Brusznica - charakterystyka rośliny
Brusznica, a właściwie borówka brusznica (Vaccinium vitis-idaea L.) to wieloletnia roślina z rodziny wrzosowatych. Rośnie w stanie dzikim w umiarkowanej i chłodnej strefie na półkuli północnej, najchętniej w lasach sosnowych i mieszanych, umiarkowanie suchych, gdzie wchodzi w skład runa leśnego. Występuje zarówno w górach, jak i na terenach nizinnych. Popularnie nazywana borówką czerwoną. Można też spotkać się z innymi określeniami brusznicy, takimi jak czerwona jagoda, borówka wiecznozielona, borówka leśna.
Jest niewielką krzewinką osiągającą wysokość 15-25 cm. Ma zimotrwałe lekko skórzaste liście i czerwieniejące w miarę dojrzewania, małe owoce w kształcie kulki (jagody). Mają gorzko-kwaskowaty smak. Roślina może owocować nawet dwukrotnie w ciągu roku.
Brusznica jest zarówno rośliną leczniczą, jak i kulinarną. Robi się z niej dżemy i galaretki, dobrze komponujące się mięsem, w tym z dziczyzną. Można brusznicę wykorzystać do zrobienia domowych nalewek.
Brusznica (borówka brusznica) jako roślina lecznicza
Jako surowiec farmaceutyczny służą liście oraz owoce brusznicy. Liście i owoce zbiera się od czerwca do końca września i suszy w suszarniach.
Liście rośliny zawierają takie bioaktywne składniki jak:
- arbutyna (związek z grupy glikozydów fenolowych) - ma działanie moczopędne i dezynfekujące drogi moczowe
- garbniki - działają przeciwzapalnie, przeciwbakteryjnie, ściągająco, hamują biegunkę zmniejszając płynność stolca, poprawiają trawienie
- rutyna i hesperydyna, antyocyjany - te flawonoidy są odpowiedzialne za czerwony lub fioletowy kolor jagód, mają działanie przeciwzapalne, przeciwutleniające i oczyszczające. Wzmacniają ścianki naczyń włosowatych.
- witaminy, w tym witaminy A oraz C oraz z grupy B
- kwasy organiczne
Ekstrakt z liści brusznicy zwalcza niektóre bakterie, w tym Heliobacter pylori, która jest odpowiedzialna za rozwój wrzodów żołądka i dwunastnicy. Działa korzystnie na błonę śluzową żołądka i pomaga usunąć toksyny.
Owoce brusznicy zawierają związki regulujące trawienie. Warto je spożywać w trakcie diety odchudzającej, ponieważ reguluje wydzielanie przez trzustkę enzymu lipazy trzustkowej, biorącej udział w trawieniu tłuszczów i zmniejsza uczucie ciężkości po zjedzeniu tłustego pokarmu.
Brusznica (borówka brusznica) - właściwości lecznicze
Liście brusznicy wykorzystywane są od lat do leczenia wspomagającego przy chorobach układu moczowego. Mają bowiem działanie moczopędne i antyseptyczne, pomagają zatem zwalczać zakażenia dróg moczowych. Wyciąg z liści brusznicy poleca się w leczeniu kamicy nerkowej oraz przy stanach zapalnych nerek i infekcjach układu moczowego. Brusznica działa antyseptycznie (dezynfekująco) zarówno na układ moczowy, jak i pokarmowy.
Liście mają także właściwości ściągające, składniki zawarte w wyciągu z liści, przede wszystkim garbniki, obkurczają błony śluzowe przewodu pokarmowego, dlatego mogą być pomocne przy biegunkach. Ekstrakt zmniejsza ilość toksyn w organizmie, a ponadto likwiduje wzdęcia. Może być stosowany ponadto w kamicy żółciowej. Związki zawarte w liściach uszczelniają naczynia włosowate i zmniejszają ich stan zapalny.
Skutki uboczne zażywania brusznicy mogą wystąpić po dłuższym stosowaniu, dlatego nie zaleca się zażywania jej dłużej niż przez kilka dni. Możemy doświadczyć bólu żołądka, nudności, czy wymiotów. Nie powinno się podawać wyciągów z brusznicy dzieciom poniżej 12-tego roku życia.
Brusznica (borówka brusznica) - inne zastosowania
Borówka brusznica wchodzi w skład niektórych dermokosmetyków, ma bowiem właściwości rozjaśniające plamy pigmentacyjne na skórze. W kuchni borówka brusznica używana jest do produkcji sosu Cumberland. Ponadto dobrze komponuje się w mięsem i serami, dodawana jest zatem do takich potraw w formie galaretki lub konfitury. Owoce brusznicy nie nadają się do zjadania na surowo.
Z brusznicy możemy też zrobić pyszne nalewki, które w dodatku zachowują właściwości lecznicze samej rośliny.
