Wirus CMV bardzo szybko ginie poza organizmem człowieka, stąd do zakażenia konieczny jest bardzo bliski kontakt z osobą zakażoną. Drogami zakażenia są najczęściej śluzówka jamy ustnej oraz drogi płciowe. Wnikając do komórek wirus powoduje ich nadmierny wzrost, nawet ponad 40-krotnie.
Na zakażenie szczególnie narażani są: chorzy po przetoczeniu krwi i przeszczepie narządów, osoby pracujące z dziećmi: nauczyciele, opiekunki, lekarze, pielęgniarki, osoby nie dbające o higienę.
Wyróżniamy trzy rodzaje zakażenia: zakażenie pierwotne, zakażenie chroniczne oraz tzw. reaktywacja zakażenia pierwotnego.
Zakażenie pierwotne występuje w momencie pierwszego kontaktu z wirusem. Najczęściej do zakażenia dochodzi w dzieciństwie. W odpowiedzi na atak wirusa organizm wytwarza białka odpornościowe, które pozostają w nim do końca życia. Około 40-80 proc. osób do 35 roku życia wykształciło przeciwciała przeciw CMV.
W zakażeniu chronicznym, które może nastąpić po zakażeniu pierwotnym, nie ma żadnych objawów choroby, a wirus jest przez jakiś czas wydzielany. Następnie wirus utajnia się w węzłach chłonnych, nerkach, gruczołach wydzielniczych i może tam być do końca życia. Niestety w odpowiednich okolicznościach wirus ulega reaktywacji.
Spadek odporności może spowodować reaktywację zakażenia pierwotnego. Nie ma żadnych objawów choroby, ale chory znowu wydziela wirusa i może zarażać. Okres wydzielania może trwać od paru miesięcy do kilku lat. Dłużej wydzielają go dzieci.
Cytomegalia - objawy
Około 60-80 proc. ludzi dorosłych jest zakażonych wirusem cytomegalii. Jednak kiedy nie ma problemu z układem odpornościowym choroby można nie zauważyć, ponieważ przebiega zazwyczaj bezobjawowo. Są jednak grupy osób u których cytomegalia wywołuje inne choroby, m.in.:
- Wirusowe zapalenie wątroby: zwykle występuje u osób dorosłych, objawia się żółtaczką, a także osłabieniem,brakiem apetytu, bólem w nadbrzuszu.
- Choroba poprzetoczeniowa: daje objawy nazywane zespołem mononukleozopodobnym. Charakteryzuje się długotrwałą gorączką i śródmiąższowym zapaleniem płuc.
- Mononukleoza cytomegalowirusowa: na początku objawy przypominają mononukleozę zakaźną. Obserwuje się powiększeniem wątroby i powiększenie węzłów chłonnych. Mononukleoza cytomegalowirusowa objawia się również bólami głowy, mięśni i stawów, długotrwałą gorączką, osłabieniem, złym samopoczucie.
Cytomegalia jest chorobą niezwykle niebezpieczną dla osób z obniżoną odpornością. W tej grupie ludzi cytomegalia może wywołać następujące choroby:
- zapalenia trzustki
- zapalenia mózgu
- stan zapalny nadnerczy
- śródmiąższowe zapalenie płuc
- zapalenia siatkówki i naczyniówki
Cytomegalia w ciąży
Przy czym zaznaczyć należy, że ok. 80 proc. kobiet przeszło już zakażenie cytomegalią i ma w organizmie przeciwciała chroniące przed ponownym zarażeniem. Zakażenie wirusem, zwłaszcza tzw. zakażenia pierwotne, do którego dochodzi u ok. 4 proc. kobiet w ciąży niesie ogromne ryzyko przeniesienia na płód.
Zakażenie płodu może nastąpić w każdym momencie ciąży i tuż po porodzie. Skutki zakażenia zależne są od okresu zakażenia i jego rozległości. W pierwszych tygodniach ciąży zakażenie może spowodować obumarcie płodu i poronienie.
Cytomegalia może powodować wiele wad wrodzonych spowodowanych zakażeniem wewnątrzmacicznym lub okołoporodowym dziecka. Wirus CMV prowadzi do stanu zapalnego i uszkodzenia tkanek. W wielu przypadkach nie obserwuje się żadnych objawów aż do 2 roku życia dziecka. Potem może nastąpić utrata słuchu i wzroku. Około 5-10 proc. dzieci może mieć małogłowie, wodogłowie, zaćmę, żółtaczkę, objawy skazy krwotocznej, niedokrwistość, postępujące uszkodzenia słuchu, zaburzenia nerwowo-mięśniowe, lekkie upośledzenie umysłowe. Później może dołączyć padaczka i kardiomegalia.
Osoby z obniżoną odpornością zakażone wirusem CMV mogą przechodzić zapalenia płuc, wątroby i mózgu, opon mózgowo-rdzeniowych, jelita grubego czy zapalenie siatkówki.
Cytomegalia - leczenie
Cytomegalii często nie diagnozuje się ponieważ przebiega bezobjawowo. Można jednak wykonać badania krwi i moczu. Badania serologiczne pozwala wykryć obecność przeciwciał IGg I igM, które świadczą o przebyciu zakażania. Badania te nie należą do grupy badań podstawowych kobiet w ciąży.
Osoby zdrowe, nie mające problemów z układem odpornościowym nie muszą się leczyć, ponieważ organizm sam zwalcza wirusa. U niemowląt z cytomegalią stosuje się lek hamujący rozmnażanie wirusa i uniknięcie zmian zapalnych mózgu i gałki ocznej gancyklovir. Ma on jednak także sporo skutków ubocznych. Chore dziecko musi przebywać w szpitalu ok. 2 tygodni. Nieco dłużej leczy się cytomegalię układu nerwowego. Dziecko z cytomegalią musi być pod stałą opieka lekarza do ukończenia pierwszego roku, ponieważ wirus może się ponownie uaktywnić. Przy ciężkich infekcjach, także kiedy zachodzi konieczność ratowania płodu, stosuje się tzw. surowicę odpornościową.
Cytomegalia - rokowania, zapobieganie
W przypadku dzieci z wrodzoną cytomegalią może dojść do zajęcia wiele narządów jednocześnie, często następuje śmierć noworodka. Złe rokowania dotyczą również chorych na AIDS, zakażonych HIV, osób leczonych immunosupresantami oraz po przeszczepach i z obniżoną odpornością. U pozostałych prognozy są optymistyczne zarówno w przypadku objawowej jak i bezobjawowej cytomegalii.
Jak dotąd nie ma szczepionki przeciwko infekcjom CMV, ciągle trwają badania kliniczne nad jej stworzeniem. Tak więc, działania profilaktyczne są dość ograniczone.
