Zdaniem urzêdników NFZ wystarczy, ¿e placówka medyczna, która ma kontrakt z funduszem, pobierze odpowiedni± aplikacjê, a korzystanie z przys³uguj±cej refundacji na wyroby medyczne przez pacjentów jest lekkie, ³atwe i przyjemne, analogicznie jak przy e-receptach na leki. Problem w tym, ¿e lekarze aplikacji nie pobieraj±, a przymusu nie ma.
Tak by³o
Zgodnie z przepisami obowi±zuj±cymi jeszcze w ubieg³ym roku, ¿eby uzyskaæ imponuj±c± dop³atê do szkie³ korekcyjnych z NFZ (do oprawek okularowych dofinansowania nie ma wcale) w wysoko¶ci 17,5 z³ na jedno szk³o lub 35 z³ (przy wadzie wiêkszej, co najmniej +/- 6 dioptrii), nale¿a³o:
- U lekarza (w tym konkretnym przypadku - okulisty), lub innej osoby uprawnionej do wystawienia wniosku, uzyskaæ pisemne zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne.
- Odwiedziæ najbli¿szy oddzia³ NFZ, niejednokrotnie oddalony wiele kilometrów od miejsca zamieszkania (opcjonalnie wys³aæ wniosek poczt± i czekaæ w nieskoñczono¶æ na odpowied¼, lub zatwierdziæ wniosek w NFZ przez pe³nomocnika).
- W przypadku pozytywnej weryfikacji wniosku przez NFZ (w praktyce - przystawieniu piecz±tki w okienku, po odstaniu w d³ugiej kolejce), udaæ siê dopiero do punktu sprzeda¿y i zamówiæ potrzebny wyrób (w tym przypadku szk³a).
Opcja pe³nomocnika przeznaczona by³a przede wszystkim dla osób niepe³nosprawnych. Ich opiekunowie, chc±c podopiecznych zaopatrzyæ np. w materia³y ch³onne (pieluchy dla doros³ych), musieli regularnie przechodziæ przez procedurê i je¼dziæ do siedziby funduszu, bo obowi±zuj± limity realizacyjne (90 sztuk pieluch na miesi±c, zlecenie mo¿e byæ wystawione nawet na rok, ale jednorazowa realizacja mo¿e dotyczyæ maksymalnie sze¶ciu miesiêcy).
Najzwyklejsze szk³a korekcyjne, ¿adne antyrefleksy czy specjalnie utwardzane, to wydatek nawet kilkuset z³otych (nie mówi±c ju¿ o oprawie). Dojazd do siedziby NFZ kosztuje i nie musi to byæ tylko cena biletu komunikacji miejskiej, bo osoby z mniejszej miejscowo¶ci te¿ musz± jechaæ do w³a¶ciwego oddzia³u NFZ, a te s± zlokalizowane w miastach wojewódzkich.
Trudno uwierzyæ, ¿e w XXI wieku to mog³o tak wygl±daæ, ale jeszcze trudniej, ¿e czêsto nadal tak wygl±da.
Tak jest
Teoretycznie od stycznia 2020 dzia³a e-zlecenie na wyroby medyczne (eZWM). W kwietniu, ze wzglêdu na pandemiê, system zosta³ jeszcze usprawniony i w³a¶ciwie wszystko mo¿na za³atwiæ zdalnie, ³±cznie z dostarczeniem potrzebnego sprzêtu do domu. To system elektroniczny, z za³o¿enia bardzo podobny do e-recept. Pacjent ju¿ nie musi potwierdzaæ swoich uprawnieñ w siedzibie najbli¿szego oddzia³u wojewódzkiego funduszu, bo otrzymuje kod wygenerowany przez lekarza. Kod, który mo¿na uzyskaæ nawet podczas teleporady, mo¿na podaæ w aptece czy w punkcie sprzeda¿y, który ma podpisan± umowê z NFZ, a towar mo¿e byæ dostarczony do domu przez kuriera...
Brzmi piêknie? Rzeczywi¶cie, system jawi siê imponuj±co w listopadowej odpowiedzi wiceministra Macieja Mi³kowskiego na interpelacjê pos³anki Ma³gorzaty Chmiel (PO), która podnosi³a, ¿e obecne rozwi±zanie jest pracoch³onne i skomplikowane, a pracownicy punktów sprzeda¿y narzekaj±, ¿e za³atwienie wszelkich formalno¶ci nara¿a ich na d³ugi kontakt z pacjentami i stanowi tak¿e zagro¿enie dla chorych. Sugerowa³a, ¿e rozwi±zanie analogiczne do e-recept (bo obecny system w opinii zainteresowanych takim wcale nie jest) by³oby czytelniejsze i wygodne. Minister nie pozostawia jednak z³udzeñ - resort nie przewiduje takich zmian.
