Zwykły, odczuwany co jakiś czas przez każdego z nas lęk, związany z różnymi trudnościami, na jakie napotykamy w życiu, nie jest jeszcze powodem do niepokoju. Prawdziwe stany lękowe to coś więcej niż zwykłe przejściowe martwienie się. Zaburzenia lękowe niełatwo mijają i mają tendencję do ciągłego narastania, zaburzając trwale życie osoby, wpływając na życie rodzinne, zawodowe, relacje z innymi ludźmi itd.
Stany (zaburzenia) lękowe dzieli się na kilka rodzajów, w zależności od objawów. Są to: uogólnione zaburzenia lękowe, zespół lęku napadowego, a także najróżniejsze fobie.
Uogólnione zaburzenia lękowe (ang. generalized anxiety disorder, GAD) to stale odczuwany nadmierny lęk i zamartwianie się, nieadekwatne do przyczyn, trwające co najmniej sześć miesięcy. Zamartwiać się można różnymi rzeczami, takimi jak dla przykładu zdrowie, relacje międzyludzkie, praca, codzienne zajęcia itp. Przy czym istotne jest to, że ten lęk nie ma konkretnej przyczyny.
Objawy obejmują:
Uogólnione zaburzenia lękowe niosą ze sobą znaczne trudności w funkcjonowaniu społecznym.
Osoby z zespołem leku napadowego mają powtarzające się co jakiś czas ataki paniki, ogromnego strachu, pojawiające się szybko i trwające nawet godzinę, ale narastające i osiągające szczyt w kilka minut. Może do nich dojść zupełnie niespodziewanie, pozornie bez przyczyny. Czasem jednak to reakcja na jakiś obraz, zdarzenie lub myśl.
Podczas takiego ataku paniki pojawia się zazwyczaj:
Osoby doświadczające lęku napadowego obawiają się kolejnego ataku, dlatego robią wszystko, aby uniknąć sytuacji wyzwalającej panikę. Stąd już o krok od agorafobii, czyli strachu przed pojawieniem się w miejscach publicznych oraz stały lęk przed następnym atakiem.
Fobia to odczuwanie intensywnego strachu przed pewnymi rzeczami i sytuacjami, zupełnie nieadekwatne do rzeczywistego zagrożenia. Właściwie każda rzecz lub sytuacja może stać się przyczyną fobii, stąd nieograniczona liczba przykładów.
Fobie dzieli się na dwie kategorie:
Objawy fobii to ataki strachu, paniki w obliczu sytuacji lub przedmiotu, który jest przedmiotem fobii. Taka osoba odczuwa często zawroty głowy, ma uczucie duszności, oblewa się potem, czasem nawet traci przytomność. Fobie mają podstawy psychologiczne. Mogą wynikać z wcześniejszego niedobrego doświadczenia, czyli mieć charakter wyuczony.
Uważa się, że za zaburzeniami lękowymi stoją zarówno czynniki genetyczne, jak i środowiskowe. Mówi się zatem o następujących czynnikach ryzyka:
Stany lękowe leczy się na ogół przy pomocy psychoterapii, często w powiązaniu z lekami. Wybór sposobu leczenia zależy od lekarza, ponieważ mnogość zaburzeń lękowych, ich przyczyny indywidualne oraz skala są bardzo różne.
Najczęstsze metody leczenia obejmują: