Skóra atopowa: co to takiego?
Skóra atopowa, czyli skóra dotknięta atopowym zapaleniem, jest bardzo wrażliwa na podrażnienia. Przyczyna choroby tkwi najprawdopodobniej w genach, a jej objawy pojawiają się bezpośrednio po kontakcie z alergenem. Już niewielka dawka alergenu zawartego w pożywieniu, czy też w powietrzu wywołuje u chorego nadmierną produkcję przeciwciał klasy IgE, skierowanych przeciwko alergenom i odpowiedzialnych za rozwój alergii. W ten sposób dochodzi do gwałtownej i niezwykle silnej reakcji alergicznej.
Skóra atopowa jest przesuszona i skłonna do podrażnień, toteż wymaga specjalistycznej pielęgnacji. Atopowe zapalenie skóry zaburza jej funkcjonowanie, powodując zmianę struktury naskórka. W wyniku utraty zewnętrznej warstwy lipidów naskórek przestaje pełnić swoją funkcję ochronną. Woda łatwiej odparowuje z powierzchni ciała, wskutek czego skóra staje się przesuszona. Łatwiej wnikają w nią zanieczyszczenia, obce substancje i czynniki infekcyjne, co prowadzi do podrażnień i nadwrażliwości skóry.
Zobacz też: Najczęściej występujące choroby skóry - charakterystyczne objawy
Atopowe zapalenie skóry: objawy najczęściej występujące
Jak rozpoznać atopowe zapalenie skóry? Objawy charakterystyczne dla AZS to:
- zmiany skórne, przyjmujące formę rumienia, bądź wysięku, które mogą obejmować całą powierzchnię skóry, jednak najczęściej pojawiają się na twarzy, szyi oraz na zgięciach łokciowych i kolanowych, czasem też na nadgarstkach i wierzchu dłoni;
- zaczerwienienie i suchość skóry;
- swędzenie;
- skłonność do powtarzających się zakażeń bakteryjnych;
- złuszczenie naskórka;
- lichenifikacja (lichenizacja) skóry (miejscowe pogrubienie i ściemnienie skóry);
- biały dermografizm (pojawianie się na skórze białych rys w wyniku drapania).
Atopowe zapalenie skóry u dzieci
Atopowe zapalenie skóry u dzieci rozpoznaje się zwykle we wczesnym okresie dzieciństwa, u ponad połowy chorych pierwsze zmiany skórne pojawiają się w pierwszym roku życia. Szacuje się, że w Polsce na AZS cierpi co piąte dziecko. Choroba ta jest problemem dla całej rodziny, gdyż swędząca skóra nie pozwala maluchowi spać w nocy. Pierwsze objawy mogą pojawić się już przed szóstym miesiącem życia dziecka, zdecydowanie częściej u dziewczynek, choć u chłopców AZS ma cięższy przebieg. U niemowląt pojawia się zwykle wysypka rumieniowo-wysiękowa, atakująca owłosioną skórę głowy, twarz w rejonie policzków i czoła oraz skórę u nasady płatków usznych. W cięższych przypadkach zmiany pojawiają się też na tułowiu, pośladkach, wewnętrznej stronie kończyn i w ich zgięciach. Niemowlęta z AZS mają nienaturalnie czerwone, szorstkie i błyszczące policzki. U starszych dzieci schorzenie przechodzi w suche i zaczerwienione placki na skórze kończyn i pośladków, choć może obejmować całe ciało. Pojawiają się czerwone grudki, z czasem przekształcające się w ropne krostki. AZS z wiekiem zwykle zanika, jeszcze w dzieciństwie, bądź z końcem okresu dojrzewania. Atopowe zapalenie skóry atakuje ponownie około 35 roku życia, bądź później.