Niew±tpliwie jest jaki¶ problem, bo o tym, ¿e skorzystanie z refundacji do okularów na nowych zasadach jest niemo¿liwe dla wielu pacjentów, przekona³am siê sama. Utratê potencjalnej dop³aty 35 z³otych przebola³am, ale postanowi³am sprawdziæ, co spotyka pacjenta, który jednak chcia³by skorzystaæ ze swoich praw. Zw³aszcza, ¿e s± pacjenci lub ich opiekunowie, którzy o refundacjê ubiegaj± siê systematycznie, jest przyznawana pacjentom ob³o¿nie chorym, starszym, wiêc system powinien byæ maksymalnie przejrzysty i przyjazny. Im d³u¿ej zajmujê siê tym tematem i rozmawiam z kolejnymi urzêdnikami, tym mniej rozumiem.
Jednak trzeba jechaæ do NFZ
W listopadzie dowiedzia³am siê od okulisty, u którego by³am w ramach NFZ, chocia¿ w placówce nale¿±cej do grupy PZU (PZU Zdrowie), ¶wiadcz±cej równie¿ us³ugi komercyjne, ¿e potrzebujê zmieniæ szk³a w okularach. Nie spodziewam siê, ¿e w³a¶nie w tej placówce mo¿na napotkaæ na wyj±tkowe utrudnienia z systemem informatycznym, brakiem profesjonalizmu pracowników czy nieznajomo¶ci± przepisów. To w³a¶nie czê¶æ grupy PZU, wed³ug informacji przekazanych przez ministra Adama Niedzielskiego, obs³uguje wdro¿ony w³a¶nie system Domowej Opieki Medycznej dla chorych z COVID-19, którzy nie wymagaj± hospitalizacji. Program opiera siê na zdalnym nadzorze i systemie szybkiego powiadamiania. Wi±¿e siê z gromadzeniem poufnych danych o pacjentach, wiêc w zasadzie nie mog³am trafiæ w lepsze rêce w zakresie mo¿liwo¶ci technologicznych i profesjonalizmu informatycznego.
Dosta³am jednak od lekarza zlecenie na zaopatrzenie w wyroby medyczne w wersji papierowej (kopie w galerii) i nawet nie pojawi³a siê sugestia, ¿e mog³oby byæ inaczej. Zosta³am równie¿ powiadomiona o nale¿nej refundacji do szkie³ korekcyjnych, ale zarazem poinformowana, ¿e je¶li chcê z niej skorzystaæ, muszê jechaæ do siedziby NFZ przy ulicy Cha³ubiñskiego w Warszawie "po piecz±tkê, bo tak niestety jest". Nikt nie wspomnia³ o mo¿liwo¶ci przesy³ania skanów, maili itd. Piecz±tka mia³a byæ przystawiona fizycznie przed z³o¿eniem zlecenia u optyka, wiêc niby jak to mia³oby siê odbyæ?
W zasadzie ju¿ chcia³am daæ sobie spokój, ale w NFZ uzyska³am informacjê, ¿e z innymi wyrobami medycznymi te¿ tak jest i niestety "ludzie stoj± w kolejce, a teraz to musz± zostaæ przed budynkiem, bo jest pandemia". Czyli: niepe³nosprawni, starsi, przewlekle chorzy, potrzebuj±cy pieluch, wózków, protez, ortez? Tak, je¶li lekarz nie wystawi im eZWM, a "nikt go do tego nie mo¿e zmusiæ". Nic siê nie zmieni³o.
Wiêcej ni¿ ba³agan
Logiczne wyda³o mi siê skorzystanie z informacji na oficjalnym Portalu eZWM-NFZ , bo spodziewa³am siê znale¼æ tam poradnik dla pacjenta, obja¶niaj±cy nowe przepisy, zasady refundacji, nale¿ne uprawnienia, odpowiedzi na najczêstsze pytania o nowe przepisy. Nie ma ¿adnego poradnika. To serwis dostêpny jedynie dla ¶wiadczeniodawców, zamkniêty. Najwyra¼niej sztuczne bariery dla pacjentów wszystkim odpowiadaj± - refundacja w zasadzie jest, ale na tyle ma³a i trudno dostêpna, ¿e wielu chorych z niej rezygnuje. To op³acalna fikcja.
