Zatoka esowata – czym jest?
Zatoka esowata jest jedn± z zatok ¿ylnych opony twardej, czyli uk³adu ¿ylnych przestrzeni, które po³o¿one s± w jamie czaszki. Zatoki tego typu s± odpowiednikiem uk³adu ¿ylnego kana³u, w którym znajduje siê rdzeñ krêgowy i zbudowane s± ze struktur jednej z opon mózgowych, a dok³adniej opony twardej. Ma ona niezwykle delikatne struktury, które s± u³o¿one w s±siedztwie wyrostka sutkowatego. W rejonie wyrostka sutkowatego, zatoka jest pokryta warstw± kostn±, w której obecne s± komórki sutkowate. Zatoka ta umiejscowiona jest przy powierzchni wewnêtrznej skalistej czê¶ci ko¶ci skroniowej. Zatoka esowata jest niesymetryczna, zwykle jest lepiej rozwiniêta po prawej stronie. U niektórych osób zatoka esowata ma nieprawid³owy przebieg, co jest istotne podczas wszelkich operacji przeprowadzanych w rejonie uszu. Je¿eli przednia ¶ciana zatoki esowatej zachodzi na boczn± powierzchniê jamy sutkowej, mówi siê o przodowaniu zatoki esowatej, które wystêpuje czê¶ciej z prawej strony.
Inne wady zwi±zane z budow± tej zatoki to uwypuklenie, zdwojenie czy niewykszta³cenie zatoki esowatej. Wszelkie tego typu anomalie w budowie zatoki s± niezwykle istotne podczas operacji przeprowadzanych w tym obszarze.
Zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej
Najczêstszym i najbardziej powa¿nym schorzeniem, które wystêpuje w obszarze zatoki esowatej jest zakrzepowe zapalenie tej zatoki okre¶lane skrótem ZZZE. Zwykle zapalenie jest powik³aniem po ró¿nego typu schorzeniach laryngologicznych. Choroba mo¿e wystêpowaæ u pacjentów w ró¿nym wieku, bez wzglêdu na p³eæ. Do najpowszechniejszych przyczyn tej choroby zalicza siê ostre zapalenie ucha ¶rodkowego oraz przewlek³e zapalenie ucha ¶rodkowego, któremu towarzyszy perlak. Innym powodem rozwoju ZZZE mo¿e byæ zapalenie, które pocz±tkowo pojawia siê w naczyniach ¿ylnych w okolicach zatoki esowatej i z czasem rozprzestrzenia siê.
W przebiegu schorzenia dochodzi do zaburzenia przep³ywu krwi przez zatokê esowat±, co skutkuje pojawieniem siê skrzepliny, która z czasem zwiêksza swoj± objêto¶æ. Skrzeplina mo¿e osi±gaæ du¿e rozmiary i siêgaæ nawet do ¿y³y szyjnej wewnêtrznej. Poza tym, w skrzeplinie mo¿e siê rozwijaæ zaka¿enie bakteryjne. W pocz±tkowym stadium choroba daje objawy, takie jak ogólne os³abienie,pogorszenie samopoczucia, podwy¿szenie temperatury cia³a oraz s³abe bóle g³owy. Objawy te mo¿na ³atwo pomyliæ z objawami innych chorób, w zwi±zku z czym rzadko mo¿liwe jest wczesne postawienie diagnozy. W pó¼niejszym czasie pojawiaj± siê takie dolegliwo¶ci jak:
- Gor±czka narastaj±ca w ci±gu dnia,
- Dreszcze,
- Silny ból ucha,
- Sztywno¶æ karku i inne objawy oponowe,
- Przyspieszenie czynno¶ci serca,
- Przyspieszenie oddechu,
- Nudno¶ci, wymioty.
Je¿eli wyst±pi± jakiekolwiek niepokoj±ce objawy, nie nale¿y ich lekcewa¿yæ i jak najszybciej udaæ siê do lekarza. Diagnoza zakrzepowego zapalenia zatoki esowatej opiera siê na dok³adnym wywiadzie lekarskim oraz badaniu fizykalnym i otoskopii. Charakterystyczne objawy, jakie wystêpuj± podczas badania, to objaw Griesingera, czyli obrzêk oraz bolesno¶æ wyrostka sutkowatego, a tak¿e objaw Vossa, czyli brak szmeru w trakcie os³uchiwania ¿y³y szyjnej wewnêtrznej (nieobecno¶æ szmeru jest spowodowana wystêpowaniem skrzepliny w naczyniu ¿ylnym). Oprócz tego, w niektórych przypadkach wykonuje siê posiew krwi lub badania obrazowe, takie jak tomografia komputerowa g³owy.
Zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej wymaga leczenia chirurgicznego. W trakcie zabiegu wykonuje siê resekcjê tkanek ucha, które zosta³y objête zaka¿eniem. Stosuje siê tak¿e antybiotykoterapiê. Zwykle konieczne jest podawanie ró¿nych rodzajów leków, które dzia³aj± na ró¿ne rodzaje drobnoustrojów chorobotwórczych.
ZZZE jest niezwykle gro¼n± chorob±, która mo¿e prowadziæ do rozprzestrzeniania siê bakterii po krwioobiegu, co mo¿e skutkowaæ posocznic±. Szacuje siê, ¿e nawet u 20 proc. pacjentów, u których stwierdza siê zakrzepowe zapalenie zatoki esowatej dochodzi do zgonu spowodowanego powa¿nymi powik³aniami, takimi jak wyst±pienie ropni w narz±dach wewnêtrznych (miêdzy innymi w mózgu oraz w p³ucach).