Atopowe zapalenie skóry – leczenie schorzenia
W przypadku przewlekłej choroby, jaką jest atopowe zapalenie skóry, leczenie polega głównie na łagodzeniu objawów oraz odpowiedniej pielęgnacji skóry. Podstawowym elementem leczenia jest pielęgnacja skóry przy pomocy preparatów na bazie tłuszczów, tzw. emolientów, które mają na celu odbudowę płaszcza lipidowego skóry oraz uszczelnienie naskórka. Stosowanie emolientów pozwala na zatrzymanie wody w głębszych warstwach skóry, co zdecydowanie zapobiega jej przesuszaniu. Należy unikać kosmetyków zawierających substancje drażniące, wyeliminować z diety alergeny pokarmowe, unikać czynników zaostrzających zmiany skórne, takich jak stres, alergeny wziewne czy wełniane ubrania. Warto zrezygnować z długich, gorących kąpieli. W złagodzeniu świądu oraz reakcji zapalnych pomocna może być również fototerapia, której jednakże nie stosuje się u dzieci poniżej 12. roku życia.
W leczeniu farmakologicznym AZS prym wiodą stosowane miejscowo glikokortykosteroidy, wykazujące działanie przeciwzapalne. Niestety, nie można ich stosować długotrwale. Inne leki miejscowe, pomocne w leczeniu AZS, to inhibitory kalcyneuryny. W przeciwieństwie do sterydów nie wywołują skutków ubocznych, jednakże są dość drogie. W przypadku nadkażenia zmian skórnych stosuje się również miejscowe środki odkażające, zwłaszcza antybiotyki. Jeśli efekty osiągane terapią miejscową są niezadowalające, wskazane jest włączenie leków działających ogólnoustrojowo. Mogą to być glikokortykosteroidy doustne, bądź immunosupresanty (metotreksat, cyklosporyna). Te ostatnie stosuje się wyłącznie w ciężkich postaciach AZS.
Maść na atopowe zapalenie skóry
Maść na atopowe zapalenie skóry zawiera najczęściej sterydy i może być stosowana wyłącznie miejscowo i okresowo. Długotrwałe stosowanie takiego preparatu może prowadzić do ścieńczenia naskórka. Maść z GKS może przepisać wyłącznie lekarz, dobierając siłę działania specyfiku do potrzeb pacjenta. Lekarz może zaproponować również alternatywę dla maści sterydowych, a mianowicie maść, której substancją czynną jest takrolimus. Jest to inhibitor kalcyneuryny, który wykazuje działanie immunosupresyjne (czyli hamujące odpowiedź układu odpornościowego). Stosowany miejscowo nie wpływa na syntezę kolagenu, przez co nie powoduje takich działań niepożądanych, jak sterydy. Na rynku dostępne są maści: Dermitopic oraz Protopic.
Alternatywę dla tych preparatów stanowią maści dostępne bez recepty. Nie mają silnego działania leczniczego, ale wyraźnie łagodzą widoczne objawy oraz wykazują działanie przeciwzapalne i przeciwbakteryjne. Dodatkowo zmiękczają naskórek i działają antyseptycznie. Oparte są na naturalnych olejach roślinnych (olej z rokitnika, olej z wiesiołka, olejek eteryczny z drzewka herbacianego, olej sezamowy), dodatkowo wzbogacone witaminą E, a ich bazę stanowią: wazelina i lanolina.
Krem na atopowe zapalenie skóry
Krem na atopowe zapalenie skóry powinien mieć odpowiedni, naturalny skład. Najlepsze będą dermokosmetyki. Krem dla chorego na AZS musi zawierać substancje nawilżające, natłuszczające, wspomagające odbudowę lipidów, kojące podrażnienia, łagodzące świąd oraz działające antybakteryjnie. Ciekawym rozwiązaniem może być krem zawierający ektoinę, który nie tylko pomoże w pielęgnacji, ale będzie działał leczniczo (ektoina niweluje świąd, natłuszcza skórę i ma właściwości przeciwzapalne). W niektórych przypadkach lekarz może przepisać krem zawierający pimekrolimus (Elidel), lek immunosupresyjny do miejscowego stosowania.