Informacje na stronach aptek, optyków czy sklepów ze sprzêtem rehabilitacyjnym te¿ niewiele wyja¶niaj±, chocia¿ niejednokrotnie s± przygotowywane przez osoby "odpowiedzialne za kontakty z NFZ". Na jednych mo¿na przeczytaæ, ¿e prowadz± sprawn± obs³ugê pacjentów w ramach systemu e-ZWM, na innych, ¿e konieczne jest dostarczenie wszystkich czterech stron wydrukowanego zlecenia z tego systemu i niemo¿liwy jest obrót dokumentów elektronicznych, na jeszcze innych, obja¶niaj±cych w tytule, ¿e dotyczy zasad obowi±zuj±cych w 2020 roku nadal pacjent jest odsy³any do NFZ z wersj± papierow±, a nawet dodatkowo ostrzegany, ¿e je¶li nie ma wszystkich stron zlecenia, to nie dostanie piecz±tki. Chocia¿ na moim zleceniu jest numeracja stron 1-4, do rêki dosta³am tylko dwie strony...
Najwyra¼niej nie tylko pacjenci nie s± jasno informowani o "nowych" zasadach, chocia¿ zaraz minie rok od ich wdro¿enia. Osoby, które z systemem maj± kontakt na co dzieñ, s± równie¿ zdezorientowane. Ju¿ w marcu tego roku Centrala NFZ wyda³a komunikat, z którego wynika, ¿e wszystko mo¿na przeprowadziæ zdalnie - zlecenie mo¿e byæ uzyskane podczas teleporady, potwierdzenie uprawnienia do refundacji mo¿e odbyæ siê zdalnie lub z wykorzystaniem metod teleinformatycznych, przesy³ka dostarczona przez kuriera... Wiêc dlaczego to nie dzia³a?
Mamy odpowied¼...
Nieoficjalnie dowiedzia³am siê w NFZ, ¿e s³abym ogniwem s± lekarze. Nie chc± ¶ci±gaæ aplikacji i informowaæ pacjentów o mo¿liwych rozwi±zaniach. Je¶li to prawda, to dlaczego niezadowoleni s± sprzedawcy? Dlaczego warunkiem zawarcia kontraktów w 2021 roku nie jest korzystanie z aplikacji?
Pe³n± tre¶æ planowanej publikacji wraz pytaniami o skalê problemu czy ¶cie¿kê odwo³awcz±, z której mo¿e skorzystaæ pacjent, przekaza³am oficjalnie dwa tygodnie temu do Centrali NFZ. Uzyskana odpowied¼ nie rozwiewa jednak w±tpliwo¶ci.
Fundusz poinformowa³, ¿e 15 539 ¶wiadczeniodawców w ca³ej Polsce, na podstawie umowy z NFZ, mo¿e wystawiaæ zlecenia, a realizowaæ je: 12 577 ¶wiadczeniodawców. Liczba pacjentów, którzy zrealizowali chocia¿ jedno zlecenie, przekroczy³a 1 250 tysiêcy. Zarazem: liczba ¶wiadczeniodawców, którzy wys³ali chocia¿ jeden dokument do systemu eZWM (z konta ¶wiadczeniodawcy) to 66 269. Liczba zleceñ zrealizowanych na okulary/soczewki kontaktowe: 283 826.
Niestety, te liczby bez kontekstu wci±¿ niczego nie wyja¶niaj±. ¦wiadczeniodawcy mog± wystawiaæ zlecenia, ale czy wystawiaj± je elektroniczne? Ilu tego nie robi? Jaki procent pacjentów wci±¿ jest zmuszanych do wycieczek do oddzia³ów NFZ?
Zaraz po uzyskaniu pierwszej odpowiedzi z NFZ, zwróci³am siê z pro¶b± o jej uzupe³nienie i wyja¶nienia. Okres ¶wi±teczny mocno to utrudnia. Tematu jednak nie zostawiamy, zw³aszcza, ¿e NFZ zapowiada przej¶cie na pe³ny system elektroniczny i bêdziemy siê temu procesowi przygl±daæ.
W uzyskanej odpowiedzi s± jednak informacje bardzo przydatne dla pacjenta.
Informator NFZ dotycz±cy eZWM (do¶æ ogólnikowy, ale przynajmniej z odno¶nikami do rozporz±dzeñ) znajdziesz TUTAJ.
NFZ wnosi te¿, by zg³aszaæ ewentualne problemy z systemem elektronicznym. Z do¶wiadczeñ wielu ¶wiadczeniodawców wynika, ¿e sygna³y przekazywane do Funduszu rzeczywi¶cie nie s± lekcewa¿one, wiêc zapewne warto zg³aszaæ nieprawid³owo¶ci dla dobra nas wszystkich.
W ka¿dej sytuacji, w której pacjent ma problem z uzyskaniem pomocy medycznej lub ¶wiadczenia, mo¿e zg³osiæ taki fakt do swojego oddzia³u wojewódzkiego NFZ lub np. dzwoni±c pod numer bezp³atnej, ca³odobowej infolinii 800 190 590. Ka¿da tego typu sprawa jest przez nas wyja¶niana
- zapewnia Sylwia W±drzyk, dyrektor Biura Komunikacji Spo³ecznej Narodowego Funduszu Zdrowia.
