Odpowied¼ zapalna organizmu to potê¿na broñ. Jej oznaki to rozszerzaj±ce siê naczynia krwiono¶ne i podniesienie siê temperatury w miejscu infekcji, gdy do uszkodzonej lub zainfekowanej tkanki docieraj± przeciwcia³a i komórki odporno¶ciowe i rozpoczynaj± swoj± "pracê". Gdy patogen zostaje unieszkodliwiony, a uszkodzone komórki usuniête, rozpoczyna siê powolny powrót do homeostazy i odbudowa zniszczeñ. Ale nie zawsze tak siê dzieje. Czasem dochodzi do zak³ócenia precyzyjnego mechanizmu i stan zapalny utrzymuje siê nadal.
Przewlek³y stan zapalny sam zaczyna teraz zagra¿aæ zdrowiu organizmu. Dochodzi do wewnêtrznych uszkodzeñ, zniszczenia skóry, tkanki w stawach itp., zwiêksza siê ryzyko rozwoju raka. Do powstania przewlek³ego stanu zapalnego mo¿e doj¶æ w wyniku infekcji bakteryjnych i wirusowych (jak na przyk³ad zaka¿enie SARS-CoV-2 czy bakteri± Helicobacter pylori).
Jak dochodzi do przewlek³ego zapalenia?
Opublikowane w³a¶nie badania wskazuj±, ¿e za nieproporcjonalnie siln± odpowiedzi± zapaln± stoi niewielki wzrost ilo¶ci pojedynczego bia³ka o nazwie NOD1. Jest to cz±steczka która stymuluje reakcje prozapalne i przeciwbakteryjne wewn±trz komórki. Jest aktywowana przez okre¶lone zwi±zki chemiczne, które maj± w swojej otoczce niektóre patogeny.
Stan zapalny jest tak naprawdê procesem korzystnym dla komórki. Jest to z³o¿ona odpowied¼ biologiczna na szkodliwe bod¼ce, takie jak patogeny, uszkodzenie tkanek lub czynniki dra¿ni±ce. Poprzez reakcjê zapaln± organizm broni siê usuwaj±c zagra¿aj±ce mu czynniki czy drobnoustroje oraz inicjuj±c naprawê tkanek. Brak reakcji zapalnej jest wiêc gro¼ny, poniewa¿ nic wtedy nie stoi na przeszkodzie, aby patogen zniszczy³ organizm.
Istnieje jednak drugie niebezpieczeñstwo, gdy stan zapalny siê nadmiernie siê przed³u¿a - organizm "nie wy³±cza" alarmu. W wyniku nadaktywno¶ci komórek produkowanych przez uk³ad immunologiczny dochodzi do zniszczeñ i rozwoju chorób nazywanych autoimmunologicznymi, takich jak reumatoidalne zapalenie stawów i wielu innych, w tym tak¿e raka. Przewlek³e zapalenie prowadzi do ci±g³ych uszkodzeñ komórek w miejscu zapalenia, które s± jakby jednocze¶nie naprawiane i niszczone, towarzyszy te¿ temu zmiana rodzaju komórek obecnych w miejscu zapalenia. Pojawiaj± siê komórki rakowe.
- Uwa¿a siê, ¿e przewlek³e zapalenie wywo³uje onkogenezê na wiele sposobów, w³±czaj±c w to wyzwalanie samego procesu transformacji i zapewnienie odpowiedniego ¶rodowiska dla proliferacji transformowanych komórek - pisz± autorzy artyku³u opublikowanego w czasopi¶mie "Science Signaling" ze startupu SEngine Precision Medicine w Seattle. Naukowcy prowadzili badania nad przyczynami przewlek³ego zapalenia i odkryli rolê, jak± pe³ni bia³ko NOD1 w inicjowaniu tego procesu.
- NOD1 to wszechobecny wewn±trzkomórkowy wrodzony czujnik zaka¿enia drobnoustrojami, który wyczuwa kwas mezo-diaminopimelonowy, sk³adnik bakteryjnego peptydoglikanu - tak badacze definiuj± to kluczowe dla procesu zapalnego bia³ko (kwas mezo-diaminopimelonowy i peptydoglikan to sk³adniki, z których zbudowana jest ¶ciana komórkowa niektórych drobnoustrojów, w tym bakterii Helicobacter pylori).
Naukowcy zauwa¿aj±, ¿e aktywno¶æ bia³ka NOD1 jest powi±zana z rozwojem raka ¿o³±dka. NOD1 wykrywa obecno¶æ bakterii Helicobacter pylori, wywo³uj±cej przewlek³e zapalenie przewodu pokarmowego, wrzody i raka ¿o³±dka. Gdy bia³ko NOD1 "zauwa¿a" bakterie, inicjuje odpowied¼ zapaln± maj±c± na celu zwalczenie infekcji. Jest to jednak bakteria niezwykle trudna do pokonania. Jak wykazuj± badania, powi±zana jest z ró¿nymi chorobami, w tym z zapaleniem przyzêbia, idiopatyczn± plamic± ma³op³ytkow±, mia¿d¿yc± têtnic, chorobami autoimmunologicznymi skóry, a nawet z chorobami mózgu.
- Nawet niewielkie zmiany w poziomie bia³ka NOD1 wp³ywaj± na przed³u¿anie siê stanu zapalnego i sprzyjaj± pojawianiu siê onkogenów - przekonuj± naukowcy.
¬ród³a: MedicalXPress.com, Science Signaling
