresja dwubiegunowa - objawy, przyczyny, leczenie
