Immunoglobuliny IgA to jeden z typów przeciwciał wytwarzanych przez układ immunologiczny do ochrony przed patogenami. Wiadomo, że odgrywają kluczową rolę w walce z drobnoustrojami atakującymi śluzówkę. IgA występują głównie w ślinie, w śluzie dróg oddechowych, w sokach jelitowych oraz - w niewielkiej ilości - w osoczu krwi. Teraz międzynarodowy zespół naukowców odkrył, że przeciwciała typu IgA mogą chronić także przed patogenami nieśluzówkowymi, takimi jak zarodziec sierpowaty (Plasmodium falcipatum), jeden z pięciu gatunków zarodźca wywołujących malarię.
Do infekcji dochodzi w wyniku ugryzienia przez komary z rodzaju Anopheles, które wraz ze swoją śliną przekazują pasożyta dalej. Sporozoity (inwazyjna postać zarodźca) przemieszczają się wraz z krwioobiegiem żywiciela do wątroby i śledziony, gdzie zapoczątkowują chorobę. Namnażające się sporozoity niszczą czerwone ciałka krwi (erytrocyty), następnie przechodzą kolejne cykle rozwojowe, aż trafiają z powrotem do organizmu komara.
Malaria jest chorobą pasożytniczą, która według danych Światowej Organizacji Zdrowia (WHO), zabija rocznie ponad 400 tys. osób na świecie, przede wszystkim dzieci poniżej piątego roku życia (67 procent ofiar). Malaria atakuje co roku od 200 do 400 milionów ludzi, głównie w regionach tropikalnych (tzw. tropikalny "pas malarii" półkuli południowej). Objawy to wysoka gorączka, dreszcze, bóle stawów. W wyniku uszkodzenia czerwonych krwinek choremu grozi anemia hemolityczna. Obecnie prowadzone są badania kliniczne potencjalnej szczepionki na malarię. Wstępne dane mówią o 77 proc. skuteczności testowanego preparatu.
Przeciwciało IgA na froncie walki z malarią
Międzynarodowy zespół naukowców skoncentrował się na badaniu odpowiedzi immunologicznej na zakażenie przez zarodźca sierpowatego, który uchodzi na najbardziej zjadliwy i śmiercionośny wśród malarycznych patogenów.
- Od osób odpornych na malarię wyizolowaliśmy kilka przeciwciał typu IgA i wszczepiliśmy je chorym myszom. Zauważyliśmy, że po pewnym czasie obciążenie pasożytami w wątrobie zwierząt znacznie się zmniejszyło - wyjaśnia jeden z autorów badania, dr Joshua Tan z Narodowego Instytutu Alergii i Chorób Zakaźnych (NIAID) w Bethesda (USA).
Przeciwciała typu IgA są częścią odpowiedzi tzw. adaptacyjnego (swoistego) układu immunologicznego. Za wytwarzanie IgA, podobnie jak za powstanie wszystkich innych immunoglobulin (IgG, IgM, IgD, IgE) odpowiadają tzw. komórki plazmatyczne pobudzane do działania przez limfocyty B.
Przeciwciała IgA pochodziły od osób zamieszkujących Mali, kraj w Afryce Zachodniej, gdzie obserwuje się naturalną odporność na malarię. W jaki sposób zadziałały podczas doświadczeń z myszami?
- Przeciwciało IgA, nazywane MAD2-6, przyłącza się do epitopu (fragment antygenu łączący się bezpośrednio z wolnym przeciwciałem) na końcu aminowego białka okołosporozoitowego (circumsporozoite protein - CSP) dominującego na powierzchni pasożyta. To działanie pomaga zneutralizować zarodźca - wyjaśniają naukowcy w artykule opublikowanym w czasopiśmie "Science Translational Medicine".
Białko CSP jest białkiem wydzielanym w stadium sporozoitu - inwazyjnej formy pasożyta malarii (Plasmodium sp.). Jest także antygenowym celem szczepionki przeciw malarii obecnie poddawanej próbom klinicznym.
Autorami badania są naukowcy z: Walter Reed Army Research Institute, Johns Hopkins University, The Skaggs Institute for Chemical Biology oraz Massachusetts Institute of Technology. Ponadto w badaniach udział wzięli naukowcy z University of Sciences, Technique and Technology w Bamako (Mali).
