Co to jest ketoza?
Ketoza jest to stan, w którym organizm pozyskuje energię nie z cukru (glukozy), ale tłuszczu, znajdującego się w tkankach. Do stanu tego dochodzi wtedy, kiedy w organizmie znajduje się dużo mniej glukozy od ciał ketonowych.
W wyniku obniżenia poziomu insuliny we krwi, kiedy organizm dostanie sygnał, że wyczerpują się zapasy cukru, w wątrobie powstają tzw. ciała ketonowe. Ciała ketonowe to substancje, stanowiące alternatywne źródło energii dla organizmu. Pomimo tego, że jest to tzw. paliwo zapasowe, jest ono znacznie korzystniejsze dla funkcjonowania niemal wszystkich narządów. Podczas metabolizmu glukozy wytwarzane są bowiem liczne, produkty uboczne, które organizm musi przetrawić. Z kolei podczas trawienia ciał ketonowych w ciele człowieka nie powstają żadne dodatkowe substancje i w związku z tym, są one dużo bardziej korzystne dla organizmu. Oprócz tego, podczas uwalniania i spalania tego źródła energii, w organizmie dochodzi do rozkładu komórek tłuszczowych, wskutek czego poziom tłuszczu w ciele człowieka się obniża.
W jaki sposób wprowadzić organizm w stan ketozy?
Istnieje kilka sposobów wprowadzenia organizmu w stan ketozy. Jednym ze sposobów jest tzw. post przerywany (IF, czyli z ang. Intermittent Fasting) polegający na całkowitym poście przez pewien okres oraz oknach żywieniowych. W zależności od preferencji IF może przybierać różną postać, np. 16/8, czyli 16 godzin postu i 8 godzin okna żywieniowego lub 20/4, czyli 20 godzin postu i 4 godziny okna żywieniowego. Niektórzy stosują nawet 2-godzinne okna żywieniowe w stosunku do 22 godzin postu. Oprócz IF w ciągu dnia istnieje opcja robienia postów w skali tygodnia, tzw. ADF czyli Alternate Day Fasting, polegających na 1-2 dniach całkowitej głodówki oraz 5-6 dniach jadłospisu naturalnego.
Podczas postów (głodówek) w pierwszej kolejności spalane są zapasy glukozy w organizmie, a po 12 godzinach rozpoczyna się faza ketozy, czyli spalania i pozyskiwania energii z komórek tłuszczowych.
Inną metodą wprowadzenia organizmu w stan ketozy jest stosowanie diety białkowo-tłuszczowej. Spalanie glukozy ma miejsce wtedy, kiedy w organizmie występują zapasy węglowodanowe. Jeżeli będą one wyeliminowane lub zredukowane do minimum, organizm pobierać będzie energię z ciał ketonowych. Całkowite wyeliminowanie węglowodanów z diety może skutkować rozdrażnieniem, problemami ze snem, zmęczeniem lub zaburzeniami miesiączkowania. Cukier jest bowiem niezbędny do prawidłowej pracy nadnerczy, które w przypadku jego braku, zaczynają produkować kortyzol, hormon stresu. Oprócz tego dochodzi do również zaburzeń (zwolnienia) pracy tarczycy. Jeżeli do organizmu dostarczane jest minimum węglowodanów, wymienione, niekorzystne procesy nie mają miejsca i organizm pracuje wyłącznie na korzystniejszej dla niego energii z ciał ketonowych.
Dla kogo ketoza jest korzystna?
Oprócz tego, że ketoza, podczas której syntetyzowane są w wątrobie korzystne dla organizmu ciała ketonowe, jest bardzo korzystnym procesem wspierającym spalanie tkanki tłuszczowej, istnieje szereg jej pozytywnych aspektów, które wpływają, że jest ona korzystna dla osób w wieloma różnymi przypadłościami:
- Epilepsja – udowodniono, że częste wprowadzanie organizmu w stan ketozy zmniejsza ilość ataków padaczkowych
- Cukrzyca – dieta oparta na ketozie wpływa korzystnie na zdrowie chorych na cukrzycę typu 2, ponieważ zmniejszone stężenie cukru we krwi może zmniejszyć insulinooporność
- Choroby serca wywołane podwyższonym cholesterolem – według badań stosowanie ketozy powoduje wzrost stężenia dobrego cholesterolu (HDL)
- Choroby neurologiczne, takie jak choroba Alzhaimera, Parkinsona, stwardnienie rozsiane
Oprócz tego istnieją przesłanki, że stosowanie diety białkowo-tłuszczowej lub postów przerywanych ma właściwości przeciwzapalne, a także antynowotworowe. Podczas pobierania energii z czystego paliwa jakim są ciała ketonowe, organizm nie jest obciążony koniecznością metabolizmu produktów ubocznych, charakterystycznych dla glukozy i pracuje dużo wydajniej, zwiększa się kreatywność, koncentracja oraz jasność myślenia. Brak skoków cukru we krwi skutkuje również większą stabilizacją organizmu, równomiernym poziomem energii.
Ketoza – kto powinien jej unikać?
Wprowadzanie organizmu w stan ketozy nie jest zalecane dla osób, które mają problemy z nerkami i trzustką, a w szczególności wątrobą, w której uwalniane są ciała ketonowe. Oprócz tego, nie powinny jest stosować kobiety w ciąży oraz matki karmiące.
