Profilaktyka przedekspozycyjna HIV (PrEP) - co to jest?
Profilaktyka przedekspozycyjna HIV (ang. pre-exposure prophylaxis - PrEP) to zapobieganie zakażeniu wirusem poprzez regularne przyjmowanie tabletek z lekami hamującymi namnażanie się patogena. Zaleca się, aby tego typu środki ostrożności stosowały osoby, podejmujące ryzykowne zachowania seksualne (np. bez prezerwatywy), często zmieniające partnerów seksualnych, a także przyjmujące dożylnie narkotyki.
W ramach PrEP zażywa się dwa leki antyretrowirusowe w jednej tabletce. Są to tenofovir oraz emtrycytabina. Lek przyjmujemy raz dziennie. Tego typu profilaktyka ma sens, gdy zastosujemy ją zanim dojdzie do zakażenia, a zatem przed seksem lub wstrzyknięciem narkotyku oraz przez pewien czas po ekspozycji.
Badania kliniczne wykazały skuteczność łączonych tabletek tenofoviru i emtrycytabiny. Ich działanie polega na blokowaniu replikacji wirusa, co zmniejsza miano wirusa i ryzyko zakażenia. Tabletki zadziałają tylko jeśli będą przyjmowane regularnie. Ochrona przed HIV w przypadku homoseksualnych kontaktów analnych pojawia się po 7 dniach regularnego przyjmowania leku. PrEP w przypadku receptywnych stosunków dopochwowych i dożylnego używania narkotyków zaczyna spełniać swoją ochronną funkcję po 20 dniach zażywania leków.
Światowa Organizacji Zdrowia (WHO), promująca PrEP podaje, że tego typu profilaktyka niemal w 100 procentach chroni przed zakażeniem. Nie oznacza to, że obroni nas przed innymi chorobami roznoszonymi drogą płciową, dlatego nadal powinniśmy stosować prezerwatywy.
- PrEP nie powinien zastępować ani konkurować ze skutecznymi i ugruntowanymi interwencjami zapobiegającymi HIV, takimi jak używanie prezerwatyw przez osoby świadczące usługi seksualne i przez mężczyzn uprawiających seks z mężczyznami - pisze WHO.
W Polsce leki stosowane w profilaktyce przedekspozycyjnej HIV (PrEP) nie są refundowane. Wypisywane są przez lekarza po uprzednim badaniu krwi, próbach wątrobowych, badaniu poziomu kreatyniny, a także ogólnym badaniu moczu. Leki mogą powodować lekkie efekty uboczne, takie jak nudności i niewielkie problemy żołądkowe.
Profilaktyka poekspozycyjna (PEP)
PEP, czyli profilaktyka poekspozycyjna polega na podaniu leków mających chronić przed chorobą w przypadku osób, które miały kontakt seksualny z zakażoną osobą (u której poziom wirusa jest wykrywalny). PEP jest także dla osób, które mogły zostać zarażone w wyniku napaści seksualnej lub też miały kontakt z dużą ilością krwi, na przykład jako ofiary napadu.
W tym przypadku ważne jest, aby leczenie rozpocząć do 48 godzin po tym wydarzeniu (maksymalnie do 72 godzin), nie czekając na wyniki badania krwi. Wtedy kuracja zadziała. Po jak najszybszym przyjęciu pierwszej dawki leków należy wykonać takie badania jak: morfologia, kreatynina, HIV 4 gen combo oraz próby wątrobowe.
