Czasem, jak w reklamie, wystarczy zmiana szamponu. Bywa jednak i tak, że łupież wraca, nasila się, jest oporny na proste triki. Wówczas kluczowe jest odkrycie jego przyczyny, a czasem niezbędna pomoc dermatologa.
Łupież - przyczyny
Łupież może mieć kilka przyczyn. Wśród nich wyróżniamy takie czynniki jak:
- nadmierny rozrost drożdżaka zwanego Malassezia furfur (d. Pityrosporum ovale), który bytuje naturalnie na ludzkiej skórze
- podrażniona, tłusta skóra albo nadmierna suchość skóry
- kontaktowe zapalenie skóry głowy spowodowane nadwrażliwością na kosmetyki do mycia i pielęgnacji skóry głowy, zła pielęgnacja skóry głowy, nadużywanie niektórych kosmetyków itp.
- inne choroby skóry, w tym łuszczyca, atopowe zapalenie skóry, łojotokowe zapalenie skóry lub egzema
- zaburzenia hormonalne
- zaburzenia w pracy układu immunologicznego
Uważany jest za łagodną postać łojotokowego zapalenia skóry. Co może spowodować u nas łupież? Niemal każda osoba może na niego cierpieć, ale istnieje kilka czynników ryzyka, które sprawiają, że stajemy się bardziej podatni na pojawienie się tej dolegliwości. Wśród nich znajduje się wiek. Najbardziej podatni jesteśmy w młodości. Gdy wchodzimy w średni wiek skłonność do łupieżu zwykle zanika, chociaż bywają osoby, którym łupież doskwiera całe życie. Drugim czynnikiem ryzyka jest płeć. Mężczyźni znacznie częściej cierpią z powodu łupieżu niż kobiety. Być może, jak podejrzewają niektórzy eksperci, jest to spowodowane zaburzeniami hormonalnymi.
Łupież może ponadto towarzyszyć niektórym chorobom, takim jak choroba Parkinsona i inne choroby neurodegeneracyjne, a także zakażeniom wirusem HIV oraz chorobom powodującym osłabienie układu immunologicznego. Schorzeniu sprzyja także niewłaściwa dieta, a także zanieczyszczenie wody i powietrza oraz nadmierne opalanie się.
Łupież - objawy
Objawy łupieżu:
- płatki złuszczonego naskórka znajdowane na skórze głowy, na włosach, brwiach, brodzie i wąsach oraz na ramionach
- swędzenie skóry głowy
- u niemowląt łuskowata, szorstka skóra głowy
Symptomy nasilają się zwykle w miesiącach zimowych. Także stres może spowodować problemy skórne, powodując nawroty łojotokowego zapalenia skóry.
Uwaga: łupież tłusty (łojotokowy) może być przyczyną nasilonego wypadania włosów i łysienia, przy czym dolegliwości te zmniejszają się w miarę postępującego łysienia.
Łupież - rodzaje
Możemy cierpieć na różne postaci łupieżu, o nieco innych objawach.
Rodzaje łupieżu:
- łupież suchy (nazywany także łupieżem zwykłym lub białym) - ten rodzaj łupieżu powoduje, że skóra głowy i włosy pokrywają się suchymi, białymi łuskami, powstającymi w wyniku złuszczenia się naskórka. To drobny pyłek sypiący się także na ramiona, dobrze widoczny gdy mamy na sobie ciemne ubranie. Jeżeli objawy się nasilą, zobaczymy na skórze coś w rodzaju strupów, które przylegają do skóry i swędzą. Najczęściej dotyka osoby w wieku od 10 do 20 lat, będące w okresie dojrzewania (około 50 procent przypadków). Większą skłonność do łupieżu suchego mają chłopcy i mężczyźni. Wraz z wiekiem łupież suchy może przejść w utrzymujący się całe życie łupież tłusty.
- łupież tłusty - gdy dochodzi do łojotokowego zapalenia skóry ta może się złuszczać małymi żółtymi płatkami tworząc strupki na skórze i powodując świąd
- łupież pstry - ten rodzaj łupieżu objawia się nie na skórze głowy lecz na tułowiu i ewentualnie szyi. Najczęściej pojawia się na karku, plecach, ramionach i górnych częściach klatki piersiowej. Wywołuje go grzyb drożdżopodobny o nazwie Malassezia furfur. Skóra staje się w pewnych miejscach brunatna, szorstka i sucha, zaczyna swędzieć i złuszczać się, powodując ostatecznie odbarwienia skóry, które mijają dopiero po paru tygodniach. Łupież pstry ma postać żółtawo-brązowawych, nieregularnych, dobrze odgraniczonych plamek na skórze.
