Polipragmazja: definicja
Co to jest polipragmazja? Polipragmazją nazywa się niepożądaną sytuację terapeutyczną, w której pacjent przyjmuje kilka leków, mogących wchodzić w niekorzystne reakcje. Sytuacja taka może zaistnieć z kilku powodów, między innymi:
- ze względu na przyjmowanie przez chorego leków bez konsultacji z lekarzem;
- prowadzenie terapii kilku schorzeń bez informowania lekarzy o nich nawzajem.
Nieznajomość ewentualnych konsekwencji interakcji, w jakie wchodzą ze sobą leki, może prowadzić do poważnych kłopotów zdrowotnych. Polipragmazja jest więc zjawiskiem bardzo niekorzystnym, które może w znaczący sposób doprowadzić do pogorszenia stanu zdrowia pacjenta.
Zobacz też: Zrozumieć chorego z alzheimerem? "Tego się nie da przeżyć. Cud, że on jeszcze nie zwariował"
Polipragmazja: przyczyny i skutki zjawiska
Przyczyny polipragmazji mogą być różne. Wydaje się jednak, że najbardziej odpowiedzialny za nią, zwłaszcza w Polsce, jest stan powszechnej opieki zdrowotnej. Trudności, jakie napotykamy w przypadku kiedy potrzebujemy konsultacji u specjalisty, długie kolejki i odległe terminy wizyt, powodują, że wielu pacjentów bierze sprawy we własne ręce i zaczyna "leczyć się" samodzielnie, najczęściej specyfikami bez recepty. Kiedy one nie skutkują pacjenci sięgają po następne i kolejne. Z czasem dochodzą nowe dolegliwości, z którymi też trzeba sobie poradzić - kupując nowe leki. I tak pojawia się zjawisko polipragmazji.
Może być ono również efektem niewiedzy lekarzy o tym, że dany pacjent przyjmuje leki na kilka różnych schorzeń. I tu znów wracamy do sedna. System opieki zdrowotnej, którego informatyzacja trwa od lat, wciąż nie dotarł do tego pułapu, gdzie wszystkie informacje medyczne dotyczące danego pacjenta byłyby umieszczone w jednej bazie danych, do której dostęp miałby każdy lekarz przyjmujący daną osobę podczas wizyty.
Jakie są najczęstsze skutki polipragmazji? Brak wiedzy medycznej, znajomości tego, w jaki sposób działają poszczególne leki, może doprowadzić u pacjenta do zaostrzenia się chorób i drastycznego pogorszenia stanu zdrowia. Następstwem polipragmazji mogą być więc poważne problemy zdrowotne, niejednokrotnie wymagające długoletniej terapii lub hospitalizacji.
Wielochorobowość/wielolekowość: jak radzić sobie z pacjentami?
Zjawiska wielochorobowości i wielolekowości są bardzo częste, zwłaszcza w odniesieniu do osób starszych. Osoby takie zazwyczaj cierpią na kilka schorzeń. W Polsce najczęściej pacjenci tacy nie są objęci dostateczną opieką. Przyczynia się do tego zły stan służby zdrowia, braki personelu medycznego (zwłaszcza lekarzy specjalistów geriatrii), problemy z zasięgnięciem opinii specjalisty w ramach NFZ.
Lekarze Podstawowej Opieki Zdrowotnej nie są w stanie kompleksowo zająć się pacjentami z wieloma chorobami. Konieczna jest konsultacja specjalistów z różnych dziedzin: neurologii, reumatologii, ortopedii i innych. Tymczasem, jak powszechnie wiadomo na wizytę do specjalistów, w niektórych ośrodkach czeka się nawet rok. Podobnie jest z zabiegami operacyjnymi - czas oczekiwania choćby na zabieg wstawienia endoprotezy kolana lub biodra wynosi dwa lata.
Geriatria: dziedzina medycyna zajmująca się osobami w wieku podeszłym
Geriatria jest dziedziną medycyny zajmującą się leczeniem chorych w podeszłym wieku. Niestety w naszym kraju jest wciąż zbyt mało specjalistów i miejsc na oddziałach geriatrycznych. Szacuje się, że obecnie mamy około 400 lekarzy oraz 900 łóżek przeznaczonych dla pacjentów w podeszłym wieku. Jak na 38-milionowy kraj jest to zdecydowanie zbyt mało. Jednak na rychłą poprawę sytuacji nie ma co liczyć. Opieka zdrowotna w Polsce jest niedofinansowana i problem ten szybko nie zostanie rozwiązany, gdyż wymaga on zmian systemowych, a nie tak jak dotąd praktykowały to kolejne rządy "dosypywania" pieniędzy tam, gdzie jest aktualnie największa potrzeba. W ten sposób nie da się uzdrowić chorego systemu.
Polipragmazja a polifarmakoterapia
Mówiąc o zjawisku polipragmazji nie można nie wspomnieć o polifarmakoterapii. Oba stany łączy to, że pacjent przyjmuje wiele leków jednocześnie, jednakże w przypadku tego drugiego, czyni to pod pełną kontrolą lekarza i najczęściej prowadzi to do polepszenia kondycji pacjenta.
Polifarmakoterapią objęci są zazwyczaj pacjenci cierpiący na różne schorzenia, którzy pozostają pod kontrolą lekarzy specjalistów mających świadomość co do tego, jakie medykamenty przyjmuje dana osoba. To pozwala na odpowiedni dobór kolejnych leków, jeśli zachodzi taka konieczność.
Zobacz też: Jak działa e-recepta. Czy możemy zrealizować e-receptę na prośbę starszej czy chorej osoby?
Kaskada farmakologiczna: co to takiego?
Kaskada farmakologiczna to leczenie schorzeń wynikających z działań niepożądanych leków poprzez zastosowanie kolejnego leku. Najczęściej takie postępowanie jest wynikiem tego, że pacjent nie jest leczony w sposób holistyczny, uwzględniający wszystkie występujące schorzenia, tylko wyrywkowo, przez różnych specjalistów, którzy koncentrują się na jednej chorobie. Duża ilość leków może wówczas wywoływać skutki niepożądane, na które ponownie pacjent otrzymuje nowe leki, stając się tym samym ofiarą kaskady farmakologicznej. Jest to jeden z efektów opłakanej kondycji geriatrii. To właśnie ta specjalizacja medyczna ma na celu zapewnienie kompleksowej opieki chorym na wiele różnych schorzeń. Jej brak w polskich szpitalach i placówkach służby zdrowia powoduje, że chorzy w podeszłym wieku narażeni są na niewłaściwe prowadzenie terapii, które zamiast ratować zdrowie, często je pogarszają.