- łupież różowy Gilberta objawia się najpierw na skórze piersi w postaci tzw. blaszki macierzystej. Jest to kilkucentymetrowe ognisko rumieniowe w czerwonym lub ciemnoróżowym kolorze, pokryte w środku łuskami. Następnie pojawiają się kolejne plamki, które swędzą i łuszczą się na brzegach. Schorzenie ustępuje samoistnie po około dwóch miesiącach.
Łupież - leczenie
Leczenie łupieżu polega na zastosowaniu preparatów działających miejscowo. Są to preparaty grzybobójcze, działające bezpośrednio na przyczynę dolegliwości. Można wybierać wśród odpowiednich szamponów lub emulsji, dostępnych w drogeriach czy aptekach. Są produkowane na bazie związku o nazwie ketokonazol (lub pirokton olaminy, klimbazol, cyklopiroks).
Tego typu szampon powinniśmy stosować kilka razy w tygodniu przez co najmniej miesiąc. Należy pamiętać o tym, aby po nałożeniu pozostawić go na kilka minut, aby mógł zadziałać, po czym dokładnie spłukać głowę.
Drugi rodzaj preparatów działa przeciwłojotokowo, ograniczając produkcję sebum przez gruczoły łojowe, znajdujące się w skórze. Szampony zmniejszają także świąd skóry. Stosuje się je codziennie. Istnieją ponadto preparaty z dodatkiem substancji złuszczających naskórek, co pozwala szybciej pozbyć się zainfekowanego naskórka. Zawierają takie składniki jak siarka albo kwas salicylowy i inne. Stosuje się je kilka razy w tygodniu.
Na łupież zwykły stosujemy preparaty nawilżające lub oliwę z dodatkiem 3-procentowego kwasu salicylowego oraz delikatnych szamponów. W przypadku łupieżu tłustego należy użyć preparatów zawierających leki przeciwgrzybicze z grupy pochodnych imidazolu.
Łupież pstry wymaga wizyty u dermatologa, który zwykle zleca badanie mykologiczne skóry w celu sprawdzenia, jaki rodzaj grzyba nas zaatakował. W leczeniu stosuje się leki przeciwgrzybicze miejscowo lub ogólnie (przy długotrwałym zakażeniu). W leczeniu miejscowym zastosowanie znalazły szampony przeciwłupieżowe (zawierające siarczek selenu, ketokonazol, ekonazol). Oprócz szamponów można stosować miejscowe leki przeciwgrzybicze w formie maści lub kremów. W leczeniu ogólnym podaje się leki przeciwgrzybicze. Trzeba ponadto zadbać także o skórę głowy. To tam bytują, w sposób naturalny, grzyby typu Malassezia, które lubią się zanadto namnażać.
Łupież różowy Gilberta nie wymaga leczenia, sam ustępuje po kilku tygodniach, ale w przypadku nadmiernego świądu można zastosować maści przeciwhistaminowe lub maści glikokortykosteroidowe.
Domowe sposoby na łupież
Nie zawsze musimy od razu sięgać po silnie działające szampony. Jeżeli mamy niewielki łupież, można spróbować poradzić sobie z nim domowymi sposobami. Dobrze robi masaż skóry głowy z dodatkiem ciepłej oliwy z oliwek, który robimy kilka razy w tygodniu, po czym zmywamy łagodnym szamponem. Inne pomocne olejki to m.in. olejek rozmarynowy, lawendowy, cytrynowy i inne.
Można również do walki z łupieżem wykorzystywać zioła. Robimy wtedy płukanki z mięty, pokrzywy, melisy albo tymianku. Po takim zabiegu nie spłukujemy już głowy. Pomocne bywa także słońce, byleby nie w nadmiarze.
Jak uniknąć nawrotów łupieżu?
Ciężki i nawracający łupież powinien zmobilizować nas do pójścia do lekarza, który zapewne poleci nam odpowiednie leki. Sami możemy także zadbać o profilaktykę. A zatem unikajmy używania drażniących kosmetyków, regularnie myjmy włosy, a także unikajmy suszenia ich zbyt gorącym strumieniem z suszarki oraz czesania zbyt szorstkimi szczotkami. Dobrze jest wykonać od czasu do czasu masaż głowy. Pomocne jest także przebywanie na świeżym powietrzu i rozsądne wystawienie się na działanie słońca.
Racjonalna dieta, wspierające zdrowie skóry, to posiłki bogate w witaminy, takie jak witamina A oraz witamina E, witaminy z grupy B oraz mikroelementy, w tym cynk, wapń, żelazo, fosfor, potas i magnez.
